Austri - 31.07.1906, Blaðsíða 1
Blaðið kemur út 3—4 ainn-
arc á mánnði hverjum, 42
arkir minnst til næsta nýárs
Blaðið kostar um árið: hér á
landi aðeins B krónur, erlendis
4 krónur. Gjalddagi 1. jú!í hér
á landi, erlendis borgist blaðið
fyrir ram.
Uppsógn skrifleg, bundinríð
áramót, ógiid nema komin sétil
ritstjórans fyrir 1. október og
kaupandi sé skuldlaus fyr’r
blaðið. Innlendar auglýsinga
10 aura línan, eða 70 aurahver
þumlungur dálks, og bálfu dýr-
ara á fyrstu siðu.
XVI Ar
Seyðisilrði 81. júlí 1906.
BTE. 26
Auglýsing.
Söbum þess að mér er ómögulegt
að fóðra hesta, verð eg að tilkynna
héraðsbúum mínum að
allir,
sem vitja mín, verða að laggja mér
til hest,
Hjartarst0ðum 27. júlí 1906.
Jón Jónsson
læknir.
Uppboð.
Liugardaginn 11. ágúst næstkora-
andi kl. 3 e. h. verðnr eptir beiðni
Sigurðar kaupm, Sveinssonar á Búðar-
eyri haldið opinbert úppboð víð Good-
templarahúsið hér í bænum, og par
seldur margskonar búðar-
varningur, mikið af bókum,
búsmunir o. m. fl.
A sama uppboði verður selt ýmis-
legt lausafé tilheyrandi Arna bæjar-
gjaldkera Jóhannssyni, svo sera: 2
rúmstæði, stólarogborð og
mörg fleiri búsáhöld.
Bæjarfógetinn á Seyðisfirði 27. júlí
1906.
Pr. Jóh. Jóhannesson
A. Jóhannsson.
— settur. —
Barnakennari.
Staða tyrsta kennara við harna-
skólann á Pjarðarp'du hér í bænnm
er laus. Arslaun 700 kr.; keunslu-
tími 7 mánuðir: frá 15. október til
15. naaí, — Umsóknir ásamt með-
mælum sendiit undirrituðum í síðasta
lagi fyrir miðjan september næstkom-
andi. — (Jmsækendur verða aðhafa
notið kennaramenntunar.
Bæjarfógetmn á Seyðisfirði
12. júlí 1906.
pr. Joh. Johannesson
A. Jóhannsson
— settur —
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisfirði
er opið hvern laugai dág frá kl 3—4
e. m.
fingmannaforin.
Piegnir eru nú komnar bingað um
pað, &ð Botaia kom á ákveðnum tíma
til Kaupmannahafuar, pann 18. p. m.,
kl. 8 um kvöldið.
pegar kl. var rúml. ’/2 8 fór mann-
fjöldi mikill að safnastsaman ányrðta
Tollbúðarsvæði. par á meðal var
íorsætisráðherra Christensen, forsetar
og vara-forsetar ríkisdagsins. og margt
annað mannval, enafremur fjöldi Is-
lendinga. pegar kl. var tæp'ega 8
kom Botnia í augsýn, með íslenzka
fánann á stórsiglunni og hinn danska
1 stafni. Allir alpingismennirnir stóðu
á piljum uppi| og pegar Botnia renndi
upp að bryggjunni var pingmönnunum
heilsað með dynjandi húrrahrópum, og
var pví svarað frá skipinui Jafn
skjótt og búið var að leggja land-
göngupallinn, fðr forsætisráðhorrann
út á skipið, ásamt forsetum og vara-
forsetum ríkisdagsins, t>l pess, í nafni
pings og stjórnar, að bjóða pingmenn-
l'na velkomua til Danmerkur. Ríð-
herra H. Hafstein pikkaði og gjörði
hvern ein takann pingmann kunnugann
forsætisráðherranum og forsetunum.
fví næst óku allir pingmennirnir til
„Hotel Kongen af Danmark.“
Daginn eptir var hátíðlega tekið á
móti alpingismönuunum í hátíðasal
háskólans. Sýndi konungur o?. allt
fólá hans pingmönnum hina innileg-
ustu kurteisi og ræddi við pá alla,
Um kvöldið hélt ríkisdagur’nn stór-
veizlu og voru par 500 boðsgestir.
Aðal-ræðurnar héldu par forseti fólks-
pingsins og óeorg Brandes. Ea ráð-
herra H. Hafstein svaraði með snjailri
ræðu. Gat pess, að missætti pað, er
átt hefði sér stað milli Dana og ís--
lendinga, stafaði af misskilningi á báð-
ar hliðar. Kvað hann Islendinga
meta sjálfstæði sitt um alla hluti
fram; og fyrir pað væru peir fúsir
að leggja allt í splurnar. Vonaði hann
að för pe3si yrði til hagsældar og
blessunar bæði fyrir Island og Dan-
mörku, og fyrir pað mætti fyrst og
fremst pakka hans hátign konungi
vorum, er átt hefði tillöguna um
heimboð petta.
Kjör Lapplendinga í Noregi.
(Niðurl.)
Efnahagur Flökku-Lappanna er
nokkru betri en Sjávar-Lappanna,Lifa
peir eingöngu á hreindýrarækt.Margir
peir;a eiga fleiri púsund hreindýr.
Hreindýrin gefa Löppunuru allt, sem
peir purfa til lífsviður.’æris. f»eir
drekka mjólkina, borða kjptið og sauma
sér klæðnað úr skinnfeldunum og peir
sauma jafnvel föt sín með præði er
peir spinna úr hreindýrasinum. Hín
sára fátækt, sem ríkir hjá Sjó-Löpp-
unum, pekkist pví ekki meðal Flökku-
Lappanna, Lappar pessir búa í
tjöldum á surarin mður í dölunura
með hreindýrahópinn sinn á beit, en
á veturna eru peir á íjöllum uppi,
hér og par, par sem snapír eru
tyrir hreindýrin. Tjöldin peirra cru
úr vuðmáli, og hafa peir dúkinn ein-
faldan k sumrin en tvöfaldm á vet-
urna; tja’dstengnroar eru úr birki. og
reka peir pær niður í moldina eða
sojóinn. Tjpldin eru aðeins eitt flæmi
að innan, og pað er notað fyrir dag-*
stofu, borðstofu, eldhús og svefnhús,
fyrir alit heimilisfólkið, konur ogkarla.
í tjgldum pessum lifa Lipparnir og
deyja.
Eldstæðið i tjp’dunam eru hlóðir, 4
stórum ste’.num hlaðið saman, í hlóð-
unum logar eldurinn sí og æ, og alla
jaína hangir kaffiketiilinn uppyfir.
L íppar drekka k iffi einsog blávatn.
Yetur og vor ern haldnir raarkaðir
á prem stöðum á Finnmörk Lapparn -
ir aira til pessara markaða. með hrein-
dýras'eða sína, og varning sinn:Hrein-
dýrakjöt, hreindýraskinn, hreindýrahár,
hreindýrahorn, sömuleiðis rjúpur og
reti| er peir hafa veitt. p>ennan vam-
ing sinn selja peir kanpmpnnum sunn»
an úr landi, sem sækja markaði pessa
og færa Loppum vörur. Fyrst og
fremst byrgja Luppar sig af kuffi,
tóbaki og brennivíni, og pvínæst af
álnav0ru, mjöli og oðrum varningi.
A markaðssvæðinu er hinn mesti
aðgangur og læti, sem varla er hægt
að lýsa. Lapparnir láta fyrirberast
í snjósköflunum nött og dag, liggja
par í stórum hópum hér og hvar, menn
og konur, drengir og rtúlkur, og allir
meir eða minna plvaðir. Stundum gefa
Lapparnir heilt hreindýr fyrir eina
fiösku af brennivíni, pegar pá langar
nógu mikið í sopann og kaupmenn-
irnir eru nógu samviskulaus'r fil að
i'æra sér fýkn peirra og fáfræði í nyt.
Markaðir pessir standa yfir í 3—4
daga, og fólkið ofan úr fjallabyggð-
unum verður stuudum að ferðast allt
að 20 mt'lur vegar til að sækja pá,og
er opt 5—6 daga á ferðinni hvora
leið.
Hið andlega ástand
meðal Lapplendinga.
Hið andlega ástand er hér um bil
eins hjá báðura pjóðflokkunum, pó er
pað ef til vill ennpá lakara bjá Fjalla
löppunum, og valda pví lifskjprpeirra.
Eg ætla fyrst að minnast á skóla-
fyrirkomulagif. Ejöldi af hörnum
Lappanna kunna ekki norska tungu,
einkum ir.oðal Fjulblappanna, og af
peirri ástæðu hafa pau b0rn lítil eða
engin not af skólavist sinni, pví
kennslau fer fram á norsku. p>ar að
auki er strjálbyggðin svo mikil, að
sumstaðar eru 4 míiur milli næstu ná-
grauna. fað er pví auðskilið að p> r
sem svona er háttað, koma skólarnir
flestum fjölda barca að litlum notum,
og peim er að mestu leyti raeinað að
njóta kristilegrar uppfræðslu, sera aiHr
vel hugsandi menn munu mér sam^
dóma um að sé eina lyptistöngin frá
vanpekkingunni. A peirra eigin tungu
eru mjög fáar bæKur til, s?o sú leið
er einnig bönnuð.
Tungumáltð og strjálbyggðin eru
einnig mikil hindrun fyrir boðun krist-
indómsins meðal Lappanna. Kirkjnrnar
strjálar, og löng og iítt fær kirkjuleið
fyrir allan fjpldaun, víða tvær dag-
leiðir og víðust hvar prédika prest-
arnir aðeins á norsku, sem fæstir
skilja til hlítar, sumstaðar eru líka
vantrúaðir prestar, sem ekki hugsa
um hvaða skyldur bvíla á peim gagn-
vart Löppunuu, peir hugsa aðeins um
að hirða ullina af sauðunum, en minna
um sauðina sjálfa. Einn prestur
leyfðí sér að lýsa 26 messuföllum á
einu ári, og kunni hann pó tungu
Lappa.
Af ofanrituðu mé sjá hvernig á-
stand pessarar aumingja pjóðar er.
Menn munu eflaust ásaka oss Norð-
menn fyrir pað, hve afskiptalausir vér
hðfum verið um hagi heunar. Vér
koonumst við að pessi áspkun sé á
rpkum byggð, að vér höfum ekki gjört
nóg til að bæta kjör peirra, andleg
rem likamleg. þessvegna var prð, að
Norska Príkirkjan fyrir 16 árum síð-
an hóf trúboðfistarfsemi sína meðal
Lupplendinra. Takmark paðt sem
unnið hefir verið að, er að reyna að
gjöra peim kunnuga Guðs opinberaða
vilja með boðum Guðs orðs, bæði opin-
berlega og i heimahÚ3um, sjúkravitj-
unum og útbreiðslu kristilegra rita
á peirra eigir. tungu. Yér hötum
ferðazt um meðal peirra. 2—6 mecD,
flutt Guðs orð og reynt að leiðbeina
peim eptir megní í ýmsum efnum.
Mörgum bóknm hefir verið snúið á
tungu peirra og nú er einnig farið að
gefa út blað á peirra tungu, er einn
af trúboðum okkar bæði ritstjóri og
prentari að blaðinu. Hefir pví verið
mjög vel fagnað og vilja menn feguir
lesa pað. Yér megum fagna yfir pví
að starf vort hefir víða borið góðan
ávöxt, pví margir hafa tekið fram-
förum í pekkingu og Guðsótta, Er
pað sönuun fyrir pví, að par sem
Guðs orð nær til að hafa áhrif á
menn, pá vikur hið iila úr vegi, Víða
eru nú sveitir Lappa, sem lifa sið-*
sömu og guðrækuu lífl og kjör peirra
hafa störum batuaö.
Enr:p4 er samt mikið ó jört; trú-
boðsstarfsemi hefir mikinn kostnað í
íðr með sér og er stuadum erfitt að
fá nægilegt fé til að halds henni við;
en Drottran hefir hjálpað oss, og mun
einnig gjöra pað framvegis.
Yirðingarfyllst
S. HELFJORD.