Austri - 10.08.1895, Qupperneq 1

Kemur út 3 á mánnði eða
36 blöð til næata nýárs, og
kostar hér á landi aðeins 3
kr„ erlendis 4 kr. Gjalddagi
1. úlí.
típpst'gn skrifleg hnr.din
við éramót, Ogild nema
kojnin sö til ritstjórans í'jrir
1, október, Auglýsingar 10
aura línan eða CO aura hver
þuml. dálks og káiiu dýrsra
á fyrstu síðu
v. Ar.
SEYÐISFIRÐI, 10. ÁGÚST 1895.
Nb, 22
Amtsbökasafnið
Sparisjöður S &" * 1 2 * 4°/o
Yflrlýsing.
Meb því nú er komib á
samkomulag milli hreppsnefndar-
innar og verzlunarinnar um út-
svar liennar eptirleiðis og lnð
fyrra útsvarsmál er lagt undir
úrskurð amtsins, þá lýsuin vib
hérmeð yfir þvi, að við látum
útrætt uni þetta mál í hlöðun-
um.
Vopnafírði 1. ágúst 1895.
Árni Jónsson. (ú F. Day'iðsson.
Bokarfregn.
EIMREIÐIN 1. hepti, 80bls.;
ritstjóri Dr. Valtýr Guðmunds-
son. Kaupmannahöfn 1895.
j'etta er fyrsta heptið af
tímariti }>ví, sem l)r. Valtýr boð-
aði til í vetur er leið, og marg-
ir munu hafa gjörzt áskrifendur
að. Höfðu ý-nsir ritsnjallir menn
heitið ritstjóranum aðstoðar sinn-
‘ Ú ar við útgáfu ritsins, enda hafir
þetta fyrsta hepti fram að bjóða
ritgjörðir eptir 7 menn, auk rit.
stjórans sjálfs. Bókin hefir innj
að halda stærri og smærri rit-
gjörðir og kvæði. Skalhér fyrst
minnast nokkuð á ritgjörðirnar.
Eyrsta ritgjörðin er eptir
Dr. Valtý. |>ar sem tímaritinu
liefir verið valið nafnið „Eim-
reiðin“, kynjar engan á, að fyrsta
oitgjörðin er látin vcra um „Járn-
brautir og akvegi“. Er þar
töluvert rætt um járnbrautamál-
ib eins og }>ví nú viknr við í
Norvegi, og kemur svo siðar
mergurinn málsins, sem er sá, að
böf. er rammur formælandi
})ess, að járnbrautir séu lagðar á
Islandi. Vill hann að lagbar
séu „2 aöaljárnbrautir, önnur frá
Reykjavík austur í Árness- og’
Rángarvallasýslur, hin norður
um land til Akureyrar. Út frá
þeim svo smábrautir, þriðjungs-
brautir, sporbrautir eða akbraut-
ir“.
Næsta ritgjörb er um „ís-
lenzkar iðnaðartilraunir; iðnaðar-
stofnanir á íslandi á 18. öld“,
eptir Jón Jónssou, stud. mag.
Eróðleg ritgjörð og vel skrjfuð.
iþá er eptir Boga Melsteð
nokkur orð um drykkjarhorn
Griffenfelds, og mynd af því.
Er horn þetta kallað islenzkt,
en það er óvíst.
i
„Latínuskólinn“ eptir Dr.
Valtý er þar næst. pykir höf.
að stúdentum frá latínuskólannm
í Reykjavík sé gefnar of lágar
einkunnir við burtfararprofin í
samanliurði við aðra latínuskóla
í Danaveldi. .
|>ar næst kemur mjög eptir-
tektaveið og merkileg grein „um
lungnatæringu á íslandi,, eptir
Guðmund Magnússon, laékna-
skólakennara. Skýrir höf. þar
frá því, að lungnatæring (Tuber-
culosis pulmonum) hafi mjög
færzt í vöxt á Islandi á síðari
árum. Veiki þessa, sem er
bakteríu sjúkdómur, og lýsir sér
sem smærri eóa stærri hnútar
eba örður í hinum sjúku líkams-
pörtum, og sem á lækna máli
heitir „Tuberculosis“ (Tuberkel
þ. e. smáhnútur), vill Guðmund-
ur læknir láta ú íslenzku heita
„berklasótt". Má vel una við
það nafn, þó mér finnist, að eins
vel hefði mátt láta allt nafnið
hídda sér, og kalla sýkina „tú-
berklasótt“. Að lungnatæring
sé að færast í vöxt hór á landi,
byggir greinarhöf. á eigin reynslu,
sjúklingum, sem hann liafi liaft
til mebferðar, bæöi á Noröur-og
Suburlandi. |>ví er miður, að
túberkl asóttin mun vera að fair-
ast í vöxt einnig bér á Austur-
landi. þ>annig liefir sá, er ritar
línur þessar, liaft 12 sjúklinga
til mebferbar á síðustu 5 árum,
sem allir hafa verið sjúkir af
ótvílræðri túberklsasott, mest
í lungum og sumpart í þörmum
(Tabes meseraica). Veiki sú sem
áður liefir verið kölluð lungna-
tæring hór á landi, er allt annars
t’ðlis, og hefir optast verib orsök-
uð af sullnm, að því er Dr.
Hjaltalín sogir í fyrirlestrum,
sem eg á optir liann frá 1878.
þ>ar segir hann svo: „þ>essi tær-
ing (af sullum) er öll önnur en
„tuberculosis pulmonum“, sem
tíð er ytra og er miklu hættulegri.
Hér á landi orsakast lungna-
tæring vanalega af sullum, sem
grafið hefir í, og síðan gjört gat
á lungun; fjöldi manna gengur
svo árum skiptir með þesskonar
veiki, og inörgum batnar hún
með aldrinum“. Læknaskóla-
kennarinn lýsir aðalatriðum veik-
innar í fám orðum, talar svo um
að veikin sé næm, og að síðustu
leggur haxm reglur til að hindra
útbreiðslu veikinnar. þ>að er
bráki sjúklinganna, sem verður
ab gjöra hættulausan, því hann
innifelur í sér séttnæmið. „Sjúkl-
ingarnir mega ekki hrækja á
gólfin né í vasaklúta sína, heldur
eiga þeir ab hrækja í hrákadalla
eba hrákaglös, og- skal hella
karbólvatni á botninn, eba hylja
hann með votu sagi eða votum
sandi; þessi ílát verður að lireinsa
daglega, brenna, hrákana, en þvo
ílátin úr sjóðandi vatni. Vasa-
klúta sjúklinganna, rúmföt og
héerföt má ekki þvo með fötum
lieilbrigðra. |>að á að sjóða föt
þeirra og klúta áður en þvegið
er “.
Eg hefi verið nokkuð lang-
oi’ður um þessa ritgjörð Gub-
mundar læknis vegna þess hve
afar nauðsynlegt það er fyrir
alþýðu, ab veita orðum hans
eptirtekt, þar sem hér er um
ab ræða hinn allra hættulegasta
sjúkdóm mannkyfisins nú á tím-
um.
Eptir þessa ritgjörð kemur
„Drengnr á bæn“. þ>að er mynd,
tekin af liöggmynd eptir íslenzk-
an rnann,, Einar Jónsson úr Ár-
nessýslu. Fylgja myndinni nokk-
ur orb eptir Boga Th. Melsteð.
þ>essu næst er „Blóðvatns-
lækningar við barnaveiki4', rit-
gerð eptir Gísla lækni Brynjólfs-
son. Ræðir liún um liina nýju
lækningaaðferð vib barnaveikina
að spýta blóðvatni (serum) und-
ir hörund hinna veiku. Aðferð
þessi er kennd við læknaha Roux
og Behring. Ritgjörðinni fylg'ja
4 myndir.
Enn er „úr menningarsögu
lslands“, grein eptir Dr. Valtý,
sem sýnir að vátrygging hefir
verið þekkt og notub á gullöld
íslands, þjóðveldistímanum.
þ>ví næst er ritgjörð optir
Sveinbjörn kennara Sveinbjörns-
son í Árósum „um endurbót á
latínuskólanum‘h Vill liöf'.. að
hætt sé að kenna grisku í lærba
skólanum í Reykjavík, og latína
1 aöeins kennd í 5. og 6. bekk,
og þab bara lítið eitt. Aptur
séu nýju málin kennd mikið ýt-
arlegar en veriö hefir ab undan-
förnu. Mundi mörgum þykja
það þörf og göb breyting, þó
ekki verði því neitað, að „latína
er list mæt“.
þ>ar eptir kemur „Hafnar-
líf“, einkar fjörugt skrifuð rit-
gjörð eptir Jön Jónsson, stud.
mag. Lýsir hann þar lífinu í
Kaupmannahöfn, og á lýsingin
um leið að vera einskonar skugg-
sjá af lífinu í störbæjum. þ>að
væri synd ab segja að flest sé
ekki til tínt, og nákvæmt eptir
öllu tekið, og það svo, að höf.
jafnvel tilgreinir, að griðkur í
Kaupmannahöfn séu „sjaldnast
livitarmaðar“. Ber öll greinin
vott um nákvæma athugun, og
ab höf. hefir gengið rækilega „í
bæinn“. Álítur líka „heppileg-
ast að vera ávaðbergi,og grennsl-
ast eptir livaó til ber á stræt-
um úti frá rnorgni til kvölds,..
Er greinin skemmtileg tilbreyt-
ing frá hinni þurru skólafyrir-
komulags-,,diskussion“ næst á
undan.
Ritgjörbunum klykkir út
með „íslenzkri hringsjá“ eptir
ritstjórann. Er þar getið um
dóma manna í útlöndum um ís-
lenzkan skáldskap, og margt er
þar annað smávegis íslandi vib-
komandi.
þ>á er eptir að niinnast
nokkuð á kvæðin. Af þeim á
ritstjórinn 2 ab tölunni, dálagleg.
Steingrímur Tliorsteinsson á 6,-
með sama snilldarbragöinu og
menn eiga að venjast frá þeirri
hálfu. l'orsteinn Erlingsson á
þar einnig 6, og eru þau öll
falleg að forminu til, og hvað
hinni skáldlegu meðferð efnisins
viðvíkur, eins og' líka við mátti
búast af jafn göðu skáldi og
þ'orsteini. Einkar skemmtilegf
og smellið er t. d. kvæðið „Elli
sækir Grím lieim“. Aptur heföu
2 stærstu kvæöin „Brautin“ og-
A spítalanum“ aldrei átt, áo
mínu áliti, að birtast á þrenti,
sízt í þessTí riti,- sein ætlað er'
1 til lc.st.urs- og fræðslu ungum og.