Austri - 12.02.1906, Side 1
Blaðið kemur út 3—4 smjj-
um á mánuði hverjum, 42
arkir mianst til nsosta nýárs.
Blaðið kostar um árið: hér á
^andi aðeins 3 krónur, erlendis
4 krónur. öjalddagi 1. júlí hér
á landi, erlendis borgist blaðið
{■yriríram
Upps0gn skrifleg, bundin vjó
áramót, ógild nema komi ' sctil
ritstjórans fvnr 1. októbcr o:?
kaupandi sé skuldiaus fvr’r
blaðið. Innlendar auglýsiugar
10 aura línan, eða 7v aura liver
þumlungur dálks, og hálfu íýr-
ara á fyrstu síðu.
XMI Ar
Seyðisflrði 12. febrúar 1906.
STR. 4
Kristján IX. koaungnr,
fæddnr 8. april 1818. Báinn 29. jan. 1906.
Dáinn og horfinn er hinn góði konungur vor, Kristján h.nn ^minnst
læg og djúp soig mun gagntaka hjörtu allra pegna hans, og p
meðal hinnar íslenzku pjóðar, sem lengst og hezt mun ni a ' • gem
koaungs, hins eiuakonungs sem hér befir stigið fæti álan , S >
rétt hefir hluta vovn, og veitt oss pað sjálfstæðl, er vei 11 hánldraður
Andiát konungs varð með skjótri svipan. Hanu maður háaldraður,
og hafði um mörg ár verið óhraustur með' ko®“m’en ð Enlinn bióst við
bæði andans og iíkamans kröptum, svo allir dáðust að. R Kon-
andlátsfregninni nú, heldur kom hún sem pruma úr « s' P ■' j jka
ungur bafði snætt morgunverð, li4h áður hann leat, en hiarta-
og gekk til hvílu, og litlu síðar leið hann útaf exnsog 3°b;■ 1 P þjá, hon-
slag, sem varð hans bani. Ðótti- hans,Dagmar keisaraekkj ,*, “■[ <}ann.
um, og krónprinzinn og Walderaar prins komu að í pvi hann e PP •
Friðsælt var æfikvöld hins liðoa pjóðhöíðragja. Pnð.nn eljkað,i hanu
meðau hann lifði. Hann kom til ríkis á ófnðartimum,hor o dr-
yfir pjóðina ú íyrsta rikisán nans, svo tvísýnapótti á a 11,4:5 , • j,ju
aðist. En við dauða hans er Danmörk frjáls og oháð ollumi g
og frændsemisböndum við helztu ríki Norðurálfunnar. >,„„++6.1 vptrn
Kristján konungar var fæddur í höllinni Gottorp 1 SlesviK. í> '
gamall kom hann til Khafrar og gebk par á hermannasko . £nj
stundaði hann nám við háskólann í Bonn, og pá kynnfist hann konuetn
sínu, Lovísu, prinsessu af Hessen. Gekk hann að eiga hana ÍWJ- A 8 -
Holsetalandsmenn gjöiðu uppreístnina 1848 voru margir ættmpar
liði uppreistarmanna. En hann var trúr^slna föðurlandi. Me eennm
pjóð hefir hann borið blítt og strítt. í hvfvetua hefir hann Pfaarar
sínum hin fegursta fyrirmynd: Sem stiórnari og húsfaðir. Vis. n
listir áttu öruggan verndara, par sem hann var. “ can-c'iarn
aem fátítt er um konnnga. Guðhræddur og trúrækran,réttsýrra og sa -H
í ölla. — Við andlát pessa vors ástsæla konungs mmnumst ver
skáldsins: * gtaf llessan ‘^uðs, og hoerri konungs kranz^
er króna pin er l'ócjð að 3)rottins fótum .
Islam! og
Islendingar.
Eptir Daniel Bruun, kaptera.
(Grein þessi birtist í almanakinu Dan-
mark fvr;r 1S06. Er það gefið út afd0nsk-
um blaðamönnum. Greinin er svo velviljuð
í garð vor íslendinga, og ber vott um svo
glög^a þekk ngu á bögutn lands og þjóðar,
að vér álitum æskil gt að hún verði sem
flestum íslendingum kunn, og setjum vér
hér því lauslega þýðingu af henni.)
„Upp úr Korðurhöfum teygir sig
Island, eyja eldfjallanna og jðklanna,
og er bérumbil 1900 feIhyrningnlílnl•
að flatarmál*. á útjöðrum lar.dsins
búa rúm 70 púsund inanna:
Frióvsamar sléttur eru fáar. Norð-
urland ð er mestrne nis dabr, sem
ipgja langt npp í land, og eru pnir
bre;ðir og frjóv amir við dalsmyani,en
mjóklra, pegar ofar dregur, og fyrir
ofan pá tekur hálendið við rceð fyöll-,
um og eyðimörkura.
A Vestur- og Suðurlandi er meira
af frjósömu undiilendi. . Suðaustan
vert á landinn er aðeins nijó ræma
byggileg, mílli sjávar og jöklanna. í
miðju iaridi er aðeins háiendar ó-
byggðir, sem nema meir en 3[4 aí’
flatarmáli eyjarinnar, og er yfirborð
hálendisins eins myndað af sandi og
joklum.
Ofan úr pessn hálendi renna ár Is-
lands til sjávar n’ður eptir fjöllunum,
stríðar /g straumharðar. fær eru
hinn mesti farartálmi og verður að
fara yfir flestar peirra á hest-
baki.
I engu landi í heimi af jafnri stævð
eru jafnmörg eldfjöll, hraun og hverir.
Jafnhliða eldfjpllunum standa risa-
vaxnir jpklar, og sjást tindar peirra,
mjallahvítir, langt af hafi utan. I
raprgnra pessum jöklum eru eldgígar
fólgnir. er hættir eru að gjósa, en
stnndum rjúfa peir íspakið og takatil
sinnar fyrri iðju, og eyðileggja byggð-
irnar umhverfis.
pegar svo óblfð veðrátta bætist við
pesia erfiðu landshætti, geta menn
skilið, að ekkí er hægt að segja að í-
búar landsins hafi við blíð kjör að búa.
J>eir verða sífellt. nð stríða við erf-
iða eðlishætti landsins — akuryrkja' á
sér ekki stað — heldur aðeins kvik-
fjárrækt, par sem grasvöxtur er nægur
I sjónum er gnægð af fiski, og fer
sjávarútvegur siíellt í vöxt, sem er sú
auðsuppspretta, sem ásamt ágóðanum
af fjárrækt og hestarækt er helzta
tekjugrein íbúanna. Hvort laudið
hefir verrð betra og ríkara í fornpld
__ eins og sumir hafa haldið fram —
er efamál. Akuryrkja og kornrækt
hafði pá ekki fiemur eu núneinapýð-
ingu. en grasræktin hefi- kvaít borgað
sig betnr,
I fornold var mikið af birkiskðgi í
landinu.en peir eru nú rð mestu eyddir.
J>að er íyrst á síðus'ta tímum að menn
hafa byrjað á skógplpntun, til að reyna
að fiamleiða skóg á ný.
Að nokkru leyti hefir apturför átt
sér stað í landinu frá pví er var I
fo’raöld. Orsakast sú aptnrfpr með-
fram af óáran og kallæri sem landið
hefir orðið fyrir, ásamt Bkæðum drep-
sóttum, en mest mein hetir pó verzl-
unareinokunin gjprt landinu. Hvíldi
hún einsog martrpð á öllum framfprum
par til 1855.
A átjándu pldinni voru ýmsar til-
raunir gjörðar til viðreisnar landbúu-
aði, garðyrkju og trjáplöntun, en báru
lítinn árangur. Landið var of afi
skekkt, pað var tálmua á vegi fram-
faranna, og á sama tíma og lacdbú.n«
aður í öðrum löndum tók stórkostleg-
um framforum, pá átti hið gagnstæða
sér stað á Islandi. J>að er fyrst hina
síðustu mannsaldra að farið er að
breytast til batnaðar í pllu er lýtar
að verzlun, fiskiveiðnm, samgpugum og
landbúnaði — að sumu leyti. Og
pegar landið kemst í hraðskeytasam-
band við umheiminn, munu atvinnu-
vegir og samgpngur taka stórkostleg-
um framförum.
fúsund ár eru liðin síðan mennirn-
ir, er unnu frelsi sínu — vissulega
eiiki. lakari hluti pjóðarinnar — fluttu
burt úr Noregi til hiunar fjarlægu
eyjar, par sem peir settu ástofn lýð-
veldi með hofðingjastjórn, par sem
höfðingjaættirnar réðu lögum og
lofum.
I púsund ár hafa Islendingar borið
gæfu til að lifa frjálsu og óháðu llfi.
Aldrei hafa peir verið kúgaðir af
neinurn valdhöfum, aldrei purft að
grípa til vopna móti erlendum óvinum.
Hinn ógæfusamasti tlmi pjóðarinnar
er sá, sem er samtímis einveldinu £
Danmörku og Noregi; en einkum hefir
einsog áður er getið. einokuuarverzl-
unin unnið pjóðínni mein. En aldrei
hefir persónulegt frelsi manna verið
algjörlega fótum troðið, aldrei hafa Is
lendingar purft að lúta járnklóm harð-
stjórnarinnar, aldrei læra peir
hrœsni og smjaður gagnvart valdhöf-
unum. Einstaklingurínn gat breytt
eptir eigin geðpótta, sjálfstæði hans
og frjálslyndi gat proskast. En á kinn
bóginn lærði Islendingnrinn aldrei að
láta sína skoðun lúta fyrir almenmngs
heill. Sjaldgæft var að nokkur agi
ætti sér stað i stjórnmálum,
|>egar menn nú hljóta að játa að
Islendingar standi framarlega meðal
hinna frjálsu pjóða heimsins, má ekki
iáta pess ögetið, að pá vantar paun
lærdóm, sem parf til pess að geta
hlýtt. J>eir ha;fa átt svo erfltt með
aö láta eigia hagsmuni og skoðanir