Kirkjublaðið - 01.02.1896, Blaðsíða 7

ðB
1 fjelagsfræði sína (Sociologi). 0g hvernig eiga þeir að
geta haft nokkra siðafræði? Alheimurinn, og mannlíflð
með, er hjá þeim vjel, sem fyrir afvindu (evolution)
náttúruaflanna, fýsnanna og tilhneiginganna, gegnum
»baráttu lífsins« erfiðar áfram, eptir innri nauðsyn, til
meiri og meiri holdlegra framfara, rýmir burt (elimin-
ates) því veikara, en útvelur og knjesetur (selectiori) hið
sterkara; einskonar kynbótavjel jurta, dýra, manna og
mannfjelaga í holdlegu, líkamlegu og veraldlegu skyni.
En — gjörir þessi vjel hinn einstaka mann, eða mann-
fjelagið betra í andlegan máta? Hún þekkir og notar
baráttu lífsins, til þess að efla dugnað og atorku dýra
og dýrakynja, manna og mannfjelaga í því verklega.
En — þekkir hún annað stríð, sem meiri þýðingu hefir
fyrir mannsins anda, stríðið milli holdsins og andans? —
Undir sigrinum í þessu stríði er þó siðferði mar.nsins
komið. Þessa baráttu taka natúralistarnir ekki til greina,
þvi hennar mark og mið er ekki að efla ytri hagsmuni
og hæfileika, heldur að skapa dyggð, en máske ekki
verzlegan dugnað, og þvi siður verzlega yflrburði yflr
aðra menn, og siðferðisbeztu mennirnir eru því miður
ekki altjend mestu uppgangsmennirnir. Natúralistarnir
þekkja því hvorki samvizku, nje sálarinnar ódauðleika,
nje annað líf, og því ekki heldur þann jöfnuð á kjörum
manna, sem annað líf er ætlað til að verka. Siðferðið
kemur í fjelagsfræðinni að eins fram, ekki sjálfs sín
vegna, sem tilgangur, heldur sem eitt af mörgum nauð-
synlegum meðulum til þess að efla og styrkja vöxt og
viðgang mannfjelagsins, það er hjá þeim hinutn einstaka
manni ósjálfrátt, og frjálsum vilja mannsins óháð. Það
er, eins og löghlýðnin, fjelagsnauðsyn, er að eins til vegna
mannfjelagsins. Einstaklingurinn heflr af því engan veg,
þó hann kunni að hafa vandann. Barátta lífsins, að
undiroka þann veikari, hvort það er jurt, dýr, rnaður
eða þjóð, er vegurinn til þess endamarks, sem þeirra
heimspeki setur sjer. En — er nú þetta mark og mið,
sem sje að skipa og í hásætið að setja duglegasta kynið,
og duglegustu þjóðirnar, er það einu sinni ugglaust að
það náist? Meðal dýranna hafa menn tekið eptir, að