Kirkjublaðið - 01.11.1893, Blaðsíða 3

slíkri óánægju verður ekki sjeð. Þeir verða þá eins og
hver annar minni hluti að beygja sig fyrir meiri hlutan-
um. Geti þeir það ekki og takist þeim ekki að breyta skoð-
un hans, geta þeir ekki lengur verið þegnar í því riki, og
verða að leita þangað, þar sem þeir fá vilja sínum fram-
gengt, ef það er þá nokkurstaðar. Það er í þessu tilliti
um kirkjuna sem hvert annað fjelag, t. d. Good-Templ-
arfjelagið. Ef ríkið vill styrkja það að einhverju leyti,
þá verða þeir eins að sætta sig við það, sem enga sann-
færing hafa fyrir málefni þess fjelags. Þetta virðist deg-
inum ljósara og ekki nema eðlilegt í alla staði.
En það er annað í þessari dæmisögu, sem ef til vill
ekki kemur nógu ljóst fram. Það er það, að dæmisagan
er ekki miðuð við ríki og kirkju almennt, heldur við ríkið
og kirkjuna á Islandi. Það er naumast unnt að setja
nokkra reglu um samband ríkis og kirkju, er gildi á öllum
stöðum og öllum tímum, Það getur átt sitt hvað við á hverj-
um stað og hverjum tíma í þessu sem mörgu öðru. Það
sýnir mannkynnssagan ljóslega og kirkjusagan ekki síður.
Þessa verður að gæta, er dæmt er um þessi atriði. Það
er t. d. ólíklegt að nokkur ætli það heppilegt að sam-
eina ríki og kirkju í Norður-Ameríku á þessum tímum á
líkan hátt og hjer. En þó að það fyrirkomulag, sem þar
er, geti átt vel við þar, þá leiðir ekki af því, að það þurfi
endilega að vera hjer líka. Það er nokkuð annað, þar
sem nýtt riki og nýtt kirkjufjelag myndast, en að yfir-
gefa allt í einu allan sögulegan grundvöll. Að slíku er
ekki auðhlaupið, og er það að minnsta kosti alltaf var-
hugavert. Mjer kemur auðvitað ekki til hugar að min
skoðun á þessu máli sje hin eina rjetta, en neitt ófrjáls-
legt get jeg ekki fundið við hana. Hitt sýnist mjer apt-
ur í meira lagi ófrjálslegt, að vilja steypa öll kirkjufje-
lög í sama móti, hvernig sem á stendur, enda þótt það
sje fríkirkja.
I sambandi við þetta mál virðist ekki fjarstætt að
minnast lítið eitt á fjárhags-sambandið milli ríkis og kirkju
á íslandi. Allt af klingir sú gamla bjalla við og við, að
kirkjan sje ómagi ríkisins. En mun það nú vera svo í
raun rjettri? Þótt ekkert tillit sje tekið til þess, sem