Lögberg - 22.08.1957, Side 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 22. AGÚST 1957
3
skapað óhemju af geislavirku
efni — alveg eins og kjarn-
orkusprengj urnar.
Hér bíður stjörnufræðinnar
eitt af stærstu verkefnum
hennar, en þar koma fleiri
vísindi til greina, svo sem lit-
sjárfræðin, kjarnorkufræðin,
rafeindafræðin og fleiri, og
allar verða þær í félagi að
hjálpast að því að leysa hina
miklu ráðgátu.
„Úlvarp" frá stjörnunum
En það er fleira furðulegt í
stjörnuvísindum. Fyrir mörg-
um árum var eðlisfræðingur
nokkur, Jansky að nafni, að
rannsaka hvaðan útvarps-
truflanir kæmi. Hann hafði
mjög nákvæmt útvarpstæki,
og í því komu fram ýmis
hvæsandi hljóð, sem ekki var
hægt að rekja til venjulegra
útvarpstruflana. — Og eftir
nokkurn tíma komst hann að
þeirri niðurstöðu, að þessar
útvarpstruflanir kæmi frá
stjörnunum! Þá hófust þau
vísindi, sem nefnd eru „radio
astronomy". En það var þó
ekki fyr en 1946 að menn
höfðu fengið tæki í hendur til
þess að rannsaka þessa geim-
geisla.
Nú vitum vér um mörg
hundruð staði á himni, sem
senda frá sér slíkar radiO'
bylgjur. Sumt eru þetta sólir,
líkar vorri sól, en sumt eru
vetrarbrautir í mikilli fjar-
lægð. Merkilegasti staðurinn
er ef til vill hið mikla vetnis-
ský í vetrarbraut vorri, en
þaðan koma rafbylgjur með
1420 „megacycles“ tíðni, eða
bylgjulengd um 8 þumlunga-
Hver skyldi hafa trúað því
fyrir nokkrum árum að hing-
að bærust rafbylgjur utan úr
geimnum? Og hver skyldi
hafa trúað því, að tveir eðlis-
fræðingar, annar í Hollandi,
hinn í Bandaríkjunum, hefði
samtíðis komizt að þeirri nið-
urstöðu, að vetnið í geimnum
gæti sent frá sér rafbylgjur
með 21 cm. bylgjulengd, farið
að leita þeirra og fundið þær?
Nú hefir víða um heim
verið komið upp miklum
rannsóknastöðvum til þess að
athuga þessar „sendingar“
utan úr geimnum.
Ævintýri allt í kringum oss
Það er satt sem sagt hefir
verið, að einhvern tíma kemur
að því að menn geti ferðast
út fyrir jörðina. En slík ferða-
lög hljóta að verða mjög tak-
mörkuð. Hægt væri að komast
til tunglsins á einum degi og
til marz á átta mánuðum. En
ef vér ættum að ferðast til
næstu stjörnu utan við sólJ
hverfið, þá mundi það ferða-
lag standa í 100,000 ár. Jafn-
vel þótt við hefðum farartæki,
er færi 100 sinnum hraðara en
hljóðið, þá mundum vér vera
10,000 ár á slíku ferðalagi.
Þess vegna er það, að eina
sambandið sem vér getum haft
við fjarlæga himinhnetti,
fæst með ljósbylgjum þeim
og rafbylgjum, er þeir senda
frá sér. En þótt slíkir geislar
sé hraðari í ferðum en nokkuð
annað, þá hafa þó sumir þeirra
verið á leiðinni um miljónir
eða jafnvel biljónir ára. Með
nokkurri þekkingu á stærð-
fræði og vísindum getum vér
skilið þessar dásamlegu kveðj-
ur. En til þess að fá nokkurn
skilning á því hvað vísindi
eru, er ekki nauðsynlegt að
vera vel að sér í stjörnufræði,
heldur að skilja hvað er að
gerast hér umhverfis oss
jörðinni. Ævintýri vísindanna
blasa þar hvarvetna við oss.
Þú vaknar á morgnana við
hringingu í rafmangsklukku
sem er samstillt öllum öðrum
klukkum í landinu, jafnve'
um allan heim. Sú samstilling
fæst með töfrum víxlstraums
í orkuleiðslum vorum. Töfrar?
Já, hugsaðu þér þennan víxl-
straum, sem kemur eftir vír-
um, er hanga í einangrurum
á staurum á götunni. Þangað
kemur hann frá spennistöð,
sem breytt hefir hærri spennu
í lægri. Til spennustöðvarinn-
ar kemur hann eftir háspennu
línum frá raforkuverinu, en
það vinnur strauminn úr
vatni! Ef tli vill brennir orku-
verið kolum eða olíu, og þá
er það önnur höfuðskepnan,
eldurinn, sem veitir oss
strauminn, þessa nýtízku
orkulind, sem nefnist raf-
magn. Hugsið um hve marga
hugvitsmenn, vélfræðinga og
vísindamenn hefir þurft til
þess að koma slíkri uppgötv-
un í framkvæmd. Hugsið um
Michael Faraday, sem vafði
vír utan um segul og fann að
síraumur leiddist eftir hon-
um.
Þannig hefst ævintýri vís-
indanna um leið og vér vökn-
um á morgnana. Svo förum
vér á fætur, klæðum okkur í
nærbuxur úr nælon, og förum
í skyrtu úr dakron eða orlon-
efnum, sem gerð eru úr lofti
og vatni og kolum! Þarna
hefir svo að segja ræzt draum-
ur gullgerðarmannanna fornu,
sem héldu að hægt væri að
breyta blýi í gull!
Svo snæðir þú morgunverð,
og það er enn eitt ævintýr. Á
borðum eru fæðutegundir,
sem komnar eru hálfan heim-
inn kring. Og á meðan þú
snæðir, lestu blaðið með nýj-
ustu heimsfréttum — þar er
sagt frá atburðum er gerðust
í gær víðsvegar um heim og
þeim fylgja ef til vill myndir,
sem sendar hafa verið í loft-
inu frá fjarlægustu stöðum.
Síðan stígur þú upp í bílinn
þinn, og það er ef til vill
mesta ævintýrið. í honum eru
saman komin tæki, sem hug-
vitsmenn í flestum greinum
vísinda hafa fundið upp.
Og eftir því sem á daginn
líður muntu reka þig á fleiri
og fleiri ævintýr. Þota flýgur
yfir höfuð þér með miklum
dyn, og það minnir þig á að
nú er mikið rætt um fjarstýrð
flugskeyti og gervihnetti, sem
sendir verða út fyrir gufu-
hvolf jarðar.
Þú lest um það, að hópur
vísindamanna hafi farið til
Rússlands og rætt við vísinda-
menn þar um kjarnorkuna, og
allir hafi orðið sammála um,
hvernig bezt sé að framleiða
hana. Þetta er óbrigðult merki
Dess, að vísindin eru alþjóð-
leg og sannleikur þeirra
sigrar. Vér erum ekki sam-
mála um skoðanir Karl Marx,
en enginn ágreiningur er um
skoðanir þeirra Newtons og
Einsteins. Engin einvalds-
stjórn getur bælt niður sann-
leik vísindanna. Rússneska
stjórnin hampaði kenningum
Lysenkos og lögfesti þær. En
það voru falskenningar og nú
eru þær dauðar. Stjórnmála-
menn geta ekki hamlað fram-
sókn vísindanna. Það var
reynt í Bandaríkjunum. Menn
héldu að hægt væri að halda
kjarnorkuvísindunum leynd-
um. Menn gleymdu því að
vísindamenn í öðrum löndum
gátu lagt sömu spuringar fyrir
náttúruna og fengið svar við
þeim.
En ævintýrunum er ekki
lokið með þessu. Þú ekur fram
hjá berklahæli, sem áður var
yfirfullt en nú eru þar ekki
nema nokkrir sjúklingar. Þú
ekur fram hjá holdsveikra-
hæli, og þar er sömu söguna
að segja. Vísindin hafa unnið
sigur á mörgum verstu mein-
semdum mannkynsins. Og svo
ber þig þar að sem verið er að
bólusetja fólk við lömunar-
veiki — sönnun þess, að vís-
Business and Professional Cards
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG ÍSLENDINGA í VESTURHEIMI
ForseU: DR. RICHARD BECK
801 Lincoln Drive, Grand Forks, North Dakota.
Styrkið félagitS með þvi að gerast meðlimir.
Arsgjald $2.00 — Tímarit félagsins frítt.
Sendist til fjármálaritara:
MR. GUÐMANN LEVY,
185 Lindsay Street, Winnipeg 9, Manitoba.
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
60 Louise St. WHitehall 2-5227
Van's Electric Ltd.
636 Sargent Ave.
Authorized Home Appllance
Dealers
GENERAL ELECTRIC — ADMIRAL
McCLARY ELECTRIC — MOFFAT
SUnsel 3-4890
PARKER. TALLIN, KRIST-
JANSSON, PARKER AND
MARTIN
BARRISTERS — SOLICITORS
Ben C. Parker, Q.C.
(1910-1951)
B. Stuart Parker, Clive K. TaUrn,
q c„ A. F. Kristjansson, Hugh B.
Parker. W. Steward Martin
5th fl. Canadian Bank of Commerce
Building, 389 Matn Street
Winnipeg 2, Man. WHitehaU 2-3561
Thorvaldson. Eggertson.
Bastin & Stringer
Barridters and SoUcitor*
209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg.
Portage and Garry St.
WHltehaU 2-8291
J. J. Swanson & Co.
LIMITED
308 AVENUE BLDG. WINNIPEG
Fasteignasaiar. Leigja hús. Út-
vega penlngalán og eldsábyrgC,
bifreiCaábyrgC o.s. frv.
WHiiehall 2-7538
SELKIRK HETAL PRODUCTS
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeinlngar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
við, heldur hita frá að rjúka út
me8 reyknum.—Skrifiö, simið til
kelly sveinsson
625 WaU St. Winnlpeg
Just North of Portage Ave.
SUnset 3-8744 — SUnset 3-4481
CANADIAN FISH
PRODUCERS LTD.
J. H. PAGE. Managlng Director
Wholesale Distrlbutors of Fresh and
Frozen Fish
311 CHAMBERS STREET
Office: Bes.:
SPruee 4-7451 SPruce 2-3917
FRÁ VINI
THE MODEL FUR CO.
AND SPORTS WEAR
D. MINUK, PROP.
Fur Coats Made To Order.
Repairing, RemodelUng,
Relining & Storing.
Tel. WHitehaU 2-6619
Res. JUstlce 6-1961
304 Kennedy St. Wlnnipeg, Man.
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & M^TAU STAWS
324 Smiih Si. Winnipey
WHitehall 2-4624
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook Street
Selur likkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaBur sá bezti.
StofnaC 1894 SPruce 4-7474
P. T. Guttormsson
BARRISTER, SOLICITOR,
NOTARY PUBLIC
474 Groin Exehonge Bldg.
167 Lombard Street
Office WHiteliall 2-482»
Residence 43-3864
SPruce 4-7855
ESTIMATES
FREE
J. M. Ingimundson
Re-Roofing — Asphalt Shinglei
Insul-Bric Siding
Vents Installed to Help EUminate
Condensation
632 Simcoe St.
Winnlpeg, Man.
T
Mufr's Drug Store Lid.
J. CLUBB
FAMILY DRUGGIST
SERVING THE WEST END FOR
27 YEARS
SPruce 4-4422
ElUce & Home
S. A. Thorarinson
Barrlster and Sollcitor
2nd Floor Crown Trust Bldg.
364 MAIN ST.
Office WHitehall 2-7051
Res.: 40-6488
indin eru að sigrast á einum
af hinum illu sjúkdómum.
Með hverjum deginum sem
líður fjölgar þessum ævintýr-
um- Og gott er það er slík
ævintýr gerast með þjóð vorri.
—Lesb Mbl.
Dunwoody Saul Smith
& Company
Chartered Accountants
WHitehall 2-2468
10« Princess St. Winnlpeg, Man.
And offices at:
FORT WILLIAM - KENORA
FORT FRANCES - ATIKOKAN
The Business Clinic
Anna Larusson — Florence KeUett
1410 Erin Street
Phone SPruce 5-6676
Bookkeeplng - Income Tax
Insurance
Dr. ROBERT BLACK
SérfræSingur I augna, eyrna, nef
og hálssjúkdðmum.
40 í MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Office WHitehall 2-3851
Res.: 40-3794