Lýður - 19.09.1888, Síða 2

— 2 —
oða rímara-rugl; ekki heldur — ]>nð sem nú er hættast
við: öfgar og iburður. þó má lielzt íinna að frágangi
sumra kvæðanna í þá stefnu, að of stór og sterk orð se
valin eða samlikingar. En vér höfum ekki rúm til að ctvelja
lengur við pessi snotru ljóðmæli, en viljum mæla sem bezt
með þeim við alþýðu og óska höf. tíl lukku með þau og
að lienni mætti auðnast að kveða eins vel fieira.
„Kaupstaðarferðir" er saga drykkjumanns, sem seinna
verður reglumaður, og er samin með bindindismálefninu
fyrir augum. Smásaga þessi er í þeim tilgangi emkar-vel
tilfundin og prýðis- vel sögð. Sumstaðar bregður skáldskap-
arblæ á i'rásögn og lýsingar, en tijgerðarlaust og jafnt;
sumstaðar er frásögnin krydduð dálitlp slcopi, sem fer þvi
betur, sem efnið er alvörumeira, og höfundurinn hefir helg-
ari álmga á málefni sögunnar. Endir sögunnar er ef til
vil bezt saminn, seinasta kaupstaðarferð Sigurðar og hin
fyrsta hans „Jóns litla“ sonar hans, sem aðvarar föður sinn
með augunum hennar móður sinnar. |>að er næmt og iniii-
legt. Grlögg eptirtekt á lífinu lýsir sér líka á sínum stöð-
um. Helzta karakter-lýsing er „Mjadama Sólveig“, sönn og
sjálfstæð, þó fljótt sö yfir farið. Sagan er stutt en efnið
töluvert og því má ekki ætlast til glöggra lýsinga á skaps
einkunnum og sálarlífi. Hið einfalda, sanna, náttúrlega,
virkilega, er og fyrst af öllu, og þarnæst er að umfiýja ali-
ar öfgar með birtu og skugga. I enda smásögu þessarar
standa orð, sem höf. lætur hinn fyrverandi drykkjumann
segja, svo falleg að vér setjum þau hér:
„Ef við einungis vildum liafa sakleysið og kærleikann
fyrir leiðarstjörnur, þá færum við okkur aldrei að voða“.
Félag Good-Templara hér hefi:- gefið xit söguna, og
ætti hún að renna út.
Skemmtiferð um Þingeyjarsýslu.
— :o: —
Engin skemmtuh er uppbyggilegri en skemmti- ferða-
lög. Englendingar þrælka 11 mánuði af árinu til þess að
geta lialdið sér „helgidae11 (sem þeir svo kalla) einn mánuð
ársins. Og til hvers verja þeirhonum? Langflestir til skemti-
ferða. Slíkar ferðir — segja þeir — hressa jafnt sál og lík-
ama, og það enda þótt þeir, sem ferðast, séu hvorki vitrir
menn né fróðir, hvað þá heldur ef náms- og andans menn
eiga hlut að máli. Bækur og listir, samkvæmi og sýningar,
lítið og reynslan — þetta veitir að vísu máttarviði og meg-
inefni mannvitsins en, hreifist menn ekki úr stað, ferðist
menn ekki, sjái inenn ekki, heyri ekki og skynji lífsins al-
móður, náttúruna, verður Iner maður eintrjáningur, og það
sem hann talar eða ritar fær ekki lif og litu. Sérstaklega er
rithöfundurn og listamönnum ómissandi ferðalög — ekki
svo mjög til þekkingarauka sem til lífskveikju fyrir fjör og
andriki. Fornþjóðir og þeirra listamenn virðast ekki hafa
skeytt fegurð náttúrunnar eins og menn nú gjöra; þó eru
spámannabækur Israelsmanna fullar af vegsemd Guðs handa-
verka, og listamenn Grikkja voru ferðamenn miklir, og skáld-
skapúr og listir þeirra bera vott um hið næmasta skyn á
allri náttúrúfegurð. En nú er ekki einungis öld náttúruvís-
indanna, heldur og náttúrunautnar og samlífs fremur en nokkru
sinni fyr. I olliitn löndum er allt á tjá og tundri sakir „túr-
ista“ og skemmtiferða — nema á voru landi. Að vísu koma
drjúgum til vor „Englendingar“ til þess að sjá „Geysir og
Heklu“, en börn landsins ferðast nær þvi aldrei — eiginleg-
ar skemmti- eða landskoðunarferðir. Að visu hafa fiestir allt
annað að gjöra þarin stutta tíma, sem hægt er og vant er að
ferðast, og að vísu vantar oss vegi og vagna, en ofmiklar kyr-
setur höfum vér samt, miklu optar gætu menn hreift sig og
miklu fleiri ættu að hreifa sig en gjöra, og það er sorglegt
að hugsa til þess, að mikill þorti gáfaðra inanna og kvenna
á landi hér fær uldrei að létta sér upp og koina út fyrir
sveitar- eða sýslu takmörk, —- að fjöldi manna lifir svo og
deyr að liann fær aldrei nugutn að líta prýði og stórmerki
sinna átthaga! ('g þó höfnm vér svo fáar skemmtanir,
þó býðst þarna hin bezta skemtun, sem hugsanleg er; þó
eigum vér að sumrinu til ekki einungis liollt og fagurt him-
inlopt. heldur og eitthvert hið fegursta ferðamannaland í norð-
urálfunni; þó eiguin vér sjálfir landið, og það land, þar sem
hver sveit er sögubók, hvert fjall eins og fornkviða, og hver
hellir og hamar eins og æfintýri. það er stór skaði ef strand-
ferðaskipin ekki geta gengið reglulega hjá oss — einnig sakir
pess, ad þá er loku íyrir skotið, að menn noti þær tilskerrfti-
ferða, Samt er bæði, að þær ferðir eru flestum of dýrar,
enda sýna þær miklu minna ttf landinu en ferðir um það
sjálft. þingtími fornmanna, júní- og júlímánaðamótin^ er nú
bæði hinn bezti og hentugasti tímitil slíkra þjóðskemmtana,
um annan tíma er ekki að tala fyrir altnenning, og þó uni
þenna tíma því aðeins, að allt falli vel og slík fyrirtæki séu
fyrirhuguð í tíma. Fornmenn sýnast hafa liaft furðu góð
tímaráð til hverskonar ferðalaga og lystisemda. A seinni
tímum hefir hið gagnstæða orðið ofaná og þjóðlíf vort í þessu
tílllti iillt orðið deyfð og doði. Eu nú eigum vér, hvort sem
er, að læra að ganga i nýju líferni, og er þá einnig einsætt
fyrir oss að auka oss fjör og Iróðleik með upplifgandi ferðum
fundum og skemmtunum, betur og almennari en sero nú tíðk-
ast, enda er lítill samanburður víða ordinn á veguin og sam-
göngum við það sem var fyrir 30—40 árum.
í sumarblíðunni í miðjum fyrra mánuði tók eg mér viku-
ferð á hendur til þess að sjá í fyrsta sinni þann kluta Islands,
sem heitir þingeyjarsýsla. Ejitir afspurn og uppdrætti landsins
vissi eg allvel skil á landslagi þar og béraðaskipun, en þekk-
ing og ímyndum gefur manni sjaldan svip fyrir sjón, auk
heldur meira. Strax af Vaðlaheiði birtist mér Fnjóskadalur,
beinn og grunnur, en hvorki boginn né djúpur, eins og eg
hafði hugsað mér hann, en Ljósavatnsskarð hélt eg að lægi
milli lágra hálsa, en það varð öfugt. Fnjóskadalur blasir all-
ur við nf heiðinni, þar sem hinn nýji, fngri vegur liggur
norður ylir að Hálsi, Hann er með Ljósavatnsskarðsbæjunum
3 kirkjusóknir og nálægt þingmannaleið á lengd. Dalsmynn-
ið er við Laufás, þar setn Fnjóská eins og brýtur vesturfjallið
og fellur þvert vestur í Eyjafjörð, en þetta op sézt ekki af
heiðinni, heldur sýnist dalurinn halda stefnunni eptir drög-
um. sem hverfa út á Flateyjardalsheiði, og lokast þar norð-
urútsýnið. Beint á móti blasir Ljósavatnsskarð og prestsotr-
ið Háls á skarðsmúlanum sunnanvert. Fnjóskadal hefir lengi
prýtt eitthvert skrautlegasta skóglendi á íslandi. Nú er dal-
urinn skóglaus allur að vestan (síðan, að sögn, i móðuharð-
indunum) og standa víðast hvar melar eptir, en að austan
verðu fyrir framan Háls og úr því eru allmiklar spildur ept-
ir bæði af vöxnum skógi og ungviði. Hálsskógur er lystigarð-
ur Akurevrarmanna og annara, sem unna skógarprýði. þessi
fagri Hálsskógur er allmikill uinmáls og svo stórvaxinn, að
heilir flokkar ríðandi manna gætu vel leynst í houum fyrir
ókunnugum. Víða er hann stórskemdur eða spéskorinn af
skellum og eyðum, þar sem hann hefir verið rifinn upp án
reglu og greindar f>að sem bann er, á hann að sögn, mest að
þakka séra jporsteini sál, hinum nafnkunna dáðríkismanni á
Hálsi, sein vermdað hafði skóginn alla sína tíð, og fyrir það
hefir ungviðurinn hvervetna komistupp. f>ariun af.erVagla-
skógur. f>ar býr dugnaðarbóndi, en setn að sögn ann miður
skóginum, fyrir þá sök að hann rýri ullina á sauðlé hans.
Eg sagði við hann í gainni, að léti hann skóg sinn þess gjalda
yrði hann „sekur skcígarmaður Hann hló, og bét bót og
betran. Alllangt þar framar í dalnum kemur f>órðarstaða-
skógur. Jónatan bóndi þar, s^m skóginn á, hinn greindasti
maður. gekk með mér og sýndi mér skóginn. f>ar ^el' sam"
an fögur eign og mikil rælct og umhyggja eiganda. Sáskóg-
ur er lautóttari en Hálsskógur og því enn hærri og blóm-
legri, granda honum og sjaldan veður; standa þar víða hrísl-
urnar þráðbeinar upp 12—14 álnir. Ummál limsins skaint