Austri - 10.07.1895, Blaðsíða 2

Nk 19
AUSTRI,
74
bíða>. að aptur býrnaði yfir
brún aubmannanna. f>ví bráð-
lega bætti fráttafieygirinn þvi
við, að þeir verksmiðjueigendur,
er fært höfðu svo Htib upp
daglaunín, — hefðu náð sér
ríflega niðri á verkamönnum
sínum með því ab setja upp
húealeiguna og allar nauðsynja-
vörur fyrir verkmonnum, miklu
meira, en kaupgjaldshækkuninni
svaraði, því svo er því vísdóms-
lega fyrirkomið við margar
verksmiðjur í Norður-Ameriku,
að verksmannalýburinn verður
að búa í húsum verksmiðjueig-
andans og kaupa nauðsynjar
sínar í sþlubuóum þeirra, sem
standa i sambandi við verk-
smiðjurnar, og ern verkamönn-
um gjiirt að skyldu að kaupa
þar nauðsynjar sínar eins og
líka að búa elcki nema i leign-
húsum verksmiðjueigandans, og
myndast því vanalega sérstakt
þorp í kringum verksmibjurnar,
sem lifir af náð! verksmibjueig-
andans. —- það má því nærri
þvi geta að verkmenn eru mikbi
verr facnir eptir verkfallið en
áður.
í Novður-Ameriku liefir
meðalstéttin og hinn fátækari
hluti þjóðarinnar borið rnestan
skattþungann, en aubkýfingarnir
hafa smeygt honum fram af sér
ineð inútuni og allskonar véla-
brögburn.
O
í fyrra samþykkti þjóðþing
Bandarikjanna lög um hækk-
andi tekjuskatt. Skvldi tekju-
skattur þessi fara hækkandi á
öllum þeiir, er hefðu meiri árs-
t-ekjur en 4000 dollara.
þessu undu auðkýfingarnir
afarilla og lögðust djupt til
þoss að íinna ráð við því, að
koma þessutn nýmælum fvrir
kattarnef. Og loksins fundu
þeir upp það þjóðráð, að skjóta
því til hæstaréttar Bandaríkj-
anna, hvort, þetta væru eigi ó-
lög ein, og hefir nú rétturinn
skoi’ið svo úr sem auðkýfing-
arnir vildu, svo ennþá hvíla
mestir skattar og skyklur þai*
í landi á þeini sem sízt eru
færir um að bera skattabyröina,
en þeir ganga að mestu leyti
undan, er mestan hafa auöinn og
máttinn til þess að bera byrðina.
það er á orði að Cle'veland
muni gefa kost á eér við næstu
forsetakosningu, 1896.
eptir meb vorinu. Yerkmanna-
lýburinn gengur hér þúsundum
sarnari hálfnakinn, soltinn og at-
vinnulaus, fá eigi einusinni að
vinna fyrir fæði. Nettar og
laglegar konur og stúlkur, sem
áður hafa verið vel sjálfbjarga,
ganga urn hér í borginni til
þess ab fá að þvo fyrir menn
fyrir nokkur cent, til þess að
sefa hungur sitt og sinna. Hér
við bætist ab allar nauðsynja-
vörnr, nerna hveiti, eru í afar-
háu verbi. Yfir höfuö lilýtur
ástand þetta, sem nú hefir varað
í 2 ár, að taka enda með skelf-
ingu, ef stjórnin eigi innan
skamms telcur duglega í taum-
ana, og gjörir einhverjar í’áð-
stafanir gegn þessu liræðilega
böli. Á hverjum degi að heita
rnátti, stóð það í blöbunum ab
menn hefðu frosið og soltið í
hel. I. m göturnar vsrbur sum-
staðar eigi þverfótað fyrir betl-
urum, körlum sem konum, þorp.
urum og ovönduðum strætalýöV
ísliús og frosthús.
—o-
Kafli úr bi'éíi fri Chicago 5. raaíl895.
„Fréttirnar verða eigi góð-
ar héðan heldur en fyr. Hvað
útlitib almennt snertir, þá er
eigi nokkur batifyrirsjáanlegur,
sem rnenn þó almennt vonúðu
Eins og almenningi erkurin-
ngt, varð talsverb breifing hér
eptir síðastliðið haust i þá átt,
að koma á fót ísgeymslu og
frosthúsum til að varðveita beitu-
sild. ísak Jónsson fór hér um
á verstöðum og hvatti mikib til
þessara fyrirtækja. En sem opt
má verða, voru margir efablandn-
ir í trúnni á nytsemd sliks fyr-
tækis, og mátti þó segja ab
fljótt vaknabi áhugi á því. Til-
raunir voru gjörðar á ýmsum
stöðum, fyrst og freníst meb ís-
húsbyggingar, en svo hefir og
víöast lent við tilraunirnar ein-
ar. Ýmist hefirvantab fc eba á-
ræði, eða þá annað hefir hamlað,
og ekki er keldur laust við að
málefnið hafi átt motstöðumenn,
S?m hafa fundið því eitthvað til
foráttu, t. d. það að frosin síld
væri ónýt til beitu eba annað
þvímnlíkt.
Núer eg sem þessar linurrita,
einn af þeim, sem tilraunir hefi
gjört með hvortveggja ishús og
frosthús, og þar eð mér þykir
su raun á orðin, að mig eigi
ibrar þess sem eg hefi unnið í
þá átt, þá kemur mér til hugar
að lýsa árangri þessarar tilraun-
ar fyx-ir lesendum „Austra ef
ske kynni ab þaö gætí oröið
hvöt og leiöbeining fyrir þá, er
fýsir ab gjöra líkar tílraunir og
enn hafa ekki gjört þær.
Næstliðið haust byggði eg
i félagi við Yilhjálm Hjálmars-
son bróður minn tópt fyrir ís-
hús 6 + 6 + 5 álnir að innan-
máli og var hún að öllu leyti
gjör af mýrartorfí og veggir
þykkir (3 al. neðst, 2 ah efst).
í þessa tópt söfnuðum við siðan
is næstliðinn vetur, sumpart meö
því að kleypa inn vatni og láta
frjósa, sumpart var ís höggvinn
upp og fiuttur inn. Yar síðan
þakið yfir tóp'tina með vori og
búið urn sem venja er til (ísinn
sjálfur þakinn heyi). Ileíir haiin
geymst þar vel til þessa og
i'unnið mjög lítið. |>ess utan
höfbum vib nokkurn ísforða í
öðru liúsi, er ekki var til ís-
geymslu byggt, og hefir hann
verið notaður að þessu, en er
nú þrotinn.
6. maí næstl. var síðan byrj-
ab á að byggja frosthús til beitu-
geymslu, og var því lokið 16.
s. m. — Húsið er að stærð 6
+ 7 al, ummál, en hæb undir
lopt 5 al. og það allt gjört af
tré1, kuldakistur hafðar á 3 vegu,
n. 1. á bábum hliöveggjum og
öðrum stafni. Síðan var húsið
reynt og lagt í allar kuldakist-
ur ís og saltblanda, þaraf ca.
Vls salt. Að nokkrum stundum
liðnum var frostib orbib 9° B,
í húsinu. Nokkru síðar var svo
farið að leggja síld inní húsið
og gegnfraus hún þar á nokkr-
um klukkustundum, en frostið
minkaði nokkuð við þab og
hefir aldrei orðið jafnmikið síð-
an, enda aldrei síðan verið lagt
eins rækilega í kuldakisturnar
og fvrst, og ekki borizt svo
mikil síld, að þess hafi þurft.
Lagt hefir veriö í annan og
þribja hvern dag og aldrei
mikið, en salt einkurn takmark-
að. Mun hafa eyðst um 35
tunnur af is og 21/* tunna af
salti á viku hverri, sem frostinu
hefir verið baldið þar við.
Alls munu hafa verið lagð-
ar inní húsið ca. 15 tunnur af
síld, sem frosið héfir þar og
geymst vel.
Hefir sú síld nú verið notuð
til beitu fullan hálfau mánuð,
þareð síld hefir svo sern ekk-
ert veiðst, og hefir hún yfirleitt
gefist mæta vel, verður eigi séð
að hún eé nokkru lakari en ný
sild.
Eptir minni stuttu reynslu
á notkun ishúss og frosthúss,
og samkvæmt hinu framanslcráða,
verð eg að álíta, ab það sé ekki
að eins ómaksins vert að byggja
þau og nota, heldur só, þeim hin
brýnasta nauösyn i öllum fiski-
1) Að lýsa hör öllu fyrirkoma-
lagi frosthúss nákvæmlega álít eg ö-
parft, par oð hver sern byggja vill,
verður að kynna sér pað glöggt eða.
helzt að fá til pess mann er vel
pekkír á pað.
veiðistöðurvi landsins og þar i
bin mesta trygging fyrir arðsamri
atvinnu allra sem af fi+iveiðum
lífa. Yil eg því hvetja alla þá,
er fiskiveiðar stundahór á landi,
til ab koma þeim upp svo fljótt
sem verða má, þar sem annars
síld er notuð til beitu.
Að lokurn skal eg geta þess,
að ísak Jónsson hefir sýnt mik-
inn áhuga og dugnað á þessum
íss- og frösthúsnm, ferðast um
og hvatt til þess og sagt fyrir
um það, og á hann af mér
skylrlar þakkir fyrir aðstoð sína.
Eg verð að álita abgjörðir hans
göðra launa verðar, og fæ eg eigi
betur séð en að margri krónu
af almanna fé liafl verib ver varið,
en þótt honum væri launuð fyr-
irhöfnin.
Ritað í Mjóafirði 30. júní 1895.
Konráö Iljahnarsson.
* *
*
Vér viljum gefa pví vor boztu
meðmæli, að alpingi veiti Isalci Jóns-
syni, — sem au^ ís- og frosthúsins í
Mjóafirði, hefir staðið fyrir b-yggingu
á samskonar húsum í Norðfirði og á
Briinnesi í Seyðisfirði, og pótt pað
vel farast, enda ér vanur við ísgeymslu
frá Ameríku. — nokkurn fjárstyrk til
pess, að segja mönnum til við is- og
frosthúsbyggingar hér norðan og aust-
anlands, og forstöðunumni frosthússins
í Reykjavík, herra Jóhannesi Ouð-
mundssyni, viðlíka fjárstyrk til pess
að koma upp samsiconar byggingum á
Suðurlandi og Vesturlandi, sem óefað
má telja með hinni allra pörfustu ný-
breytni í sjávarúthaldi vor Islendinga,
sem mun bera útvegsbændum og sjó-
mönnum og landsjóði sjálfum mai-g-
faldan arð; og pví raesti búhnykkur
að styðja að fyrir landsjóð. Oss er
kur.nugt um, að á mörgum stöðum er
vaknaður mikill áhugi hjá útvegs-
mönnum um að koma upp pvílíkum
húsum og oru engin líkindi til pess, að
einn maður komist yfir svo víðtækan
starfa, og pví er nauðsynlegt að veita
báðum pessum íshúsfræðingum, er vér
nú eigum völ á hér heima á íslandi,
hæfilegan styrk til pess að ferðast uni
og leiðbeina peim er byggja vilja.
þá er reynsla er komin fyrir pví,
livernig frosthíisið á Brimnosi gefst,
munum vér flytja lesendum Austra
fregnir af pví. það frosthús er
merkilegt að pví, að par hefir fyrst
hér á landi verið notaður mulÍDn
svörður í veggina, sem er margfalt
ódýrara en sag, sem venjulega. er
brúkað í iitlöndum og var líka brúk-
að í Mjóatirði.
Ritstjórinn.
Alþiiisiskosniugar. Héraðslækn-
ir póröur Thoroddsen er kosinn alpm.
fyrir Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Cand. juris Signrður Pétursson
er settur sýslumaður í Suðurmúla-
sýslu 1 stað sýslumanns Jóns Jóhn-
sens, sem hefir fengið lausn í náð frá
embættinu.
Seyðiafirði 10. júlí 1895.
„Heimdallur" kom hingað 29. f.
m. með 2 botnvörpuskip, er hann hafði
tokið við veiðar suður af Papey. Yoru
pau sektuð um 1400 lcr. hvort og