Lýður - 21.05.1889, Blaðsíða 1

25 n rkir af blaðimi kosta 2 kr., erlendis
2,E*0kr.Borgist fyrirfram til íitsölumanna.
au^lysingar teknar í'yrir 2 aura livert
orð 15 stafir irekast, affeitu letri3au.,
cn stóru letri 5 au.; borgist fvrirfram.
ÐUR
ititgjörðir, frjettir og auglýsingar
sendist ritstjóranum.
Aualútsölumenn: Halldór Pétursson
Akureyri og Bjöm Jónsson á Oddevri
17. blað.
Akureyri 21. mai 1889.
1. ár.
Yorljóð.
(Sbr. Wie horlich iuchtet mir die Natur, et).
Mailied cpt'r Göthc.
Hve ljómar jörðin og lopt og sær,
Hver lilja tindrar og sólin hlær,
Hver hnappur réttir sinn rósarmunn,
Og raddir vigja hvern skögarrunn.
Nú hrópar munnur og hver ein vör:
„]>ú heilög sunna, þú líf og fjör!u
J>ú ást, svo guðlog og gullin-frið,
Sem geisladýrð yfir sumarhlið,
Með gulli reyfir pú raka fold,
Með rósum dreiíir pú stein og mold! —
Mitt yndis-yndi! ég elska þig!
J>itt auga tindrar, pér lízt á mig!
Som fuglinn elskar sitt flug og hljóð,
Og fjólan daggir og suraarglóð,
Svo ann pér, svanni, raitt unga blóð,
J>ú enduvekur mín beztu ljóð.
Ég brenn af krapti, ég blessa pig,
0 blessuð vertu, sem elskar mig!
Matth. Joclmmsson.
Fjárhagur vor og frauitíð,
Eílaust ypta flcstir landsmenn vorir öxlum, er peir
heyra tillögu „íslendingafélagans" i „Lögbergi" um nýja
fjár-póhtík og stór-frarakvæmdir hjá oss að dæmi annara
pjóða. Fiostum mun fyrst verða fyrir að segja: Hoyrundur
mikil og örlýgi! he'yr loptkastala! héyr „vesturheimsku" á
liæsta stigi!
Við slikum upphrópunarorðnm er einmitt að búast.
Hver vill Íáná oss stórfé ? upp á hvað er að lána?
hver borgar, hvernig og hvenær á pjóð vor að borga stór-
"kapital? Ennfremur: hvað vantar annað á að landsbú-
skapurinn hjá oss fari alveg ura koll, en slik stórlán og
skuld á alraannafé ? Væri ekki siík láutaka (ef fengist)
sama sem að veðsetja allt sem enn er óveðsett til af fe-
mætu í landinu? Og hvað yrði svo úr viðlagasjóðinum og
annari hallæris- og varahjálp, sem slíkt liafísa- og hungur-
land ekki m& án vera? Nci, slíkt yrði óframkvœmilegt,
cnda parf ckki slíka pólitik að reyna, fe fengist ekki
— fengist hvorki sem ríkislán ne félagsskapítal. Fjárpólitík
peirra dr. Gr. Thomsens er pó margt gott að pakka: ver
höfum lært að halda landsreikning; ver höfum lært að
eiga til góða, að minnsta kosti á pappír; og ver höfum
lært að verja landið skuldum út á við. Og fyrir pá aura,
sem ver höfum lagt fyrir, höfum ver sem sjálfstæð pjóð
gotað í ýmsum efnum varið oss viti, prátt fyrir mjög erfiða
tíð, já, byggt alpingishús, vitann á Reykjanesi, brúna á
Skjálfandafijóti, og ýmislegt smávogis. Og enn — cptir
allt petta — cr landið að kalla skuldlaust — á pappírnum.
Já, á pappírnum! J>vi miður er allt hjá oss mest
í munninum og á pappírnum. Að sönnu er (eins og áður
er sagt) almcnningi mikil vorkun að hann hugsar á penn-
an hátt og kunni ekki að hugsa öðruvísi. En er sá
hugsunarháttur rettur? Dugarpessi fjárstjórn lengur?
Stoðar pcssi landsbúskapur lcngur ?
Eflaust eru tillcigur „íslendingafel." óframkvæmilegar
í jafnsíóruin stíl og á jafnstuttnm tíma og hann tekur frara.
En hans pólitik er efiaust rett í stefnunni. An pess að
koma atvinnu lands vors sem allra fyrst áleiðis i pessa
stefnu, sem hann segir, virðist oss alveg auðsætt, og marg
sýnt og sannað af maigra alda reynzlu, að landið kemst
aldrei upp. „Islendingafél." vill sanna oss að sumir ísl.
bændur, sem félitlir reistu bú í Ameriku, hafi par unnið
meiri mannvyrki á jörðum sínum í 10 ár en feður peirra
hér á landi hafi unnið á sínum mann eptir mann í 1003
ar, bendir pvi til sönnunar einkum til túna peirra og akra,
er peir séu búnir að yrkja frá stofni. Hvernig sem nú
pessu er varið, er pað gott dæmi til að vekja hugsun vora
og athuga. Hann bendir á, hversu fráleitur sé hagurlands
vors, hvar scm á se litið, og.spyr: hvernig geta menn un-
að við svo búið? Hver meining er í pví, spyr hann, að
kosta pvilíka stjórnarmaskínu yfir pvílíkum búskap ? Hver
meining sé í öliu pessu, atvinnu og samgöngumála
káki, scm ckki borgi kostnaðinn? hver meining se i öllu
voru sjálfstjórnarstríði meðan ver stöndum öllu öðru fólki
á baki í verklogri menning og sönnum skörungskap? ]pað
sé eðlilegt — meinar hann — að stjórn og embættismenn,
sem nóg hafi að lifa af, sjái síður pessi vandræði, eða ef
peir sjái pau, viti ckki ráð við peim, en síður vorkennir
hann fulltrúum pjóðarinnar, stjórnmálaoddvitum, framfara-
vinum hennar, mönnum, sem meir og minna eiga að pekkja
hugsunarhátt og menning vorra tíma (með tímanum verð-
um ver að fylgjast, eða falla úr söguuni), — peim mönnum
vorkennir hann miklu síður að sjá ekki, að pessi landsbú-
skapur hljóti að snúa blaðinu við, að ver hljótum að byrja
nýja fjárpólitik, hljótum að gjöra eitt aftvennu, annaðhvort
að flytja úr laudinu, eða fá stórfé til að koma atvinnu
pess í evrópcist horf.
Móti pessari skoðun mæta her á landi margar skoð-
anir, uál. jafnmargar eins og höfuðin, en allar munu pan-
til samans teknar rúmast í tveimur, eins og títuprjónar í
öskjum. Önnur mun svcrja sig í ætt við aðferðina gömlu
að spara eyrinn eða fleygja krónunni, sem með öðrum orð-
um er vor arfborni hugsunarháttur, getinn i gömlum kot-
uugsskap, sem aldiei hefir ratað nema út og inn göngin,
og kallar sukk og kastala í lausu lopti hinn skynsamleg-
asta gróðaveg. Hin skoðunin verður allra peirra, sem ætla
að sjálfstjórn og pingræði veiti öll önnur gæði.
Báðar pessar skoðanir ættu sem fyrst að deyja út.
í>að er fyrir löngu koniinn tími til, að vér legðum niður
vora ranghala- vorn og kistuhandraða- kotungskap, og
pað er líka kominn tími til að vér letum oss skiljast
að frelsið er ekki á pappírnum, að frelsið býr í framför-
um, í siðgæði, viti, dugnaði, en miklu siður í stjórnarform-
inu. peir sem nú pykjast sjá lengst 'og skarpast fram i
komanda tið, peir segja að allt stefni að pví, að kenna
möunum að vera sín eigin stjórn, að komast af án
konnnga, án di-ottna, án forráðamanna, án höfðingjíi',1 "án
böðla, já, án fulltrúápings, án alls pess óendanlega óróa
sem nútímapólitíkinui fylgir. Að slíkt seu nú líka lopt-
kastalar skulum ver játa, en hitt er satt: ótal margt af
hinu btzta i nútínialífi hinna frjálsustu pjóða er gjört sum-
part móti vilja sfjörnanna,' og sumpart peim að pakk-
arlausu. Svo ei: yarið nálega öllum beztu samtökum
til liknar, sparnaðar, ínenntUfiar eða efiingar mannkærleik
og sönnum manndómi. Elestir menn Ufa líka svo,aðpeir eiga
landstjórn og pólitik litið beinlinis annað að pakka en að
þeim hefir verið optast lofað að halda skyrtunni! En óbeinlinis
pá? Já og nei. J>jóðununi hefir lengst af vcrið varið likt