Austri - 02.11.1895, Blaðsíða 2
N11.H)
A IJ S T n I.
11S
pó nokkur liálfmemitnnnr bragur sé á
mörgnm }>eim er á 'skólann ganga, og
svo virðist sem sumt af hinu nnga
fólki, sem a.f skólumtm kemur, lmgsi
meira um að sýnast eu ver'a.
[>;i liefi eg liuislega drepið á marg-
ar af liinum lielztu framfiirum liinna
siðnstn áratnga hér á Austurlandi, og
vil ])ví na'st nefna nokkur framfara-
málefni fnuntíðaviimar.
[>að er annars mjög vandasamt
að gjiira' sé.r verulega ljósa lmgmynd
um franifarir ókomna timans, eins og
iillt });ið sem hulið er í framtiðinni.
Aldarandi og lmgsnnarháttur tekur
sífelldum hreytingum og nýjiir öpekkt-
ii.r npjifyndingar umsteypa lifnaðarhátt-
um maniiíi og atvinnnvegum; framfar-
irnar verða lika ef til vill fljótstigari
á fyrstu áratugum 20. a.ldarinnar, en
vér nú getum reunt grun í,
Eg tel sjálfsngt og nauðsynlegt
að koma sem fvrst á fót hvennaskola
hér á Austurhuuli; v.ð purfum ekki
síður að sjá dætrum vorum fyrir
menntun en soimm vorum; og að
senda }ner i aðra landsfjórðunga til
iið menntast, heiir kostnað í fiir með
sér, vér liöfum líka l)æði kennslu-
krajita og efni, ekki síður en aðrir
liindsfjórðungar, til að koma uj)j) hjá
oss kvennasköla, en varast ættum vér
' ;ið láta kenna óparfa Jirjál á vorum
austíirzka kvennaskóln, lieldur leggja
meiri áherzlu á ]>að sem hverri Inis-
móðut-er nauðsynlegt að kunna. Jýjóð-
lif vort hofir meiri þörf fyrir ráð-
settar og menntaðav húsnneður en
glysgjörn og hégómleg stásskvendi.
Verglunarsamt'öl; verðum vér að
niynda lijá oss, jueiri og öflugri en
hingað til híifa átt sér stað, og í sam-
Eandi við þau pvrftu og ættu Aust-
íirðingiU’ að koma sér vij)}) gufuskijji
sem gengi til úthmda með vorar inn-
lendu afurðir og færði oss ajjtnr nauð-
synjar vorar frá útlöndum. Hið sama
skij) gæti og gengið á milli fjarðanna
og með ströndum fram á milli pess
að pað fíeri til útlanda. — jpegar
■svo væri komið, að vér eigum sjáltir
gufuskij) í förum, og pað vona eg að
verði íiður en margir áratugir líða,
gætuni vér sjáltir rekið verzlnn vora
við útlönd, og þyrftum pá eigi lengur
með liinnu dönskn verzlana, sem svo
lengi liafa féílett oss í viðskijrtum.1
Sjávarútvegurinn parf að hreyt-
ast í annað lientugra form en nú er.
fulskijmm parf að koma upp, til pess
að komast út á íiskimið pau, sem út-
lendingar liggja á allt sumarið. það
dugar ekki að lialda áfram að fiska
eingöngu á smábátum, sem ekki eru
færir nema nmfjarða, pegar vér sjáum
nðrar pjóðir umkringja oss og inni-
lykja, hæði á gufuskipum og seglskip-
um. Yér vérðum endilega að keppa
við pær um auðæfi hafsins í kringum
landið, vér megum ekki láta ásannast,
að vér, niðjar hinna fornu sækonunga,
sem sveimuðu um liöfiii og le,tuðu
sér fjár og frama, — liiifum elcki liug
eða menningu til að sigla út á niiðin
umhverfis streinlur landsins og ná
peiin auðæfum er par híða vor. Fvrst
aðrar pjóðir sjá sér hag við, að leita
hingað um lauga vegu, eptir auðæfum
þessum, — ættum vér, sem hér búum
ekki síður að geta hagnýtt oss pau.
pá þurfum vér ekki siður að
hyggja á umbætur í landhúskapnnm
sem er annar atvinnuvegur vor, og
trvggasta stoðin und-ir vellíðun pjóð
aiinnnar, vér purfum að leggja alla
stund á að auka grasræktina, hæta
tún eg engjar með góðtim áhurði,
sléttun, skurðagrejiti, vatnsveitingum,
girðingnn o. fl. Bændur pá, sem
öðnun freniur éru framkvæmdarsamir
í jarðaliótum og byggingum, á að
stvrkja og lijáljia til framkvaundanna,-
nieð íjárstyrk at almannafé; mundi
pað livetja aðra til franikvæmda og
dugnaðar, ef peir sæu a.ð dugnaðurinn
væri verðlaunaður. Landinu væri fátt
eins nauðsynlegt og pað, ef hægt væri
að livetja og örfa bæiidur til meiri
og margbreyttari framkvæmda og
umhóta á ýnisn húskapnum viðvikjandi.
|>að er naumast til svo lélegt kot,
að ekki sé inargt sem bæta má og
lagfæra, aðeins sé pað atlmgað, hvað
til bóta megi verða á hverjmn stað;
og hresti menn ekki vilja og viðburði
niá mikið gjöra, þó livovk' sé íjár-
magn eða fjölmenni fvrir liendi.
Meim purfa almennt að vakna
til meri athugunar og aðgjörða, eu
liingað til, og pá munu menn hver-
vetna finna nóg verkefni, nóg að gjöra
sem veitir haguað og hagsæld:
pví liér rná búa og hlómgast,
brosti ci vilja og dug
Ejarðarbúi.
* *
❖
Oss þykir framanrituð ritgjörð
vera prýðilega skrifuð og sómi fyrir
bóndamann íið liafa skrifað liana —
nema hvað hún er nokkuð harðorð í
garð kauj)nianna, eins og vér ekki
heldur getnni láð (). AVatime paim
mannlega breiskleika, sem hinn lieiðr-
aði Ejarðarhúi er máske eigi heldur
laús við, — pann, að vera sjálfum
sér næstur. Ititstj.
—----........
Heimfliitningur.
Háttvirti herra ritstjóri!
yðar heiðraða l)lað „Austri“, sem
eg samstundis liefi með liöndum, flyt-
ur tilboð frá stórkaupmanni hr. O.
Watlme, pess efni, að tíytja íslend-
inga héðan til „Oamla landsins“, með
sérlega vægum kjöruni, eptir pví sem
ráða er af fargjíildinu, sem haim peg-
ar hefir ákveðið frá Norvegi eða
Skotlandi til Islands.
Eg gjöri nú ráð fyrir að mál
petta ínúni hafa talsvevt misjöfn á-
hrif' á Yestnr-íslendinga. Allar lík-
ur eru til, ;ið suinum Vestur-stjórna-
agentum kunni að siga brýr, og pvkja
grálega glipsað í köku sína. Einnig
að nokkrir af peim, or komnir eru
á góðan rekspöl með að lifa á fólkinu,
bara fyrir pa,ð endurgjald, að fiauta
eitthvert pólitiskt dýrðarhig, — sýn-
ist pungum steini stefnt á veginn. Eg
geng en freinur að pví sein vísu, ;ið
stjórnirnar hér noti vald sitt til pess
að hepta á einn eður aiiiian hátt út-
flutning úr landinu, sem en er að
miklu ónuniið. En, svo veit eg einnig
tiitt, að talsverður hluti liinna betri
manna hér í álfu, verði vður og hin-
um ágæta framfaramanni 0. VY.
hjartanlega pakklátir fyrir hreytíng
málsins.
Eg er auðvitað ekki cinn afpeijn
sem liefi spurt niig fyrir hjá hr. 0.
W. um það, með hvaða kjörmn hann
vildi takast á hendur lieimflutning.
En hitt er satt, að fáir Isl. liafa í
seiuni tíð haldið pví frekar fram en
eg, að liér sé engin almenn vcl-
sæla, og að margir nmndu hverfa
heim ajitur, ef peir gætu. Og eg
skal nota tækifærið til pess að segja,
að á síðasta hausti varð eg var við
ákafastan heiniíérðalmg. Sem stendur,
ber ekki eins mikið a peirri löngun,
enda eru voiiir suma.rgæðanna og
upji.skeru-atvinnmiar blossandi í brjóst-
mn margra.
Samt sem áður efast eg ekki um
að margur vrði fús lieiinfarar, }æg-
ar liann sæi að gott og ódýrt far
gæfist, hvenær sem væri á árinu.
En svo að liiniii íslenzku pjóð
yrði sem mestur liagur að heimfiutn-
ingum,, parf að stýra málinu í mjög
hagfellt liorf, og er fyrst nauðsynlegt
að atlmga á livaða tíina ferðirnar
væru he/.t valdar, hæði til pess að
koma i veg fyrir að flutningsfélagið
skaðaðist. Eins líka og liitt, að lieim-
ílyténdum verði lioll lieinikoman.
Eg pykist nú vita, að pér muii-
pegar liufa atlmgað petta á ýmsa
vegu, en engu að síður skal eg láta
stuttlega álit mitt í ljósi.
Óefað mundi það liagkvæmast
Vestanförmn, að fá far með sama
skipi eða „línu“ alla leið, t. d. frá
Duluth eða Port Arthnr. Jjað eru
þeir staðir sem hentugast horfa við
fyrir allan fjölda peirra Isl., er lni-
ast mætti við að færu. því að þeir
eru langflestir samankomnir liér í
AVinnipeg og hingað og þangað um
Manitoha. Dakota-Isl. kamii petta
og að heztum notmn. Eg tek petta
frani sökmn þess, að lir. O. W, ráð-
gjörði að sækja fólk til Chicago. En
pað er úr vegi. Svo álit eg, að
tínii sá, er æskilegastur væri til
heimferðar, ætti að vera ákveðinn á
mánuðunmn apríl og maí, til pess
að allur sumartiminn lægi til notkunar
fvrir lieimkomna soiiinn eða dóttullna.
Og ef svo færi einníg, sem enn eru
líkindi til, að einliverjir Yesturfarar
tækju sér far með sama skipi að
lieiman, pá eru komudagar liingað í
pessum mánuðum, að öllum jafnaði
talsvert hentugri lieldur en á öðrum
tímum ársins.
Yrði nú stjórn Islands svo frjáls-
lynd og velviljuð pjóðinni, að hún
styrkti að pörfum petta nauðsynlega
mál, pá sýndist liggja í auguin opið
að ekki myndi pess langt að híða, að
pjóðin risi á legg. Eg er sannfærður
uin, að margur sá er hingað liefir
flutzt, getur uniiið föðmlandi sínu
meira gagn, lieldur en hann var fær
um meðan hann sat heiina. Ýmsu
verklægi hlyti að fara fram. En til
að fvrirbyggja allan misskilriug, pá
eru það aðeins verkmenn, en ekki
prédikarar, sem eg liygg að Islandi
sé hagur að fá héðan. Og pað viil
líka svo vel til að ungt og ódrepið
fólk má opt missast, sérstaklega íir
borguin og hæjum. [j:ið er, pessi
árin einktun, iðulega steinn í götu fá-
tækra fjölskyhlumanna. Anfiars vil
eg sem allra minnst íara í pá átt að
„sortera“ fólkið sem heim kann að
flvtja, pví auðvitað er ákjósaulegast
að allir séú látnir sjálfráðir um, hvort
péir heldur vilja fara eða vera par
eða hér. Aðalatriðið er, að komast
að lágu flutningsgjaldi. |>að parf
tæplega að húast við pví, að margar
fjölskyldur ftyttu liéðan, nema pví að
eins að peim væri fyrirbúin álitleg
staða, ellegar staður, lieima. ög í
pvl efni mættn ekki finnast oins mik-
il svik, og i auglýstnm loforðum
fylkisstjórnarinnar í Manitoba: að
hún sjái Emigröntmn fyrir atvinnu
pegar liingað kemur! J»:lð hefir hún
aldrei gert, en ekki er qlíklegt a.ð
heimflutningar nevddn liana til að
efna pan loforð sín síðar meir.
Auðvitað kostar heimflutnings-
múlið langt um meiri iitlmgun og
langt um fleiri orð lieldur en að liér
hafa verið sögð, pví að eg vil ekki
eyða allmiklu rúmi í hlaði vðar á
pessu fæðingarstigi málsins,
Allmörgum af peim er eg pogar
hefi talað við, er mjög mikil forvitni
á að fá að sjá i Austra hið fyrsta,
hve hátt fargjaldið mundi stiga t. d.
frá Dul. eða Port Artliur til Seyðis'-
fjarðar cða R.vikur. og vildi eg óska
að hr. O. Watlmc gerði pað kunnugt.
Vii'ðingarfyllst
yðar
.7. ' k Kldon.
,.Egill“. skipstj. Olsen, kom i
kvöld frá Stavangér.
Austiir-Skaptaf.s (Lóni) 25. okt. 1895.
Sumár pað, seni nú er á enda,
hefir pótt gott og liagstætt hér um
sveitir. Hoyskapur liefir víðast orð-
ið í betra lagi, pví að jörð var yfir-
leitt allvel sprottin, og nýting lieldur
góð, pótt nokkrir óþurkar væru um
tíma á túnaslættinmn. Haustveðrátt-
an hefir verið fremur nmhleyjiinga-
söm, fyrst (seinni hluta septemberm.)
voru rigningar tíðar, og svo kom (2.
okt.) ofviðri mikið sem varð pó ekki
að miklu tjóni hér, með pví að pað
var snjólaust að kalla,. pó varð nokk-
ur fjárskaði inn í Yiðidal. enda kom
par niður snjór mikill. Papós-skipið
var pá lcomið nálægt landi, eptis
langa útivist, en veðrið lirakti pá
aptur til hafs og var heppni að pað
týndist ekki; og náði pað loks landi
liinn 8., var húið til brottferðar hiim
15., en fór ekki fyr en liinn 22.,l
pví sæta verður hagstæðu veðri og
sjóarföllum á peirri liöfn, og ekki
síður á Hornafirði, pótt par sé meira
rúm og tlýpi. jpungað kom „Yaagen“
i haust með vörur, en gekk seint að
komast út, pótt eimskip sé, enrla voru
þá rosar miklir og stórsjór. Að öðru
levti er mér ekki í'ullkumnigt mn
verzlmmrkjörin hjá Watlnie, og skýra
peir sem kunnugri eru, væntanlega
frá peim, en hér skal pess aðeins
getið, að Coghill hélt hér fjármark-
aði um sama leyti _ og gaf 17 nr.
liæst fvrir sauði. Á Papós var fé
tekið nieð pessu veiði:
Kjöt at 50 pcl. falli 20 aura pd.
-— — 45—50 — —■ 18 — —
•— — 40—45 — —■ lti — -—
_ _ 34—40 — ■— 14 — —
— undir 34 ,— —■ 12 — —
Mör pd. 18 aura
Tólg 21 —
Hvit haustull — 42 —
Mislit — — 32 —
Gærur liæst 2,50 aura hver.
(Allt kjöt fékk að jafua sig á
vigt.)
það verðnr nú gaman að vita,
livort sá, sem fór að leiðrétta frétt-
irnar héðan í fyrra, segir enn, að
fjátökuverð á Pajiós liafi verið engu
hetra en í fyrra, eins og hann sagði
);i, að pað liefði engu betra verið
7894 en 1893, pótt 2 aura munur
væri á nundinu.
1) Nú kemur sú fregn, að 4
menn, sem fylgdu skipinu út fyrir
ósinn, hafi elcki náð landi, en óvíst,
ívort peir hafa farið með skipinu
eða hvað um pá hefir orðið.