Kirkjublaðið - 01.07.1896, Blaðsíða 12
m
tekið fram, að frelsið, sem svo er kallað, i kirkjulegum
efuum, er allt annað en umburðarlyndi. Enda þverneita
flestir hinir alvörumeiri trúmenn að umburðarlyndi í orðs
ins venjulegu merkingu geti átt sér stað í trúarefnum.
Kirkjulega rjetttrúaður maður á bágt með að hugsa sjer
nokkurn sálahjálparveg fyrir utan sitt kirjufjelag, enda
þótt endurbættu kirkjurnar aldrei hafl sett á sín boðs-
brjef viðkvæði katólsku kirkjunnar: »utan kirkjunnar,
engin sáluhjálp«. Þrátt fyrir hið lýðfrjálsa fyrirkomulag
i reformeruðu kirkjudeildunum er venjulega mun minna
umburðarlyndi að flnna innan þeirra vjebanda en í rík-
iskirkjunum. Um hið fjelagslega frjálslyndi og bróðerni
í hinum ýmsu kirkjudeildum gildir sama um jafnrjetti,
friðsemi og tilhliðrunarsemi milli stjetta og einstakra,
sem i verzlegu mannfjelagi á sjer stað: í hinu lýðfrjáls-
asta landi getur stundum allt orðið í uppnámi sakir ofsa
og yfirgangs, en hið bezta borgaralegt jafnaðar- og frjáls-
lyndis fyrirkomulag hjá þjóð, sem lýtur einvaldshöfðingja.
A Rússlandi er miklu meira fjelagslegt frelsien í Banda-
rikjunum. í hinni riku og auðugu ríkiskirkju Englands
drottnar miklu meira frjálslyndi eða umburðarlyndi en i
frikirkjunum. í rikiskirkjunni geta jafnvel biskuparnir
sjálfir, ef þeir vilja, fylgt Únitara trúarskoðunum í ýms-
um aðalatriðum, en flestir hinir »evangelisku« kirkju-
flokkar hafa stranlegasta eptirlit á trúargreinum sínum
og kenningu. Þannig varðar það embættismissi bæði
meðal Baptista og Methodista (stærstu flokkanna), ef
prestur eða háskólakennari neitar bókstaflegum innblæstri
bifliunnar. Nafnkunnir kenuimenn hafa og á Skotlandi
verið nýlega sviptir embætti fyrir þá sök að þeir kenndu
að 5. bók Móísesar væri yngri en hinar fjórar, og fl.
þesskonar, sem fræðimönnum þykir löngu hafa verið full-
sannað. Þegar menn því halda því fram, að írjálslyndi
i trúarefnum muni óðum vaxa við það, ef ríkiskirkjurn-
ar yiðu lagðar niður, þá er sú ætlun öfug við reynsl-
una. Hitt sýnir reynslan, að trúin og með henni allt
kirkjulegt líf' og táp dofnar og hrörnar í föstum ríkis-
kirkjum. í frikirkjunum er fjör og framkvæmd meira,
en líka á hinn bóginn miklu minna umburðarlyndi og