Austri - 31.01.1906, Blaðsíða 2

♦
NR. 3
til dæmis mann, sem tekur 120 krónui
til láns árið 1906 og lætur slétta teig
í túnjaðri tíl að stækka tún sitt. Árið
1907 býst eg við að teigurinn geíi ekki
meira af sér en sem svarar vinnukost-
naði og rentu af láninu, sökuro pess
að sléttur spretta vanalega litið fyrsta
árið, ekki sízt óræktuð jörð. Bg gjöri
ráð fyrir að þó maður keypti alla
vinnu é teignum, pá gæti hún ekki
kostað yfiröO krónur, og pó maður
gjöri ekkí neraa 15 hesta af teignura,
pá gefur hann af sér ár’ega 105 krónur
með pví að reikna 3’/2 eyri pundið
af töðunni; og hefur maðurinn pá
55 fa\ netto árlega. Árið 1908 getur
hann pá borgað 55 kr. í rentur og
afborgun og er pá eptir 71 króna af
lámnu.Árið 1909 getur maðurinn horg-.
að aptnr 55 kr. og eru pá eptir 19 kr
og 45 au. Árið 1910 er teigurinn bú'-
inn að borga lánið með rentum, og
hefur maðuriun pað ár í hreinan ágóða
34 kr. 55 au.
Af pessu dæmi sést, að jarðabætur
borga sig á fáum árum. pó álít eg
að pað pyrfti að gjöra landsdrottni
að skyldu að borga leiguliða helming
verðs fyrir sumar jarðabætur, ennfrem-
ur pyrfti að vera iagaákvæði um að
landsdrottinn mætti ekki setja upp
landskuldina pegar ábúanda»kiptirerða,
nema svo sem svarar rentum af pening-
um peím, sem hann hefir lagt út fyrir
jarðabæturnar. {>etta álít eg að verði
ti'raun til að rétta við landbúskapinn.
Enda eg svo línur pessar með peirri
ósk og von til allra góðra manna, að
peir Ktyðji petta velferðarmál pióð-
arinnar af fremta megni.
Torfastöðum í Yopnafirði28. des. 1905
Helgi Jónsson,
Innlendar frettir.
Frá Reykjavík er oss skrifað pann
1. p. m.:
„|>egar kl. var 12 í nótt, pá safn-
aðist saman mikill mannfjöldi á Aust-
urvelli og gekk síðan í fylkingu heim
að búsí ráðherrans. Fyrst var sungið:
pt svo glatt“ og „Eldgamla
Isafold“.Kom pá ráðherrann út i sval-
irnar á húsi sínu. Hafði Jón ritstj.
Olafsson orð fyrir mannfjöldanum og
árnaði ráðherranam gleðilegs árs og
pakkaði honum fyrir gamla árið.
Hropuóu menn pa: „Lengi lifi ráð-
herra Haunes Hafst«in“, og nífallt
hvu'rn <5 »pt'r.
Ráðherrann hélt ræðu mjög sköru-
lega og pakkdði öllum fyrir pann heið-
nr, sem sér væri sýndur;, og óskaði
pess, að hið nýbyrjaða ár mætti verða
allri pjóðinni til farsældar. — ja að
væri að vísu eígi hann, sem pessi mann-
fjöldi væri kominn til að árna gleði-
legs árs, heldur hin innleoda stjórn,
sem vér höfum nu fengið. Bað hann
menn svo að hrópa hárra fyrir Is-
landi. Að pví búnu var sungið: „O, fögur
er vor íósturjörð“, og að síðustu: „Táp
og fjör og frískir menn.“
Meðan pessu iór fram, var flugeld-
um skotið vfða í bænum, og var fögur
sjón að horfa á pað. Fór petta hið
bezta fram.
Mannalát. Sigmundur Páls-
son, fyrrom bóndi að Ljótsstöðum á
A U
Höfðaströnd, andaðist 17. nóv. f. á.,
82 ára að aldri. Hann var hinn
mesti ágætis-og merkismaður oghöfð-
ingi í siuni sveit.
Nýdáinn er Jósep Einars-
son óðalsbóndi á Hjallalandi í Yatns-
dal. þessa merkis- og atgjörfismanns
verður nánar minnzt í Austra síðar,
Páll Olafsson, fyrrum umboðs
maður, lézt í Reykjavík 23. desember
f. á., á 79 aldursári
Ennfremur er látinu í Rvík í des.
s. 1. Theodór Matthíesen, kaupmaður,
52 ára gamall.
íbúatala R-ykjavíkar kvað uú vera
9000.
Ibúatala Akureyrar 1550.
Yeitt brauð. Landeyjaping veitt
22. des. f. á síra porsteini Benedikts-
syni í Bjarnarnesú Torfastaðii í Ar-
nessýslu veittir s. d. kand. theol. Ei-
riki Stefánssyni frá Anðkúlu.
„Nýtt kirkjublað“ heitir Iialfsmán-
aðarrit, fyrir kristindöm og kristilegan
fróðleik, er peir lektor pórhallur
Bjarnarson og síra JónHeígason byrj-
uðu að gefa, út, nú um áramótin. pað
er i sama broti og „Verði ljÓ3“ var.
Óskandi er, að blaðinu verði vel tekið
og pað nái mikilli útbreiðslu.
Tvö ný pólidsk viknhleð, annað á
Akureyri og hitt í Reykjavík, hófu
göngu sína nú me% nýárinu. Ern paa
gefín út af hlutafélögum, sem stofnað
var til af ýmsum pjóðkjörnum ping-
mönnum um pinglokin í sumar. Akur-
eyrar blaðið heltir „NORÐRI“ og er
gefiö ut ai hlutafélagi með sama nafni,
er keyj>t hefir blöðin „Gjallarhorn“ og
„Stefni“ er hætta að koma út nú
við áramótin. í stjörn hlutafélagsins
og ritneínd blaðsins eru peir alpingis-
mennirnir Guðl. Guðmundsson bæjarfó*
geti, JónJónsson verzlunaruiiiboðsinað"
ur og Magnús Kristjánsson kaupmaður,
Ritstjóri blaðsins er Jón Stefánsson
ritstj. Gjallarhorns. — Roysjavíkur-
blaöið heitír „L0GRÉTTA" og
er gefíð út af hlutafélagi samnefndu.
rtitstjóri pess er porst. Gíslason fyrv.
ritstjóri „Bjarka“. Bæði pesai blöð
kveðast ætla að halda sig utan við
hina núverandi póíiDsku fiokka i land-
inu „og veita framrás nýjum straumnm
í blaðamennskunni hér á landi“. Von-
ar dí að peir nýju straumarnir verði
hreinir, hollir og góðir. —
Vér óskum blöðum pessum góðs
gengis og væntum heilla frá peim
fyrir framtíð landsius. —
Ofsaveður var í Eyjafirði og
grennd 12. des. f. á og olli pað miki-
um skemradum. pá fauk Hofskirkja í
Fljótum. vandað hús, byggð fyiir fáam
árum síðan, virt á 6000 kr. Brotnaði
hún öll í spón. I sama veðri fauk ping-
hús Arnarnesshrepps í Arnarnesvík og
ennfremur hús,ekki fullsjörti á Hömr-
um í Hrafuagilshreppi.Fíeíri skemmdir
urðu á hlöðum og fjárhúsum,
Barnahæli í Reykjavik. Ráð-
herrafrú R. Hafstein hefir ásamt
fleiri frúm höfuðstaðarins stofnað félag,
er ætlar sér að koma á fót barnahæli
f Reykjavík, par sem fáfækar mæður
geti komið fyrir börnum sínum að
sumrinu til, svo peim sé bægt að
afla sér atvinnu. Fólag petta hefir
nýlega gefið út merki, nokkru stærra
en vanal. frímerki, sem seld eru á 5
aura hvert, og er ætlazt til, að peirt
sem styrkja vilja félagið, kaapi merki
S T R I
pe3si og lími á sendibréf auk venjulepra
frímerkja. Merki petta er hvítur fálki
á bláum feldi og stendur orðið „Barna-
hælið“ fyrir ofan en „Karitas" (kær-
leiki) fyrir neðan.
Tilgangur félags pe3sa er mjög fag-
ur ok lofsverður, og er óskandi að
sem flestir verði til pess að kanpa
merki pessi fyrirtækinu til eflingar.
Hafnarstæði hauda Reykjavík. 4000
kr. hefir bæjarstjórn Reykjavikur veitt
til pess að fenginn væri norskur eða
skozkur verkfræðiugur til pess að
rannsaka hafnarstæði hentugast fyrir
höfuðstaðinn.
Mælt er og.að eigendur Skíldingauess,
í félagi við L Söllner og fleiri úílenda
auðmenn, hafií hyggju að byggja haf-
sfapabryggju og rörugeymsiuhús við
Skipjf/örð, milli Skildínganess og Nant-
hóls, og legsíja svo járnbraut paðan
til Reykjavíkur.
„Eg Tildi, börnin mín, aðþið
lótuð svona að t'm árnm liðn-
nm!“ sagði gamall klerkur við nýgipt
hjón.
pessi garali skrítla datt mér ósjálf-
rótt í hug, pegar eg las inngaugspré-
dikanirnar í tveimur nýju blöðanum,
„N o r ð r a“ og „L ö g r é 11 u“, sem
mér annars voru mjög kærkomnir
gestír. pað er jafnan hægra að kenna
heilræðin, en balda bau. Blöð pesú
byrja göngu sína k fögrum loforðnm
um „dyggðugt framferði“, og taka
pvert íyrir að pan muni falla fyrir
sömu freistiogunni og hin eldri blpðiu,
peirri, að fiytja persónulegar skammir
og fara með gífuryrði og getsakir ijm
mótstöðumenu sína. Eg býst við að
sumir hinna eldrj blaðamaDna muni
hrosa að pessum heitstrengÍDgum. En
eigi sakar pað, pótt menn í fyrstu setji
merkið hátt. Og fegnir mættu f slend-
ingar verða, ef pessum umbótamönn-
um tæki.st að koma blaðamennskuani
hér á landi í pað horf, að ailir gætu
rætt deilumálefni súi eiusog siðoðum
mönnura sæifiir. Ea — mönnum hæt.tir
svo opt við að sjá flísina i auga bróð-
ur síns, en gleyma bjáikanum í slnu
eigin — og pegar mönnum finnst að
peir séu beittir ódrejgilegum vopnum,
pá er pað aðeins mannlegt að mönn-
um renni í skap, og pegar tiluuiiing-
arnar eru orðr.ai æstar, mun hin ró-
lega yhrvegun opt víkja úr sessi( svo
menn stilla ekkí oröum sínum bem
hezt. pað er hægra um að taia, eu í
að komast, og eg fæ ekki varízt peirri
tilfinningu, að mér finnst ofurlítill
Farísea-keimur að vandlætingum pess-
ara nýju blaðamanna, or peu eru að
dæma hína eldri ritstjóra, sem peir
undantekniagarlaust hafa í einu núm-
eri.
Mér er spurn: Hve nær, og á hvern
hátt hafa heimastjórnarb öð-
i n sýnt pað, að pau vildu ekki að
stjórnin væri löstuð ef hún gjörði pað
sem rangt væri? Saunanir! Komið
med sannanir, per vandlætingamenn,
áður en pér gefið út slíka sleggju-
dóma.
Blaðamennska er vandasamt starf og
ábyrgðarmikið. Yeitir pví eigi af, að
menn byrji á pví með fögrum hugsjón-
um fyrir augum — svo sem óhlutdrægn-
um mönnum sæmir, peim, er eigi
vilja vamm sitt vita. En eitt af pvi
sem blaðamenn purfa að forðast| eru
órökstuddir dómar. Og hafa ættu peir
hngfast, peir, aem nú halda svo f ögrum
10
hugsjðnum á lopti á prógrammi sfnu,
að: „Efndanna er vant, pó heitin
séu góð.“
Ai J-B.
„Akademisk Foreningsblad"
heitir rit, sera gefið er út I Kaup-
mannahofn af stúdentafélögum hinna
ýmsu námsdaida við háskólann og „ís
lendingafélagi“ í sameiningu. Fólög
pessi ná yfir háskólanámsmenu ýmsra
landa, og skrifar hver á sinu máli:
Eru pannig jafnaðarlega ritgjorðir í
blaðinu á ensku, pýzku og sæosku,
jafnhlíða dönsku. Hefir pað fyrir for-
göngu „Islendingatélags“ verið sent
flestum rítstjórum hér á landi. Blaðið
er fróðlegt og skemmtilegt, sem eðli-
legt er og von er tii, eigi sízt fyrír
pá, er eitt s'nn hafa verið stúdentar,
og alla pá, sem gjarnan vilja fylgja
með hugmyndum peim sem nú eru
efst á baugi meðal stúdenta. Nú hefir
hinu heiðrað’ ritstjóri blaðsins, L.
C. Schou, beðið oss að láta pesn getið,
að af biaiinu eigi að koma út J ó 1 a-
núiaer á íslenzku. Mun
mörgum pykja skemmtilegt að sjápað.
|>ví miður gat pað ekki komizt híng-
að til lands f'yrtr jðl, en kemur nú
e.flaust með „Ceres“. Blaðið hefir
alltaf flutt auglýsingar, fundarboð o. fl.
frá „Islendingafélagi“ á íslenzku, og
á margan hits stuðlað að pvi að út-
breíða pekkingu á íslandi — maðal
stúdenta erlecdis.
t
|>órarinn Jónsson
frá Bárðarstöðum
íslands pjóð og Islands bænda fans,
hvort áttu marga líka ug jafna hans?
Hvort eru margir meiri í hverri praat
en maður sá, sem hér er farmn braut?
Fram í stríðið, víst var vilji hans,
að vinaa að heill og sóraa pessa lands;
aldrei víkja, aila buga psaut,
áfram beint á dáða og framtaks braut,
Með sverði viljans settu marki ná,
peim sigri aðeins slífar hrósað fá
Er sýnast rainny, cn meirst eru í
ranu
pá mæðan eykst og púsund blæða kaun.
Fáir litu fegra höfuð-ból
SVO fap'nrfnísnS Kto<j3 iqót.i sól.
J»ar túu og engjar blasa und brattri Tó
svo blítt og hugnæmt innat við dalains
fró.
J>ar beia menjar margar pögullt orð
um manuinni sem að hniginn «r á storð.
J»æi- ttfui. fleu-a en „faoss“ á klæðum
pess,
sem kemst „af náðhí einhvern valda
sess.
f>ar varstu horinn, vanst por hálfa öld,
par vildir geta lifað hinsta kvöld.
En sýndxsr Helju, ad væn hun alltoít
væn
ef veitti hún pór pessa einu bæn?
J>itt hjarta var svo ’jöft, og laustvið
tal,
pitt líf var ems - pað sannar flestra mál.
Hver átti hlýrri vinarhönd en hans,
hver hataði meira glópsku hræsnarans?
Er stormar æða, eikin brotnar væn,
svo ætíð falla próttmest limin græn.
En eptir lifa blöðin visin, bleik,
blöð, sem ern harla smá og veik.
í Drottins nafni, sofðu sætt á beð.
í>ig syrgja margir höfgum tárnm með,
En aptur koma endurfunda jól,
og eptir skúrin heitast vermir sól.
K u nn i n gi.