Kirkjublaðið - 01.11.1893, Blaðsíða 13
265
Kirkjuklukkurnar.
KlukknaMjómurinn heíir lengi verið óaðskiljanlegur frá kristinni
guðrfþjónustu. Fornþjóðirnar þekktu vitanlega bjöllur og hljóm-
mikla kúpta málmskildi (1. Kor. 13, 1), en í kirkjunni einni heíir
þó klukkan fengið sina þýðingu, eins og forna latneska erindið
segir:
Lofa eg Guð sannan,
lýð eg kalla,
klerkdóm kveð til fundar,
harma eg helgengna,
hnekki fárviðri,
heiðra helga daga.
Klukknahljómurinn er oss öllum svo kœr, að það er nógu gam-
an að fræðast svolítið um sögu klukknanna.
A Egyptalandi er hinn fyrsti vísir til klukkunnar í klaustri
hins heilaga Pakkómíusar snemma á 1. öld. Einsetumennirnir
bjuggu í smáklefum, sem láu saman, eða undir sama þaki, og
þegar þeim var stefnt saman til sameiginlegra bænagjörða, gekk
einn á röðina og barði á hurðirnar með trjehamri, en þetta varð
tafsamt þegar tala einsetumanna fór að hiaupa á hundruðum og
þúsundum, þá var hengt upp trjespjald á hentugum stað og barið
á það.
Næsta framförin var sú, að hafa tvær íjalirnar undir högginu,
og svo varð úr því trjekassi, og því næst var áslátturinn festur
innan í kassann, og þá var kólfurinn kominn. Pessar trjeklukkur
voru nefndar »signa«, merki, sem kölluðu til tíða, og austurí lönd-
um eru þær að sögn til enn þann dag í dag í einstaka klaustrum.
Næsta breytingin var svo að hafa málm í staðinn fyrir trje,
en kassalaginu var enn haldið um stund, og er til ein slík járn-
klukka frá klaustri hins heilaga Patriks á Irlandi frá 5. eða 6. öid,
og þykir mésti kjörgripur i hinu konunglega gripasaf'ni í Dublin.
Það er ekki annað en tvær járnplötur bentar saman með járnspöng-
um. Um sama leyti fara sögur af klukkusmíði hjá Pálínusi biskupi
í Nóla í Kampaníu á Suður-Italíu, og þaðan á að stata latneska
nafnið campana = klukka. Svo er það á 7. öld, að klukkulagið fer
að ryðja sjer til rúms. I klaustri hins lieilaga Gallusar í Sviss er
til járnklukka frá árinu 646, þar sem sneitt er af hornunum, og er
eðlilega ófagur hljómur í henni. Um 800 má telja, að lagið sje að
mestu fengið, sem nú er, og byrjuð klukkusteypa, og srnámsaman
læra menn að vanda betur efnið til að fá hljóminn sem fegurstan,
og í stað járnsins kom kopar og tin, blandað saman,- tveir hlutir
at kopar móti einum af tini. Annars er nú á siðustu tímum mikið
(* Laudo Deum verum, plebem voco, congrego clerum,
defunctos ploro, nimbum fugo, festaque honoro.
Þýðingin er eptir Steingr. Thorsteinsson.