Lýður - 09.09.1889, Blaðsíða 3

1
— 95 —
f

|3Ó peir gefi á baukinn gömlum pokum og spiltum skríl (eins
og Al. Kjelland); f>íð hafið rétt, heldur enga trú, en heiinsku
hræsni og lýgi! þið hafið rétt, kristindómurinn er annnaðhvort
hjátrú — segið pið — kannske nauðsynleg og gagnleg fyrir
sinn tíma, en samt hjátrú og m.iskilningurjj eHeg.ar ha.nn
er háður hinum eilífu írainráslögum, algildur, ósigrandi. En
— góðir herrar, svo megið pið ekki hlægja að oss, heldur
ganga í lið með oss; og svo hættum vér öllu íikti og leik-
araskap. svo spyrjum vér ekki um lambsfóður og Ijóstolia eða
embætti eða fáeina fyrirlitlega aura; vér spyrjum um: a n n-
a ðh v b rt-el lðga r, vér spyrjum um : lifeða dauða. Og
])ó viljutn vér hafa hógværð við, pó viljum vér starfa með
mildi og varúð, , að vér ekki skiljum pá eptir grátandi, sem
skemmra eru komnir og skilja oss ekki. Stríðum glaðir fyr-
ir sann'eikann, fyrir framför og frelsi — sigurinn ketnur —
en gleymum aldrei, a ð oss tilkemur bligðun yors
a n d 1 i t i s.
Enn pá fáein orð — pað er ekki víst livert vér tökuin
aptur svo fljótt til máls um kirkjumál. Haiið þið I d e —
lifandi hjónsjón? Enginn reformerar, nerna hann hafi i d e,
sem líka er efst á dagskrá samu'ðarinnar. þið pykist víst
liafa í d e, sem á að endurfæða oss alla, og þið jnmnuð segjm
að hún sé hin l .therska siðabót eða kenniug kristindómsins
eptir Lúthers litla katekismus, Yidalínspostillu og kveri séra
Heiga Hálfdánarsouar, og pað er satt, petta — úr pví biblí-
an liggur víðast óhreifð á hyllunni, ef húu aunars fyrirfinnst
— er oss prestum upp á lagt að kenna og nota, allri pjóð-
inni til endurfæðingar og sáluhjálpar. Látuin nú vera að í
pessu sé i d e, nógur kristindómur. Eu er hann par all-
u r? Höndina á hjartað, herrar góðir! Er siðahót Lúthers
(eða sá litli partur hennar, sem í bókum og játuingarritum
peirra tíma hvílir skrínlagður) nóg fyrir siðabót vorra tíma?
Höndina á hjartað! Eru — pótt sannindin hafi sitt gildi —
hiutföllin hin sömu nú milli hugsjóna og virkilegleika, milli
trúar og pekkingar, ruilli bifllíu og lifsskoðana, mílli laérðra
og leikmanna, rnilli kirkju og ríkis, kirkju og pifa? Skilja
menn, vita menn eklcert betur nú en pá ? |>urfa menn
ekki allt annað útlistunarforin nú eu pá — jafnvel um pau
sannindi, sein enn kallast algild? Og parnæst: hvaða íde
eða ídeur (hjónsjónir) eru nú a dagskrá? J>íð vitið það vel,
að það eru einkurn pær hugsjóuir, að smá-draga alltofríkis-ofur-
og erfðavald frá klerkum og konungum og kenna pjóðunum að
vara sínir eigin sjólar og sálusorgarar; pað er sú id e, að
kenna þjóðunum að manna sig sjálfar, frelsasig sjálfar, stjórna
sér sjálfar. Hvað vilja Bandapjóðir Ainerí u heldur en pað
— pað er að segja peirra vitrustu menn ? þetta munið pið
han.ast vel við, og pó •— pó sýuist oss sem pið par vestra
heiina fyrir fylgið nokkuð öðrnvísi i d e u m, eða andlegum
stefuum. Oss sýnist þið vera að berjast við að mynda hjá
ykkur forn-iútherska söfnuði eða kirkju með töluverðu klerka-
ríki og keim af gömlum ' kirkjuagá- í liku formi og hinir
norsku söfnuðir, en pó löluvert fijálsmannlegri í öliu. Oss
sýnist pað sé ykkar lífsmárk og mið að byggja sterka lút-
herska rétt fyrir ykkar sauði, að verja pá með forhúrn og
föstum lútherskum múrveggjum fyrir öllum tlmans úlfuin og
aðskotadýrum. Og — vér játum pað — petta lá beinast við
að gjöra. En — er petta tímans r e f o r m a t ó r i s k a
í d e? Ef allt fer vel, kann petta að vera góð og nytsöra að-
ferð — u m s t u n d a r s a k i r. Eu sauðir f ó ð r a s t illa
í rétt; eigi peir að verða að vænum skepnum, verður að
leiða pá i gott og grænt haglendi og að lindum lifandi
vntna. Frá alda öðli hafa klerkar og konungar heiinskulega kví-
að og réttað sína sauði, svo afleiðingin hefii' orðið sú, að fyrst
liafa þeir stöðugt lagt af bæði á hold og mör, og síðan vezl-
ast upp, líkt og Spánverjar or ítalir, ellegar brotið garðinn
og stok .ið út, líkt og hinn djarfi Lúther og h ms menn. En
Lúther lifði ekki á vorum dögum. lians anda, hans skörung-
skap — eigum vér að fylgja, en ekki hans búkstaf, — 40)
ára göinlum og frá lausuin vorum tíma. Eða, er ekki annar,
sem eldri er og pó nær — annar, sem eptir lét oss meíri
auda, miklu stærra dæmi, sn miklu færri kreddur? Er ekki
i siðabótaserki voru andi og dæmi Drottins vors Jesú Krists
nær en andi 16. og 17. aldar guðfræðinganna? það er satt,
ef vér viljum vekja vora pjóð, erallt bókstaflega óriýtt, hlægi-
legt, vitlaust, nema h a n s andi sé í oss, gagngntaki oss —
og hér vonnm vér að oss öllum — bæði ykkur í Ameríku,
og oss, sem eitthvað hugsum hér — auðnist að mœtast og
eins og börn og bræður sama foreldris.
Að endingu pökkum vér höf. aptur fyrir hans skörpu
grein. þnð er gott að vér segjum hverjir öðruin til siða, pví
sannleik og einurð ættu allir heilvita menu að læra að um-
bera. Allir geta ekki, lirort »em er, verið á einu máli; en
mæti hreinskilni hreinskilni, á pað ekki einungis að vera nóg,
heidur á vinátta og bróðerni aldrei að þrífast betur en á með-
al olíkra. Sannleiksmál eru almenn en ekki persónuleg, og
það er 1100, fremur en trúin, breytnin fremur eu skoðanirn-
ar, sein rnestu máli skiptir um.
Yiðskipti Norðlendinga og Yestfirðinga.
Síðan strandferðir hófust hafa árlega vaxið viðskipti
innaníands, og eiga fyrir sér að vaxa margfaldlega. Eink-
um er mjög áríðandi, að viðskipti og kaupskapur Norð-
lendinga og Vestfirðiiiga geti próast og prifist, pví par parf
hvor landsfjórðungurinn annars við. Isafjarðarsýsla ein mua
árlega purfa að kaupa svo púsundum fjórðunga
nemur af smjöri — auk ýmsrar atinarar landvörn. þetta
smjör allt og meira til geta nærsýslurnar hér árlega mísst,
enda hafa Isfirðingar og aðrir vestan-rnenn venjulega gnægð
af einstaklega góðri sjávarvöru, sem hér er torfengin,
svo sem er hinn ágæti vesturlands-ryklingur, steinbítur,
heilagfiski og — h v a 1 u r. þess utan liafa Isfirðingar
venjulega p e n i n g a á reiðum höndum fyrir smjör; fé og
slátur kaupa peir líka. Smér er venjnlega keypt par vestra
10 aur. dýrara pundið en pað gengur hér manna á milli
eða í búðum, stunduin hefir verðmunurinn par og hér verið
enn meiri. J>að væri synd ef Vestfirðingar skyldu neyðast
til að panta og borga hið erlenda tilbúna (m a r g a r i n)
smjör sakir pess að Norðlendingar senda peim of lítið eða
of sjáldan pað smjör og feitmeti t. d. tólg og kæfu (villi-
bráð, smálki), sem peir hafa aflögu. En liör parf að
koina réttri reglu og skipulagi A gegnum góða
m i 11 i g ö n g n m e n n, eða öllu heldur, einn g ó ð a n,
sem bæði pantaði á báða bóga, ábyrgðist milli-fiutninga og
héldi reglu á og reikning yfir hvað pyrfti. Yér höfum
nú að færa auglýsingu pessa efnis, sem betur skýrij’
frá um petta mál , er vér álítum mikilsvarðanda.
Sakir óvissu hafa milLpantauir alla vega brugðist hingað
til, sumir setið við beztu kaup, on aðrir haft ómak eða
skaða eða hvorttveggja, en engum skiptum náð. Isafjörðui'
og Akureyri ættu að vera peir staðir, par sem vörur hvorra
tveggja eru teknar eða hafðar til taks.
FRÁ ALþlNGI.
Alpingismenn komu hingað til bæjarins 3. og 4. p. m.
Með peim fréttist meðal annars: að stjórnarski ármálið
heiði komizt í gegnum efri deild með hokkrum breytingum,
einkuni á skipun efrideildar; var par farið fra'm á, að ping-
menn í pá deild væru kjörnir upp á lífstið, 4 af konungí
og hinir af amtsráðunum. Málið gekk síðan til neðrideild-
ar og til stjórnarski'árnefndarinnar par; klofnaði hún'peg-
ar, og varð séra Sigurður 'í Vigri í minni liluta og vildi í
engu vikja frá frumvarpi neði'i deildar, en aðrir nefndar-
monn, (Jón Jónssdn frá Roykjum. Jón Jóusson frá Sleð.
brjót, séra Eirikur, þoryarður læknir og fi.; vildu að mestu
leyti aðhyllast frumvarp efri deildar, og inun ineiri hluti