Lögberg - 05.12.1957, Blaðsíða 8

8
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 5. DESEMBER 1957
Rætt við Helgafellsforstjóra
um bókaútgófu
Or borg og bygð
Donalions lo Organ Fund
Árdal Luiheran Church
A Friend, Winnipeg, $10.00
Mrs. Jóna Sigurdson,
Winnipeg, $5.00
In memory of Mrs. Sigurður
Einarsson, Arborg.
Árdal Luth- Ladies Aid $10.00
Relatives (of the late Mrs.
Einarsson) and Mrs. Beta
Page and Evelyn $17.50
Gratefully acknowleged,
Magnea S. Sigurdson
☆
The Dorcas Society will
hold a Shoppers Supper in the
Assembly Hall of the T.
EATON Co. on Friday, Dec.
6, 1957 between the hours of
5.45 p.m. and 8 p.m. Everyone
welcome. Tickets are avail-
able from all Dorcas members
or at the door. There will be a
sale of Homecooking, Handi-
craft, Xmas Novelties, Touch,
take.
Conveners: — Mrs- K. L.
Bardal and Miss Bjorg
Thompson.
☆
Húsgögn fyrir Betel
Auk þess rausnarlega fjár-
framlags, er þau hafa þegar
lagt til Betel, hafa Guðmund-
ur J. Johnson og kona hans,
Kristín, nú gefið húsgagna-
útbúnað í eina íbúð heimilis-
ins. Þau hjónin eru bæði
ættuð frá Gimli, og eru jafnan
reiðubúin að ljá góðum mál-
um stuðning sinn. Þan eiga
heima að 109 Garfield Street,
Winnipeg.
Með innilegu þakklæti,
Fyrir hönd
f j ársöfnunarnefndar,
Grettir Eggertson,
☆
Gunnar Erlendsson er flutt-
ur að 315 Vaughan Street; —
símanúmer: WH. 2-5887.
Office: WH. 3-6880.
☆
— BRÚÐKAUP —
Á föstudaginn 29. nóvem-
ber voru gefin saman í hjóna-
band í Central lútersku kirkj-
unni í Moose Jaw, Sask.,
Valentínus Norman Valgard-
son og Miss Joane Mae Morri-
son. Foreldrar hans eru Valen-
tínus og Þórunn Valgardson í
Moose Jaw, en brúðurin er
dóttir Mr. og Mrs. Edward
Morrison, sama staðar.
Heimili ungu hjónanna verð
ur í Saskatoon. Lögberg óskar
þeim til hamingju-
— Hvenær var Móses uppi?
Það var dauðaþögn í
bekknum-
— Flettið upp í Gamla
testamentinu, skipaði kennar-
inn.
— Jæja þá, hvenær haldið
þið þá að Móses hafi verið
uppi?
— Það stendur hérna 4000?
sagði Villi litli.
— Já, og hvenær var hann
þá uppi?
— Ég hélt að þetta væri
símanúmerið hans, svaraði
Villi afsakandi.
„Kjarnorkan í
þógu friðarins"
WASHINGTON, 24. okt. — í
dag fór fram virðuleg athöfn
í Washington er í fyrsta sinn
var úthlutað verðlaunum, er
nefnast „Kjarnorkan í þágu
friðarins“. Fyrsti verðlauna-
hafinn er Niels Bohr, hinn
heimskunni danski vísinda-
maður, sem vann stórmerki-
legt brautryðjendastarf í sam-
bandi við klofningu atóm-
kjarna og jafan hefir borið
mjög fyrir brjósti hagnýtingu
kjarnorkunnar til friðsam-
legra nota og í þágu mann-
kynsins í heild.
Verðlaun þessi eru að upp-
hæð 75 þúsund dollarar. Við-
staddir verðlaunaveitinguna
voru meðal annara Eisen-
hower forseti og mikill fjöldi
sérfræðinga og áhrifamanna.
Niels Bohr og kona hans höfðu
farið vestur til að veita verð-
laununum viðtöku og jafn-
framt mun hann halda fyrir-
lestra vestra.
Merk ræða
Hinn kunni eðlisfræðingur
dr. Arthur Compton, sem
stjórnaði rannsóknum þeim í
Bandaríkjunum, er leiddu til
þess að fyrsta kjarnaklofning-
in heppnaðist, flutti aðalræð-
una við þetta tækifæri. Ræddi
hann um kjarnorkuna í þágu
friðar og aukins þroska ein-
staklinga oð þjóða.
Hann hélt því fram, að var-
anlegur friður yrði ekki
tryggður með öðru móti' en
því, að allar sjálfstæðar þjóðir
„sameinuðust um eitthvert
sammannlegt markmið, sem
væri samboðið mætti þeirra
og veldi.“
Mannlegur þroski leiðarljósið
Compton lagði til, að allar
þjóðir gerðu aukinn þroska
hvers einstaklings að sam-
eiginlegu grundvallarmark-
miði, sem sé, „að hvert ríki
geri allt, sem í þess valdi
stendur til þess að skapa mögu
leika fyrir hvern einstakling í
viðkomandi ríki, að ná þeim
fulla þroska sem honum er af
náttúrunnar hendi áskapaður
og eðlilegur“- Fylgdu allar
þjóðir þessari meginstefnu,
myndu þær jafnframt vinna
saman að framkvæmd hennar
og hvert einstakt ríki ekki
gera þær ráðstafanir, er hindr-
uðu önnur ríki í að fram-
kvæma hjá sér aðgerðir, sem
miðuðu að hinu sameiginlega
markmiði.
„Draumur mannkynsins"
Compton vék að því, sem
hann kallaði „hinn ameríska
draum“ og hefði verið til
meðal Bandaríkjamanna allt
frá stofnun sambandsríkisins.
Kjarni hans væri hugsjónin
um stað, þar sem hver og
einri gæti náð fullum og á-
sköpuðum þroska og verið
metinn eftir því hvern skerf
þeir legðu til að hjálpa öðrum
að ná þessu marki. Þessi
draumur sagði Compton er nú
sameiginleg hugsjón alls mann
kyns. —TÍMINN, 25. okt.
MESSUBOÐ
Fyrsta lúterska kirkja
Sr. V. J. Eylands, Dr. Theol.
Heimili 686 Banning Street.
Sími SUnset 3-0744.
Guðsþjónustur á hverjum
sunnudegi:
Á ensku kl. 11 f. h.
Á íslenzku kl. 7 e. h.
Uppeldi og fræðsla
Barnauppeldið, sem er svo
mikið undirstöðuatriði frá
sjónarmiði hinnar siðferðis-
legu þróunar fólksins, hefir
ætíð dregið dám af stjórn-
málalegum og þjóðfélagsleg-
um umbrotum. Það má vel
vera, að á ákveðnum tímabil-
um fortíðarinnar hafi uppeldi
verið betra en það er nú á
dögum. Menntun barna var
auðsjáanlega ekki eins al-
menn, en vandamálið er ekki
jafn mikið fólgið í útbreiðslu
og í gæðum. Illt uppeldi, eða
það, sem hvílir á fölsuðum
undirstöðuatriðum og er mjög
útbreitt, hefir auðvitað skað-
vænlegar afleiðingar í för með
sér. Kenningin um allsherjar
menntun er ágæt, en á undan
tímanum, meðan mönnum
kemur ekki saman um, hvers
konar eðli og eiginleikum
fræðslan skuli gædd, né held-
ur um hitt, hvernig eigi að
undirbúa jarðveginn- Að gefa
barninu eins konar vitsmuna-
lega niðursuðu, láta því
fræðsluhrafl í té, án þess áður
hafi verið lögð traust siðferði-
leg undirstaða sem fræðslan
hvílir á — það er að byggja á
sandi. Og því hærri sem bygg-
ingin er, því fullkomnara
verður hrunið.
Þannig er þó fræðslunni allt
of víða hagað, og er það að
líkindum því að kenna, hversu
hörmule'ga uppeldi og fræðslu
er ruglað saman. Uppeldi er
fólgið í því að laga og fegra
siðferðisþáttinn í skapgerð
barnsins, að kenna því hinar
fáu óbreytanlegu undirstöðu-
reglur, sem viðurkenndar eru
um víða veröld. Það er fólgið
í því að glæða í litla anganum
frá blautu barnsbeini tilfinn-
inguna fyrir mannlegu göfgi.
Á hinn bóginn er fræðslan
fólgin í því að hugfesta barn-
inu nokkuð af þekkingu þeirri,
sem mönnum hefir tekizt að
safna saman á hverju sviði.
Uppeldið leiðbeinir barninu
við störf, blæs því í brjóst
hversu það skuli hegða sér í
öllum viðskiptum sínum við
Bókaútgáfan Helgafell er
stærsta bókaútgáfan, sem gef-
ur út fagurfræðilegar bók-
menntir og snéri ég mér því
fyrst til Ragnars Jónssonar til
þess að frétta um bókaútgáfu
haustsins.
— Hvað getur þú sagt mér
Ragnar um bókaútgáfuna al-
mennt?
— Almennt mun val bóka
fara batnandi og eiga bók-
menntafélögin líklega mikinn
þátt í því. Það þýðir þó vitan-
lega ekki að beztu bækurnar
hafi komið skyndilega í leit-
irnar. Mikil skáldverk eru
ekki á hverju strái og flest hin
beztu þeirra eru komin út. En
það berast alltaf ný listaverk.
-— Hvað geturðu sagt mér af
þinni útgáfu? Dregst útgáfan
ekki saman vegna stórhækk-
aðs tilkostnaðar á þessu ári?
— Nei, nei. Ég gef meira út
í ár en undanfarið. Við erum
beztir kreppurini og ég ætla
að reyna að halda sama bóka-
verði og í fyrra þrátt fyrir
mjög hækkaðan framleiðslu-
kostnað. Annars ræð ég ekki
mjög miklu um mína útgáfu.
Það eru höfundarnir sem ráða
mér, og svo veðurguðirnir og
ýmiss konar hræringar í nátt-
úrunni og mannlífinu.
— Það væri gaman að heyra
hvernig þú skýrir þetta-
— Jú, síðastliðið sumar var
t. d. óvenjulega fagurt í Suður
sveit og landið og fólkið þar
sýndi skáldi sínu innsta hjarta
lag sitt. Og nýja handritið
hans Þórbergs, annað bindi í
sjálfsævisögu hans, Um lönd
og lýði — Steinarnir tala hét
það fyrsta — er í senn minnis-
stæður skáldskapur og fögur
lýsing á landi og fólki, sem er
unnað af heilum hug. Ég tími
varla að láta prenta handritið
af ótta við að það óhreinkist
og að eitthvað fari í rugling af
barnslegri einlægni þess og há
stemmdum skáldskap, í þess-
um djöfulóðu hraðpressum,
sem mala bæði malt og salt,
daglangt og árlangt. Eftir ein-
falda frásögn af dýrum og
mönnum, klettum og dýjum,
birtist á gljáandi haffletinum
frönsk skonnorta, ævintýr úr
nýjum ókenndum heimi og í
glampa þess alheimsljóss sér
drengurinn skyndilega inn í
fjarvíddir sálarinnar, eins og
við kynni fyrstu ástar. Þór-
bergur hefir enn einu sinni
aðra menn, og hjálpa því til
að stjórna sjálfu sér. Fræðslan
lætur því í té efnin til vits-
munalegra starfa og skýrir
því frá raunverulegu ástandi
menningar vorrar. Uppeldið
veitir barninu hina óbreytan-
legu undirstöðu lífs síns.
Fræðslan gerir því unnt að
laga sig eftir breytingum um-
hverfisins og að tengja þessar
breytingar við atburði í fortíð
og framtíð.
(Stefnumark mannkyns)
—Lesb. Mbl.
endurfæðzt til hærra tilveru-
stigs. Þessi nýja bók er í senn
vísindalega nákvæm lýsing á
því sem drengurinn sá, og
sköpunarverk langþjáðs lista-
manns, með líkum hætti og
Islandsfjöll beztu listameist-
ara okkar spegla fyrst og
fremst rismikla fjallgarða
þeirra eigin hugarflugs.
— Og geturðu kannske rök-
stutt þetta nánar?
— Já, já. Jakob Thoraren-
sen þrammaði í sumar á sínum
sjötugu fótum norður kaldan
Kjöl, óð ár og kleif kletta,
með sama eldmóði og unga
fólkið dansar rokk í Búðinni.
Hann blés ekki úr nös þegar
hann kom í hlað. Nú hef ég
fengið sumarafía hans, nýtt
kvæðahandrit. Þar eru heit
kvæði og enginn hitaveitu-
gróður, meira í ætt við fjall-
drapa og lyng en vatnsmelón-
ur, sem við þömbum nú í
okkur sunnan frá Miðjarðar-
hafi. Og Thor Vilhjálmsson
fór líka í mikla reisu um hálft
landið og ók um öræfin með
Jóhannesi Kjarval. Eflaust á
hans viðburðaríka sumarferða
lag sinn þátt í því að í nýju
bókinni hans, Andlit í spegli
dropans, eru kaflar sem
minna mig á eyrarrósabreið-
urnar á söndunum undir Ó-
dáðahrauni þar sem þær
speglast í Herðubreiðarlind-
um. Jökulfljótið rammeflda
dunar undir dansinum á
Montparnasse. Jón Óskar
eyddi sumrinu í Róm í staðinn
fyrir að fara á skak á Sel-
vogsbanka eins og Jónas eða
hjálpa körlunum í Flóanum
að bjarga inn heyjunum und-
an haustrigningunum. Ljóða-
safn Jóns Óskarl er ný sönn-
un fyrir því að heyskap má
líka stunda í Róm með góðum
árangri. Mér finnst þó vera
meira af Reykjavík en Róm í
kvæðum hans og með engu
móti fæ ég skilið að hinar eld-
kláru teikningar Kristjáns
Davíðssonar í bókinni séu
þátttaka í skipulagðri af-
vitkun æskunnar eins og einn
ágætur og skemmtilegur
kennimaður okkar virðist ótt-
ast. Svo kemur út hjá okkur
fyrsta bók ' ungs skálds,
kollega þíns hér í næstu stofu.
Þau hefðu ekki öll orðið til ef
Kadar hefði reynzt mann-
vinur í stað morðingja. Fyrsta
ljóðabók Matthíasar Jóhannes
sen er enginn viðvanings-
skáldskapur, það eru ljóð
þroskaðs manns-
— Og eru þetta aðal-ljóða-
bækurnar?
— Nei, nei. Þetta eru bækur
til að lesa, og aðeins hluti af
þeim. Það þorir enginn né
tímir að gefa nýjar ólesnar
bækur, þegar menn eins og
Mykle hinn norski er á næsta
leiti. Þetta verða allt gjafa-
bækur næsta ár. Ég skal segja
þér frá jólabókunum seinna.
Sv. Þ.
—Mbl., 22. okt.