Kirkjublaðið - 01.03.1896, Blaðsíða 8

40
Nýtt kirkjuform og fieira um kirkjur,
Eptir Gnðm. Jakobsson í Keflavík.
Þó að kirkjur hafi mikið verið umbættar hjer á
landi hin siðustu ár, og hinar nýju kirkjur sjeu fegurri
en hinar gömlu voru, þá get jeg samt ekki neitað þvi,
að mjer finnst að eitthvað vanti í þær flestar til þess að
þær geti kallast kirkjulegar.
Jeg er sannfærður um það, að fögur og kirkjuleg
kirkja gerir mikið til þess að benda huganum upp til
hins góða og guðlega; og jeg fullyrði, að slík kirkja Ijett-
ir mikið undir með prestinum að framkvæma hans starfa
í kirkjunni og láta hann hafa tilætluð áhrif.
Jeg kalla kirkjulegt allt það i byggingunni sem get-
ur vakið hugann til umhugsunar um hið háleita og lypt
honura til hins óendanlega.
Þetta álitjeg að gotneski stýllinn geri fremur en
nokkuð annað byggingarform.
Ekki dettur mjer samt í hug, að kirkjur vorar verði
almennt byggðar í óblönduðum gotneskum stýl. Það er
sumt í stýlnum, sem mjer virðist óþarft, en fullnægir þó
ekki óspilitri fegurðartilfinningu eins vel og samskonar
hlutir í öðrum stýlum, og kosta þó meira fje t. a. m.
lyptikerfið, einkum lyptibogarnir (Stræbebuer)1. Jeg vil
hafa súlur og brúnskrúð (Gesims) sem mest sniðin eptir
hinum fornu, fögru (antiku) fyrirmyndum; enda getur
lyptikerfið ekki átt við, nema að krosshvelfingar sjeu í
aðalkirkjunni, en til þess er ekki að hugsa, nema máskð
á 5—10 stærstu kirkjum landsins. Vjer þurfum heldur
ekki að fyrirverða oss fyrir að blanda stýlinn, þvf að f
útlöndum eru mjög fá hús, sem eru bygð í óblönduðum
stýl; auðvitað er einn sfýllinn í fleiri pörtum hússins en
annar, og í þeim stýl segja menn að húsið sje byggt.
Jeg vil því halda þessum þremur aðaleinkennum
gotneska stýlsins:
að grunnformið sje ekki ferhyrnt.
1) Lyptikerfi eru stólpar, bogar og súlur, sem eru til þess að
Styðja og prýba og einkum til þess að halda uppi og styðjahvelt'-
ingar; slík tilhögun er hvergi nema í gotneska stýlnum.