Sunnanfari - 01.10.1902, Page 1
REYKJAVÍK
X IO.
*
OKTÓBERMÁN.
1902
Indriði Einarsson
endurskoðari.
Hann er fæddur að Húsabakka í Skagafirði 30.
april 1851. Voru foreldrar hans Einar Magnús-
son bóndi á Húsabakka og síðar í Krossanesi
prests Magnússonar í Glaumbæ og Sigríðar Hall-
dórsdóttur frá Reynistað, svstur þeirra Reynistaða-
bræðra, er úti urðu j.á fKili
1780; en kona Einars, nióðir
I. E., var Euphemía Gisladótt-
ir sagnfræðings Konráðssonar.
I. E. ólst upp í foreldrahúsum
þar til er hann vaf 15 vetra;
þá var hann settur til náms
og útskrifaðist úr lærða skól-
anum 1872. Sigldi samsum-
ars til Khafnar-háskóla og nam
þar stjórnfræði. Varð kandí-
dat vorið 1877 með 1. ein
kunn. Hann er fyrstur Islend-
ingur, er það próf hefir af hendi
leyst.
Þá er I. E. kom út aftur,
varð hann fyrst skrifari hjá
landfógeta árin 1878 og i8yy,
en 1. jan. 1880 var hann
skipaður aí landshöfðingja til
að hafa á hendi hina umboðs-
legu endurskoðun landsreikn-
inganna. Þá sýslan hefir hann
haft alla tið síðan. Hefir starf þetta sjálfsagt þre-
faldast frá því er hann tók fyrst við því, og eykst
sífelt ár frá ári, enda varð að skipa honum að-
stoðarmann með nýári 1900.
í hjáverkum við endurskoðunina hefir I. E.
samið mikinn hlut landshagsskýrslnanna síðan
1879. Svo hefirsagt Haraldur Westergaard, pró-
fessor i þjóðmegunarfræði við Khafnar-háskóla;
að I. E. hafi lagt grundvöllinn undir íslenzka
hagfræði. Hann hefir að rninsta kosti aukið hana
að miklum mun og reist hana á stærra grund-
velli en áður, en þó sérstaklega komið henni i
hið vísindalega snið, sem tíðkast hvarvetna um
hinn mentaða heim.
Rannsóknir I. E. á alþingiskosningunum um
1880 leiddu til þess, að hann samdi ritgjörð um
kosningar og kjósendur til al-
þingis í Tímarit Bókmentafé-
lagsins 1884. Hann kemur
þar fyrstur manna með bend-
ingu í þá átt, að fjölga kjör-
stöðum og kjósa jafnvel í
hreppi hverjum. Það atriði
hefir síðan verið haft í kosn-
ingalagafrumvörpum þeim, er
komið hafa fram á þingi sið-
an, til þess er það var sam-
þykt í lögum þeim, er afgreidd
voru á síðasta þingi.
Um 1880 tók að komast
hreyfing á hér í þá átt, að
komið væri upp peningastofn-
un í landinu. Þá ritaði I. E.
allmikið um það mál í Isafold
og lagði til, að stofnaðUr væri
seðilbanki með innleysanlegunr
seðlurn, gagnstætt lánsstofnun
þeirri, er stjórnin vildi koma
á. Hún lagði lánsstofnunar-
frumvarp fyrir þingið 1881; en nokkrir þingmenn
hölluðust þegar að skoðun I. E. og komu með
seðilbankafrumvarp. Frumvörpin féllu bæði með
jöfnum atkvæðum. Því næst var seðlabankafrum-
varpið samþykt á þingi 1883, en stjórnin skeytti
þvl ekki, og lagði fyrir alþingi 1885 nýtt frum-
varp um seðlabanka með óinnleysanlegum seðl-
um, er varð að lögum sama ár, og Landsbankini)
.4
Indeiði Einaesson