Austri - 29.03.1895, Blaðsíða 1

Cfjfí'gn fVii jík'i; l.oudi.1
yið áramót, Ogiid nema
korr i: sé til rilst.n'r np fyrir
1, október, Angiýsingar 10
aura Hnar. eða CO aura hver
þuml. dálks rg liáltu d<isrt
á fj retu síðUj
Nr. 9
Kemur út 3 á mánnði eða
36 blöð til næsta nýárs, og
kostar liér á landi aðeins 3
kr., erlendis 4 kr, Gjalddagi
1. júlí.
T. Ab.
SEYÖISFIRÐI, 29. MARZ 1895.
■r«0«H
Anitsliákasafnið
Sparisjúta- XHb.VS':
á Seyðisf. er opið á
laugard. kl.4—oe.m
SeyAisfj, er opinn á miO-
m.
íióð verzlun.
Af Jjví vörupantanir til mín
næstl. ár urðu svo miklar, Jvá
hefi eg -— til þess að geta
stunclað Jvær svo vel rem unnt
er — flntt mig aptur hingab til
liöfuðstaðnrins og leigt öbrnm
verzlun þá er eg hafði úti á
landinu.
Eg býðst til eins og ábur
að kaupa allskonar vörur fjrir
landa mína, og með því eg
kaupi einungis gegn borgun út
i hönd, get eg keypt eins ódýrt
og nokkur annar, eins og eg
líka mnn gjöra mér ómak til
þess að fá svo hátt verð, sem
unnt er, fyrir þær vörur er eg
scl fyrir aðra.
Eg leyfi mér ab vísa til
mebmæla þeirra, er stóðu í
Austra og ísafold f. á., og iiefi
eg einnig i höndum ágæta vitnis-
burði frá nokkrum af merkustu
kaupmönnum landsins, enn frem-
ur hafa mínir nýju skiptavinir
látið í ljósi ánægju sína útaf
vióskiptunum.
Íslenzkir seðlar teknir meb
fullu verði.
Princip: Stör og áreiðanleg
verzlun, lítil ómakslaun, glöggir
reikningar.
Utanáskript til mín:
Jakób Gunnlögsson
Nansensgade 4(j A
Kjobenhavn K.
Frelsi - frjálslyndi - iýðfrelsi.
Eptir II. J.
Níðurl.
3. En nú er ab athuga sér-
stakar greinir frelsis, og tökum
J)á fyrst J>að sem lýðfrelsi er
kallað, eða lýbveldi (Demo-
krati). Allir, st-.m lesa blöð
hafa einhverja skírnu af hvað Jjaö
er, og flestir vita að það er þab
stjórnarfýrirkomulag, þar sem j
fulltruar J) j ó ð a r i n n a r en ekk i
kongsins eða hann einn, setja
lög og landsrétt eöa stýra mál-
um (sérstaklega fjármálumjlands-
ins. Annars kallast ekkert riki
lýðveldi, sem konung hefir,
enda hafa lýöveldisstjórar (for-
setar) stunduin jafnmikið stjórn-
arvald sem sumir konungar liafa,
Jiar sem takmarkab konungs-
vald rikir. Lýðveldin eru mis-
munandi að stjórnarháttum, ým-
ist frjálslegri eða bundnari, fer
þab eptir kosningar- og kjör-
vétti, hvert ein þingdeild er
eða tvær, hver völd forseti hefir
eba ábyrgð, hversu dómsmálum
or skipað, svo og livort aðals-
og auðmanna vald er meira eða
rninna. Hér rná taka fram, að
liverskonar stj órnarform g o t u r
farið . vel, jufnvel óbundið ein-
veldi, ef vel og viturlega er
með valdinu farið og, einkum,
ef það form er nærri sanni
fyrir Jijób og tima. A hinn
bóginn má segja, að sú stjórn
er bezt — hvað sem hún svo
kallast — sein vel gætir góðra
Iaga, beitir engu gjörræbi, og
tekur sem allra minnst fram
fyrir hendur landsmanna. Hvab
vill nú lýðveldið eða hvert
stefnir það eptir þess hugsjón-
armiði? Að kenna hverjum
wjanni í rikisfélaginu að stjórna
svo sjálfum sér ab bæbi hann
og félagið allt nái sem beztum
þrifum og þroska, og hið sama
á allt félagib sem heild að læra.
En þetta er jafn erfitt ab kenna
sern læra. það kennist ekki nó
lærist nema jafnóðum og hib
sanna allsherjarfrelsið þroskast
hjá hinum einstöku. pað lær-
ist — má lika segja -— fyrir
menntun og siögæöisefling; en
þá iná aptur svara: menntun og
framför í mannkostum kemur
með lýðfrelsinu. En lýðfrelsi
og lýðvehli er i raun réttri sitt
hvað. Að visu er form frelsis-
ms eða stjórnfrelsib áribandi,
þott stundum sýni veraldarsag-
an að töluverðum framförum
megi na í skjóíi hverskonar
stjornar; eu það sem sannar og
varanlegar almenni11gs fram-
farir hljöta á að byggjast, er
ekkert stjórnarform, heldur
stjórnar a n d i og —- v i 1 j i, eða
tn. ö. o. lýðfrelsi. Hvab er
' það? þab er liæfilegleiki og
r é 11 u r 1 ý ð s i n s t i 1 a ð s t j ö r n a
sér sjálfur (hvernig sem hann
fer að J>ví) samkvæmt prin-
cipi sannarlegs lýðveldis.
Englendingar, sem nú kunna
allra J)jóba bezt í sumum grein-
um að framfylgja lýðveldisregl-
j um, og mest meta almennings
viljann (Public Opinion) þeir
fylgja þeirri grundvallarreglu,
að gefa eða heimila hverjum
einstökum manni, heimili, lireppi,
bæ, héraði, félagi svo mikið
frjálsræði, sem félagsheildin þoli.
þetta ætla þeir drjúgast til að
smáskapa hiö sanna allsherjar-
lýðfrelsi. |>ví þótt þeir af öðr-
um ástæðum séu seinir ab af-
nema erfða-réttindi ög ýmsar
fornmenjar mannfélagsins, J»á
er hið sanna jafnrétti orðið sí-
felt augnamið flestra, sem J)ar !
raða almenningsálitinu til lang-
frama. J>ó eru J)eir teknir að
hafa beyg af óbundinni sam-
• keppni, þótt köllub sé byggð á
frelsi hvt-rs tnanns til aí fara
ineb sitt, því J>eir sjá, að þar
tekur offrelsib eða gjörræðið við
gagnvart öðrum, þar sem auð-
tnannavaldið vex úr hófi. þvi
lýðfrelsi er annað og meira en
viðskiptafrelsi. Lýðfrelsi einsog
allt frelsi er siðferðislegt í eðli
sínu og verður að fylgja alls-
herjar-jafuaðarlögmáli o: enginn
má vera svo frjáls, svo voldugnr,
svo ríkur, að liann eigi of hæg-
an hjá sér til að skaða aðra.
Menn ættu því að sækjast eptir
lýðveldi, þvi þab er hið líkleg-
asta fyrirkomalag til J)ess að
vekja krapta þjóðanna og láta
J>ær læra lýðfrelsi. En ekki
l
i ættu menn að hrapa að þvi að
j stofna slika stjórn, heldur und-
| irbua lýðinn c: sjálfa sig, sem
! bezt undir það; læra betur og
betur það sem næst er dyrum,
sjálfstjórn, hússtjórn, hreppstjórn
og að fara með atkvæðisréttinn,
sem er rneginþáttur allrar lýð-
valdsstjórnar.
Bref frá Chicago.
dags. 27. deseniber 1894.
Kæri vin!
þegar eg för af landi burt,
'þá hét eg því að senda þér dá-
lítinn pistil úr hinu fjarlæga
vestri við tækifæri og gefa þér
sem nákýæmasta hugmynd um
núverandi ástand Jtessa lands
og þessarar borgar, með sérstöku
tilliti. til afkomu landa hér, en
J)ettí\i loforð mitt hefir dregizt,
ekki af J)ví að eg hafi nokkra
stund gleymt þvi, heldur af því
að eg vildi verða öllu sem kunn-
ugastur og rita allt sem áreið-
anlegást.
Hér eru nú einhverjir þeír
verstu tímar setn jafnvel elztu
menn muna, og ganga menn
þusundum sarnan vinnulausir,
en aörir vinna fyrir litlu kaupi
til þess að draga fram líf sitt
og sinna. Yerkmannalýðurinn
er fyrir hóflausan innflutning
úr öllum uttu'in orðinn svo' fjöl-
mennur i samanburði vib vinnu-
veitendur, að til stökustu vand-
ræða Iiorfir, og kveður þo að
sögn enn meira aö Jæssu i Can-
ada en hér í Bandarikjunum.
það er almennt álit allra skyn-
berandi manna hér, að Jjó að
máske eitthvað batni í ári, þá
geti aldrei orðið gott að koui-
ast hér af frarnar, því þessi tak-
markalausi fjöldi vinnulýðsina
býðst til að vinna svo ódýrt til
Jjess uð fá eitthvað að lifa á.
Gullöld þessa lancls or þvi á-
reiðanlega horfin fyrst um sinti
þangab til duglegar skorður
verða reistar við innflutnings-
straumnum, sem stendur nú orðið
öllu fyrir þrifum. Öll beztu
blöðin eru jafnan full af áskor-
unum til þings og stjörnar tim
að ráða sem allra fyrst bót á
böli þessu, því ])<ar sem fyrir
örfáum árum li:>fi óviða verið
eins gott að hafa ofan af fyrir
eér sein hór i landi, þá eigi nú
■ það mótsetta sér stað.
Um landa hér er fátt gott
að segja. Yfirleitt mun óhætt
að segja að þeir eigi við frernur
bág kjör að búa; flestir þeirra
eiga þó því láni að fagua að
hafa eitthvað að starfa, svo Jieir
þurfa ekki að líða tilfinnanlega
' °
I naub, en þaö kostar þrældöm
og ófrelsi meira en þekkist
heima í ganila landinu. þó eru
til hór landar sem vinna fyrir
! göðu kaupi, en vinnan er þá