Austri - 10.11.1891, Side 2

38
A U S T R I
Jír. 10.
tícki in'ii fram að ganga, ©íns ogijarða-
mönnujn greiðhr samgðngnr Asjónum.
það mundí t. d. í sumar hafa munað
jjnrðabóa um mörg liundruð þúsundír
króna hefðu peir alltaf getað fengið
góða beítu, sem ávallt var að fá á
einhverjum firðinum hér eystra. Aú
liggja hér mörg nótalög aðgjðrðalaus
af pví pau ekki komast fyrír sam-
gönguleysi suður á Beyðarflörð, par
sem liafsíldinni raá ausa upp raeð háíi
og allar víkur eru fullar af henni. Hver
getur sagt um pað, hve margar hundr-
nð púsundir króna par gangi úr greip-
um vorum vegna gufnbátsleysís. Og
hvílíkan skaða bíður ekki landssjóður
við að míssa tollinn af pvílíkum land- I
burði, er par hefði mátt verða? Yér
sannfœrurast altaf fastar ura, að hér
nustanlands er pungamiðja auðsældar
íslands, og pví ætti stjórn og pjóð að
leggjast á eitt til pess, að gjöra sera
nllra fyrst sem greiðastar allar sam-
göngur í o g v i ð pennan landsfjórðung,
og byrja á pví, að láta póstgufuskipið
koma hér við á Seyðisfirðí í hverrj
ferð, jafnt sumar sem vetur;
er pað aðeins lítill sveigur áleiðpess,
sera víst gæti ekki munað nema sól-
arhring, en landkenning góð og Qörð-
tirinn stuttur; djúpnr og skerjalaus en
pvílikt fyrirkomulag yrði stór hagnað-
ur fyrir Austurland og norðaustur-
hluta Norðurlands, og pyrfti pó ekki
nð hafa neínn verulegan kostnaðar-
auka í för með sér.
Ritst.
AMERÍKUFERÐIE,
eptir
Guðmund Hjaltason.
III.
Nú eru peir sem fara til Ame-
ríku í peirri von að afla sér frægðar.
En hvaða frægðar? Að verða trú-
boðar, stjórngarpar, frelsishetjur,lista-
menn, vísindamenn, uppgötvanamenra
nlpýðufræðnrar, fyrirmyndarbændur,
eða hvað? Af öllum pessháttar mönn-
um hefir Ameríka nóg, eða aðminnsta
kosti parf varla að fá pá héðan af
Inndi. Sá sem ætlaði að afla sér
irægðar í Ameriku í pessum grein-
um. helcl eg færi líkt og íslenzka blóra-
ið i dæmisögunni, semætlaðiséraðverða
frægt innanum hinn stórkostlega hlóm-
geim heitu landanna [,,Melablóm“ 35
—40].
Hugsum oss íslenzkan bónda, sem
er fyrirmynd, liöfuð og hjálp sveitar
sinnar. Kafn hans er eígi lengi að
verða góðkunnugt yfir mestan, ef eigi
allan hluta lands vors. En hvað langt
ætli frægð hans nái í Ameriku? Doll-
ar, fremur en dyggð og menntun, er
pað sem nu gjörir flesta frægasta par.
IV.
f»á er frelsið. A pappírnum er
pað mikið í Ameriku. En i verunni
ræður dollar, eða auðmennirnir mestu
par. |>eir hafa lögggjöf og dóma í
valdi sinu ef til vill fremur en marg-
ir Evrópu konungar. Að komast til
valda viða í Ameríku er eins örðugt
fvrir fátæklinga eins og í Kína. (Sbr.
H. Georgs bók 10—19).
Auðmannavaldið er hættulegra
fyrír frelsið og réttlætíð en pað em-
bættismannavald, sem hvorkí hefir
við stórauð né hervald að styðjast,
pví margir auðmenn, ekki sízt j' Aine-
ríku, kaupa löggjafa og dómara til
að semja lög og dæma dóma auðmönn-
unum sjálfum í hag.
V.
Margir segjast fara til Ameríku
til pess að fara til írcenda sinna eða
vina. Og fyrir pá er hvorki eiga
frændur né vini lieíma. getur petta
verið góð og gild ástæða. En opt
sakna sannir vinir og frændur vest-
urfara. Ættti pá vesturfarar peir,
sem ætla sér að fara til Ameríku að
spyrja: rEr löngun frændanna og
vinanna í Ameríku eptír okkur vest-
ur eins mikil eða meiri en söknuður
frænda og vina vorra heima ef við
förum ?“ Sýnist peim nú löngunin
vestra og söknuðurinn heima jafnast
hvort rið annað, hvað á pá að ríða
baggamuninn? Ameríkufýsn eða ætf-
jarðarást ?
YI.
En er pá meiri gleði og’skemmt-
anir i Ameríku enn hér? Leikbús,
danshús og drykkjuhús eru par fleiri.
En áðnrnefnd lýsing H. Georgs sýn-
ir, að pað ’er margt sem hlýtur að
draga úr gleðinni og skerða skemtan-
irnar.
Sannur maður getur aldrei orðið
sæll innanum ójöfnuð og fátækt, skríls-
hátt og glæpi, nema pví aðeins að
hann sé fær um að hjálpa og bæta.
En sá sem er sannur maður, eða
með öðrum orðnm verulega vænn mað-
ur, hann finnnr optast nóga sælu í
sjálfum sér, sé hann annars heill á
sál og likama. Og pá parf hann
eigi að flýja ættjörðu sína til að leita
sælunnar, hann fiDnur hana hér. Ætt-
jarðarást hans veitir honum nóga gleði
í skoðun á tign og fegurð landsins og
í framkvæmdinni með að bæta galla
pess eða rækta pað.
Mannást hans getur honum næga
sælu í pví að manna pjóðína. Og
pótt hún sé fátæk og fáfróð er hún
pó betri viðureignar en útlendur skrill
eða útlend alpýða pótt eigi gæti skrill
heitið.
YII.
|ȇ pykjast margir fara til Ame-
ríku vegna atvinnuskorts. J»etta er
ennpá betri og gildari ástæða enn
skemmtanalöngunin. Og alpýðan í
hinum fjölmennari Evrópulöndum verð-
ur einmitt að flýja ættjörðina af at-
vinnuleysi.
En er atvinnuleysi hér á landi ?
|»ví miður hefir pað átt sér stað. J»ví
miður lítur svo út fyrir sem sumir
fjölskyldumenn, pótt duglegír og reglu-
samir séu, eigi í hörðum árum örðugt
með að forða sér og sínum frá sveit
hér á landi. Og pað hefir opt kom-
ið fyrir að hagur peirra hefir lagazt
í Ameriku. Letíngjar og óregluinenn
verða pjarfar og jafnvel íantar hvar
svo sem peir oru.
Og sé pað satt að peir lærí iðni
og reglu pegar peir koma til Arae-
ríku, af hverju kemur pað? Af pví
að eptírdæmí annara og hjálparskort-
nrinn knýr pá tíl að sjá að sér. En
hvorttveggja petta ættí einnig aðgeta
bætt pá hér lieima.
Eínhleypir dugnaðar og reglu-
| roenn eiga lafhægt með að komast af
( hér á landi. En færi peir til fjöl-
byggðra Evrópuríkja, eða pá til sumra
staða í Bandaríkjunum, pá kæmust
peir opt og tíðum í vandræði.
En pótt nú sumum vesturförum
bafi hingað til vegnað eins vel eða
betur í Ameríku en hér á landi, pá
er, pví miður, óliklegt að pað verði
lengi hér eptir, pví alltaf eru Banda-
ríkin og einnig Oanada að byggjast.
Alltaf verður par prengra og prengra;
alltaf verða jarðir par dýrarí og dýr-
ari, vinnulaun lægri og lægri eptir
pví sem fólkinu fjölgar. Einnig er
mjög hætt við að ekki verði langt
pangað til Canadamenn leggja ýmsar
tálmanir fyrir innflytjendnr líkt og
Bandamenn hafa gjört.
Og sá tími kemur, að ekki verð-
ur aðgengilegra að fara til Jíorður-
Ameríkn enn Evrópn hvað atvinnu
snertir. En Snður-Ameríka, Astra-
lia og Afríka eru bæði of langt frá
Islandi og eins er hætt rið að oss
gangi örðugt að fella oss við náttúrn
álfa pessara nema pá rétt á stöka
stað. Samt hefir mér eptir peirri land-
fræðispekking sem eg hefi fengið, æiið
litist betur á Suður, en Norður-Ame-
ríku hvað náttúruna snertir.
Ef landstjórn, liússtjórn og bú-
stjórn vor væri í góðu lagi, pá ætti
ekki atvinnuleysið að purfa að knýja
neinn hér á landi til vesturiara. ívóg
er af óræktuðu landi bæði móum, mýr-
um og grundum, sem allt mætti verða
túnog engi. Nógur er sjórinntil að
fiska 1.
VII.
Jȇ eru peir sem fara til Ame-
rikn af nýjungagirni. J»eir vilja sjá
ýmislegt nýstárlegt og stórkostlegt
bæði í mannlifinu og náttúrunni. En
peir purfa eigi að fara pangaðtil
pess. J»eir sem viíja sjá margbreytt
mannlíf og fjölbreytt mannvirki. purfa
ekki annað en fara til Englauds og
skoða pað vel. Eerð iú eyðir minna
fé og tima enn vesturför. J»eir sem
vilja skoða tignarlega og fagra nátt-
úru purfa ekki að fara út fyrir land-
steinana. Hekla og Eyjafjallajökull.
Herðubreið og Eiríksjökull, Geysir,
J»ingvallasveit, Hvítársíða, Breiðafjarð-
areyjar, Yatnsdalur, Eyjafjörður, Mý-
vatnssveit, Kelduhverfi og Eljótsdals-
hérað og fleira, gefur peim nóg að
skoða.
En fari nokkur til Ameriku í
peirri von að geta lifað par i iðju- >
leysí og sællífi, eða pá ai óeirð, pá
skuluin vér biðja fyrir peim ræflum!
Já bíðjuin lieitt, að peír ekkí loks-
inslendi í pessum dáindis mannúðlegia
pjarfakistura og prjótaklefum eðajafn-
vel í klóm böðlanna með snærið og
rafurvélarnar! J»ví dauðahegninguna
halda hinir frjálslyndu og konungs-
lausn Bandamenn nppá eins ogperlu
í kerfi hegningarlaganna!
Niðurl, næst.
Herra ritstjóri!
Leyfið mér að koma fram með
eptirfylgjandi athugasemd í yðar heiðr-
aða blaðí um málefni, sem flestir í
okkar litla sveitarfélagi láta signokkra
varða.
J»að er alknnnugt að niðurjöfnum
skatta hér á Seyðisfirði hlýtur að vera
ábótavant, par sem hún ætíð hefir or-
sakað óánægju hjá næstuni öðrum
hverjum skattgreiðanda sem álíta sér
gjört rangt til i saiwanburði víð með-
borgara sína, og psð er óneitanlega
kynleg niðurstaða, sem hin heiðraða
skattanefnd optlega hefir komiztað;
einkum pegar gengið er útfrá peirri
skoðun að pað séu keiðvirðir og óhlut-
drægir menn, sem jafna niðiar gjölcð-
unnm.
Ef menn nú líta til stórborganna
par sem niðurjöfnun skatta fer fram
eptír vissum, fastákveðnum reglum.
sem liafa pað í för með sér að kvorki
er reiknað einum eyri of míkið eða
lítið, pá virðist pað undarlegt, að menn
á okkar upplýstu öld skuli purfa að
jafna niður gjöldunum á svo ófull-
kominn hátt eins &g eptÍT persónu-
legri áætlun, sem hæglega geturverið
skökk og pvi orðið örsok til óánægju.
Setjum svo að ekki s® hægt að bera
saman ástæður á íslamdi og íjútlönd-
um; en samt sem áður hlýtnr kver
maður að kannast viðr að geti nefnd-
in jafnað niður eptir persónulegri á-
ætlan, pá getur hán Jíka sannarlega
sett sér fastar reglur til að fara ept-
ir. J»að er pví mín uppcástunga, að hin
núverandi niðurjöfnunarnefnd sem all-
ir með réttu treysta og virða, vildi
reyna að setja upp fastar reglur fyr-
ir útreikningi ssnum, reglur sem allir
ættu að pekkja; pá mundu pærkvart-
anir hætta sem hingað t3 hafa kom-
ið fram á eptir hverri niðurjöfnun.
Með virðingu,
yðar
Sk a 11 grei ð an di.
LJÓÐMÆLI
Matthfasar Jochumssonar.
—o--
Hvílík raust og hvilík ljóð,
Hvilíkt andans veldi;
Hjörtun fyllir helgum móð
Og himins dýrðareldi.
Suða tekur sérhvert strár
Svala lindin niðar,
Harðir steinar hörpu slá.
Hvín í greinum viðar.
Bragar ómur bliður sá
Bergmál Jmtta spilar,
Hverjum tóni honum frá
Harpa lifsins skilar.
Ber pað fagra bragarspjall
Blæ af guðdómsljóma,