Austri - 12.05.1906, Side 1

Blaðið kemur út 3—4 siun-
ttœ á mánuði hverjum, 42
arkir minnst til nsesta nýárs
Blaðið kostar um árið: hér á
landi aðeins B krónur, erlendis
4 krónur. Gjalddagi 1. júlí hér
á landi, erlendis bojgist blaðið
fyriríram
Opps0gn skrifleg, bundin víð
áramót, ógild nema komi" sé til
ritstjórans fynr 1. október og
kaupandi sé skuldlaus fvr’r
blaðið. Innlendar auglýsingar
10 aura línan, eða 70 aurahver
pumlungur dálks, og hálfu dýr-
ara á fyrstu síðu.
XTI Ar
Seyðisílrði 12. maí 1906.
STR. 15
Verzlunin
,FRAMTMN‘
kaupir liesta til útflutnings í sumar ~ Sömuleiðis kaupir
veralunin fé á fæti í kaust tíl útflutnings.
Búuaðarskolinn
a Eiðum
óskar að peir menn gefi sig fram
fyrir 1. júní, sera gjöra vildu tilboð í
byggingu a nýju, v^nduðu skólahúsi,
að stærð 24 + 14 al., tvílypt, með
kjallara undir.
í ^ðru lagi óskast tilboð um
útvegun á efnivið (trjámt borðvið,
pappa, járni, cementi), upp fluttum á
Selfljótsós.
Menn snúi sér tii undirritaðrar
stjérnarnefndar skólans, sem gefur
nánari upplýsingar.
P. t. Vallanesi 9. apríl 1906
Bj0?n Hallsson.
Jón Bergsson.
Magnús Bl.Jónsson.
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisfirði
er opið hvern lnugardag frá kl 3—4
e. m.
mmtmm
]>inginaima-
boðskapnrinn,
Heimboð konungs vors og Rikis-
pingsins danska átti ekki lengi vel
vinsældum að fagna bjá draugafélags-
blöðunum, Jsafold og Fjallkonunni.
l»ær voru báðar sannfærðar um, að
petta væri alt samaD svikráð og und-
irferli frá Daua ltálfu af versta tagi-
l>eir ætluðu nú að drekica íslenzka al-
pingismenn fulla, og láta pá síðan af-
sals sér landsréttindunum gjörsamlega.
Hver greinin rak aðra í blöðum pess-
um til að hæðast að pessari „matar<-
ferð“ og gjöra baDa sem allra mest
tortryggilega, sem ekkert vit væri i
fyrir „l»jóðræðismenn“ að taka pátt í.
1>eir væru ekki svo sterkir á svellinu,
að peir mundu pola slíkar góðgjörðir
— í 0llu falli væri ekkert vit að leiða
pá út í slíka freistni, — úr pví að
einvaldi geDeralinn og draugafélags-
presturinu fengu ekki að vera nær-
staddir til að passa upp á pá, að peir
ekki færu sér að voða í pólitíkinnb
svona mettir af góðum mat og sætu
víni, eins og Danskuvinn mundi gjpra
pá.
Nei, þjóðræðisiiðar ættu að s>tja
heima, fara hvergi út í slíka freistinga-
för — éta sinn pjóðræðismat beiraa
undir verndarvæng einvalda generals-
ins og síra Einars í hjáleigunoi. l>að
væri peim hollast.
En Landvarnarmenn voru vitrari
pegar í upphafi. l>eir sáu pað i hendi
sér að pað var hin mesta ósvinna og
ókurteysi að forsmá hoð konungs og
l0ggjafarpings Dana, og skildu pað
einnig, að hér væri pó leikur á borðf
ítð sannfæra sig um, hvort danskir
lóggjafar væru nú ótáanlegir til, að
láta oss fá landstjórafyrirkomulagið,
sem Landvarnarmenn álíta oss hent-
ugast.
Og svo gjörði Skúli landvarnar-
geralnum einvalda og síra Einari í
hjáleigunni pá glennu, að vera dálítið
viðsýnari heldur en pe’’r. Skúli er
sem sé skýnugur vel. Hann sá pað í
hendi sinni, að pað mundi ekki vera
hyggilegt fyrir ráðherraefni, að byrja
á pví við nýjan konung) að „fornerma“
hann hlóðugt, forsmá heimboð hans og
svo kann honum að hafa dottið í hug^
að petta mumlu vera rað Dr, Yaltýs,
að pjóðræðisflokks-pingmenn kæmu
ekki frá Isiaridi, svo að Dr. Yaltýr
gæti sjálfur mætt einn sem peirraum-
hoðsmaður og „æðsta vera“ og gjört á
pann hátt sínar hosur grænar.
Nei, Skáli sá við lekanum, kallaði
saman þjóðræðisflokkstjórnarfund og
lét par sampykkja, að þiggja boðið og
íeyfa þingmönnum „sínum“ að fara.
Og nú nrðu þeir generalinn einvaldi
og síra Einar í hjáleigunni að setjast
niður og „fóðra“ kúvendmg sína í
málgögnunum sínum( og lýsa nú há~
tíðlega yfir pví, í Isafold og Fjall-
konunni, að eiginlega hafi þeir alla tíð
verið allra manna tryguastir heima-
stjórnarmenn; meira að segja há-hene-
diskir, landstjóra-elskendur; en að ást
þeirra á Valtýskunni með ráðherrra«<
stjórn mála vorra ut í K höfnt hafi
bara verið utan á þeim, bara svona
„dalarfull fyrirbrigði".
„Jú, gaman er að börnunum“, sagði
karlinn, hann átti 7 fífl og hið 8. um-
skipting.
Hjertur,
TSf bók.
Matthías Jochumsson:
Frá Danmörku.
Nokkrir fyrirlestrar til fróðle’ks
og skemtnnar, ásamt kvæðum og
myndum. Kaupmannahpfn 1906.
Á kostnaí Gyldendals bókaverzlunar,
Norræna Forlag. (4+) 212 bls. 8vo.
l>etta er göð bók,fróðleg og skemti-
leg. Mörgum manni mun pykja ánægja
að lesa hana. Hún er fallega útgefin
og með 76 myndum. Rúmur tjórði
hluti bókarinnar er kvæði, og lýsir
skáldið í peim bæði nátturunni og lífi
Síra Matthíasi tekst betur að lýsa
íslendingum, en dr. Vaitý Gaðmunds-í
syni í „íslands Kultur“, sem hann
minnist töluvert á í bök sinni og eigi
að öllu réttilega. Einmitt annar og
priðji kaflinn í bók dr. Y. Guðmunds-
sonar um lyndiseinkunn Jslendinga og
stjórnarvkipunarbaráttuna hafa báðir
mistekist. Einn pýzkur vísindamaður
hefir sagt að lýsmgin á íslendingum
væri svo slæm, að hún ein gerði það
að verkum, að bókin væri vond bób
og gerði Islaadi meira ógago en gagn*
Hann kvað orð dr. V. Guðmundssonar
á bls. 22 um lslendingat að peir vildii
draga allt ágætt eða framúrskarandi
niður í skarnið, vekja svo mikinn ó«
pokka meðal útlendinga á íslending-
manna í Danmörku. Sum kvæðin eru
um einstaka iDenn, svo sem Kristján
konung áttuDda, er erdurreisti al-
pingi, og pjóðskörunginu Grundtvig
gamla; suw eru uru einstaka viðburði.
Af kvæðunum um náttúrana er eitt
um hið fríða Eyrarsund, anuað um
Sjáland, piiðja um Jótland, fjórða
um Suðurjötland, Einnig er eitt
kvæði um Kaupmannahófn, annað
gamankvæöi, iýsing Hrólfs í Hólum á
Höfn, þriðja, Halnarvist og leiðsluljóð
Eggerts Ólafssonar, fjórða Hafnarsæla.
l>á kveður síra Matthías einnig um
Gefinn, er hún dró Sjáland Irá Gylfa,
um Grotta og hina fornu Hleiðru, og
um dómkiikjuna í Hróarskeldu.
í kvæðum pessum koma í ljós allir
kostir síra Matthíasar sem ljóðaskálds,
en þeir eru pjóðKunnir og paif eigi
að lýsa peim. I>ótt eigi væri anDað í
bók þessari, en kvseði ein, mun d:
mörgum p.ykja gaman að I ta i hana.
Kvæðin í henni eru svo löng og merk,
að pau ein eru fylliiepa á við neðal
kvœðabók, og hana í betra lagi.
Slra Mattbías er eitt af hinum
merkustu Ijóðaskáldum, sem ísland á
í eigu sinui, en hann er alls eigi
atkvæöahöfundur í ódundnu máli. 1
bók pessari lýsir hann með óbundnu
máli Eyrarsundi og Kaupmannahöfn,
Sjálandi og hag bænda, l>að er heldi r
stutt og sundurlaust, eins og hann
segir sjálfur, enda knýr hann hörpu-
strengina mest í pessum kafla hókar •
innar. í síðari og meiri bluta hókarn
innar skýrir hann frá Kristjáni átt-
uuda og hag Dana undir lok einveld-
isins, hlóroæfi danskra bókmennta,
listamönnum og vísindaraöunum, vís-
indastofnunum og félpgum, alpýðu-
menntun og lýðháskólum. pá er all-
langur kafii um stjórnarskiptin 1848,
pá er Danir fengu pjóðfrelsi, og
ofriðinu 1849—50. Að lokum er 9.
kaflinn, lýsing á Islendingum og Dön-
nm. Allir pe33Ír kaflar eru mjög
fróðlegir og svo vel ritaðir, að mprgum
manni mun þykja gaman að lesa pá.
Síra Matthias hefir aldrei áður ritað
jafn skipulega óbundið mál.
um.
Síra Matthías dæm;r nu öðruvísi
um íslendinga. Hann leggur „aúal-
áherzluna á hin ramam og afmörkuðu
lífs'og lifnaðarskilyrði vor“; og er
pað eflaust rétt. Lífskjör vor utu
pftsund ár hafa eflaust ráðið mestu í
myndun skapseinkunna vorra og hæfi-
leikat miklu meira, en pött hinir
norrænu landnámsmenn hefðu blandað
blóði við íra, „Einangrun landsmanna“
segir síra Matthías „bæðí ftt á við
gagnvart öðrUm pjóðum, og inn á við
eða heima fyrir, hefir mest ollað sér-
lund peirra, fá.yndi og tortryggni“.
Eigi heldur hafa íslendingar orðið
fyrir hernaði, eins og aðrar pjóðir
P&ir hafa a'dtei risið allir upp sem
einu maður til þess að verja fj0r sitt
og frelsi fyrir óvinaher, eins og aðrar
pjóðir. „Hver kotungar sat óhultur í
sína hreysi“, segi- höfundurinn. „Ea
einnig pað var ein orsökin til að festa
félagsleysið og mðurdrepa traust og
trú á samtökum“.
Eg vil úú spá pví, að á næstu ár-
um mnni myndast allmibill félags-
skapur, samviunafélagsskapur eða
sameiguarfélagsskapur meðal Islend-
inga, einkam meðal bænda. All-mikill
áhugi virðist vaknaður bæði á Suður-
og Norðurlandi og víðar. Margir
hinir vitrastu bændur eru farnir að
sjá, htfe pað er nauðsynlegt, og að
þeir einungis geta fært ýraislegt í lag
hjá sér og tekið nauðsynlegum fram-
förum með samvinnufélagsskap. En
pað væri þarft verk, að fræða almenn
ing um samvinnufélagsskap, pví að án
fræðslu er ómögnlegt að koma honum
á, og hann getur eigi heldur þrifist án
lýðmenntunar. Islendingar pyrftu að
eignast góða, fræðandi bok um sam-
vinnufélagsskap í Danmprku og á
Englandi. fað mundi borga sig pis-
und sinnum.
Kaupmannahöfn 15. marz 1906,
Bogi Th. Melsteð.