Sunnanfari - 01.09.1891, Qupperneq 4

20
IV.
Ogæfu þrungin og ygld á brá
sig yfir húsþekjur breiðir
dauðamóksvættur, er drungann frá
dauflegri óttu seiðir.
En höfgum í blundi heimalið
í hýbýlum inni dvelur,
og svefnlætin blandast við næturnið.
Hver neisti af lífi sig felur.
En reymt er þá nótt, og menn dreymir dátt;
djöflast er uppi á þaki,
en Solveig heitin í hverri gátt
með höfuðið aptir á baki.
»Nú sofðu sem fastast maður minn,
á morgun er nýtt að heyra«. —
Svo hallar hún sér að hálfu inn
og hlær frá eyra til eyra.
»A Miklabæ svo margt til ber
sem mundi ei nokkurn gruna«. —
Menn láta illa — og láta ver,
slíkt er ieiður draumur að una.
pá er hastarlega ljóra á
lagzt yfir miðjum palli,
og rökkurþögnin um rjáfur há
rofin með neyðarkalli.
Hvert mannsbarn vaknar og horfir í húm.
Enn er hrópað í ógn og trylling.
Líkamir naktir rútn við rúm
rísa í titrandi hrylling.
En út til þess, er átti þá raust,
fýsir engan af vinnusveinum.
Fyrir hurðum úti er hjálparlaust
háður leikur af einum. —
Svo næsta dag, þegar dyrum frá
dagbröndurn verður skotið,
liggja handvettir klerksins hlaðinu á,
höttur og keyri brotið.
En presturinn hefir ei síðan sést.
Menn segja að hvarfinu valdi
draugur, sem mann hafi dregið og hest
í dysina’ — og báðum haldi.
Einar Benediktsson.
Bókmenntir.
Bogi Th. Melsteð. Sýnisbók íslenzkra bók-
mennta á 19. öld. Kaupmh. 1891. (Gyldendal
bókavezlun).
í bók þessa hefir útgefandinn tekið sýnis-
horn af því, sem 38 íslenzkir menn hafa ritað á
þessari öld og eru rithöfundarnir þessir:
Bjarni Thórarensen, Björn Gunnlaugsson, Sveinbjörn
Egilsson, Hjálmar Jónsson, Sigurður Breiðfjörð, Baldvin
Einarssont Jón Hjaltalín, Tómas Sæmundsson, Jónas Hall-
grímsson. Konráð Gíslason, Jón Sigurðsson, Páll Melsteð,
Páll JÓnsson, Gísli I'horarensen, Jón Thoroddsen, Grímur
Thomsen, safnendur þjóðsagnanna (Jón Arnason og Magnús
Grímsson), Jón J>orkelsson (rektor), Vilhjálmur Finsen, Jón
jporleifsson, Helgi Hálfdánarson, Benedikt Gröndal, Páll
Ólafsson, Guðbrandur Vigfússon, Gísli Brynjúlfsson, Stein-
grímur Thorsteinsson, Pétur GuðmundssoD, Matthías Jochums-
son, Brynjúlfur Jónsson, Kristján Jónsson, Torfhildur J>or-
steinsdóttir Holm, Valdimar Briem, Jón Ólafsson, Gestur
Pálsson, Jónas Jónasson, Einar Hjörleifsson, Hannes
Hafstein.
Melsteð ætlar skólunum á íslandi bók þessa,
latínuskólanum, gagnfræðaskólunum, kvennaskól-
unum, búnaðarskólunum og barnaskólunum, en
líklega hvorki presta- eða læknaskólanum, og
svo bætir hann þessu við: »Bók þessi er þó
als eigi ætluð fremur skólum vorum, en hverj-
um þeim manni, innlendum sem útlendum, er
vill lesa úrval úr bókmenntum vorum. Jeg hef
haft gagn og kröfur hvorutveggja fyrir augum*.
Hann ætlar því bók þessa jafnt skólunum á ís-
landi, sprenglærðum útlendingum út í löndum
og vinnukonum upp í sveit. Ekki tekur hann
það þó fram, að hægt væri að kenna börnum
að lesa á bókina, en þetta nægir til þess
að sýna, að hann hefir ekki haft neitt fast mark
eða mið að stefna að með útgáfu bókarinnar,
hann hefir viljað gefa út bók, sem væri jafn
góð handa útlendum mönnum og innlendum,
ungum og gömlum, mentuðum og fáfróðum og
um leið þjóna bæði vísindunum og mammoni.
þ>að er örðugt verk, eða öllu heldur ómögulegt;
verður því ekki annað sagt, en að bókin hafi
tekizt fiemur öllum vonum.
Melsteð telur Rask annan föður íslenzkra
bókmennta á þessari öld. Eg skal ekki þrátta
um það í þetta sinn, en illa kann eg við það
orðatiltæki; hinn föður bókmenntanna telur hann
Bjarna Thorarensen. þ>að mátti segja Bjarna
mart til lofs, sem var sannara en það, því faðir