Sunnanfari - 01.11.1913, Blaðsíða 1
SUNNANFARI
XII, 11.
REYKJAVÍK
NÓVEMBERMAN.
1913
Grímur Thorkelin.
Sunnanfari mun enn sem fyrri framvegis
flytja bæði nýtt og gamalt. og nú kemur hér
mynd af Grimi Thorkelin, sem fór frá ís-
landi sem umkomulaus unglingur, en hafði
sig svo áfram með lagi og dugnaði, að hann
varð leyndarskjalavörður Danakonungs, og
var það um nær fjóra tigi
vetra nú fyrir svo sem öld
að telja.
Grímur var fæddur í Bæ
í Hrútafirði 8. Okt. 1752.
— Var hann af gömlum og
merkileguin ættum. Faðir
hans var Jón fálkafangari og
síðan hermaður Teitsson,
sýslumanns, Arasonar sýslu-
manns á Reykhólum, Þor-
kelssonar sýslumanns, Guð-
mundssonar sýslumanns, Há-
konarsonar sýslumanns í Nesi,
Björnssonar, af hinni nafnkendu Langsælt.
Jón Teitsson var hið mesta hraustmenni.
Hann andaðist 1758. Móðir Gríms var Elín
dóttir Einars sýslumanns á Ströndum (d.
1779), Magnússonar sýslumanns á Stapa (d.
1707), Björnssonar. Elín andaðist 1779.
Thorkelinsnafnið tók Grímur sér eptir nafni
langa-langafa síns.
Grímur var uppalinn í Ljárskógum hjá
Brynjólfi Jónssyni og Þórunni móðursystur
sinni. Þórunn dó 1800. Þau Brynjólfur og
Þórunn voru barnlaus, og arfleiddu Grím og
komu honum til menningar í fyrstu. Grímur
lærði undir skóla lijá síra Vigfúsi Erlends-
syni á Setbergi, og fór því næst í Skálholts-
skóla. En með konungsbréfi frá 4. Mai 1759
var svo fyrir mælt, að senda mætti árlega einn
af efnilegustu skólapiltunum á Islandi til
Danmerkur til frekara náms í latinuskóla
vorrar frúr í Höfn, latínuskólanum í Hróars-
keldu, Helsingjaeyri eða í Slagleysu. Finnur
biskup valdi Grím til þessa, og varð Grímur
stúdent úr skóla vorrar frúr 1773. Brá hann
sér því næst til íslands, en tók siðan að
nema lög, og tók próf í þeim með bezta vitn-
isburði 1770. En jafnframt
því lagði hann stund á nor-
ræn og íslenzk fræði og lög-
vísi, mest fyrir orð og áeggjan
Jóns Eiríkssonar, sem reynd-
ist honum öflugur stuðnings-
maður. Gaf hann þá þegar
út Kristinrétt hinn forna með
latínskri þýðingu (1776) og
árið eptir (1777) Ivristinrétt
Árna, einnig með latínskri
þýðingu, og mart fleira fékkst
hann við af því tagi. Á þeim
árum vann hann einnig að
úlgáfunni slóru af Heimskringlu, sem kend
er við Schönning. 1780 varð Grimur aðstoð-
armaður við Leyndarskjalasafnið, og 1783
var honum veitt prófessors nafnbót. Grímur
gaf fyrstur manna út norrænt Foinbréfasafn;
voru þau söfn tvö; nefnist annað Analectci,
en stærra safnið (i 2 bindum 1786) kendi
hann við Árna Magnússon (Diplomatarium
ArnamaíjnœaiuimJ. Eyrbijggjasögu gaf hann
og út um þetta leyti (1787) með latínskri
þýðingu.
Á þessum árum fékk hann og ferðastyrk
til Englands, Skotlands og írlands, til þess að
rannsaka þar menjar og heimildir fyrir sögu
og athöfnum Norðurlandaþjóða í Vesturlönd-
um. í þeirri för var liann í 5 ár (1786—1790),
Grimur Thorkelin.