Austri - 15.09.1906, Page 1

B’iaðíð kemur út 3—4 sinu-
am á mánuði hverjum, 42
arkir miunst til næsta nýárs.
Blaðið kostar um árið: hér á
l3,ndi aðeins 3 krónur, erlendis
4 krónur. öjalddagi 1. júlí hér
á landi, erlondis borgist blaðið
f jririram.
XVI Ar
Seyðisfirði 15. september 1906.
Upps0gn skrifleg, bundin'við
áramót, ógild nema komin sé til
ritstjðrans fynr 1. október og
kaupandi sé skuldlaus fyrnr
blaðið. Innlendar auglýsingar
10 aura línan,eða 70 aurahver
þumlungur dálks, og hálfu dýr-
ara á fyrstu síðu.
WR. 32
Kaupendur Austra,
sem enn eiga ógoidið andvirði blaðsins fyrír yfirstandandi ár eða
fieiri árganga, eru vinsamlega áminntir um, að greiða f)að nú í
hausrkauptíbinni,
8eyðisfirði[ 15. sept. 1906.
Jjorst. J, Gr. Skaptasoa.
AMTSBÖKASAPNIÐ á Seyðisfirði
er opið hvern líiugardag frá kl 3—4
e. m.
Utan úr lielini.
Japan og Korea.
Fréttari nokkur hefir átt tal við
Itc marsk&lk um mencingarstaif Jap-
ana á Korea:
Pórast Ito par um orð á pessa leið:
„Starfi vor á Koren er mjög vanda-
samnr og erfiður. Orsökin til pess er
sú, að allar æðri stéttir lmdsins eru
gegnsýrðar aí spfilingu og parafleið-
andi algjörlega óáreiðanlegar og svik-
sandegar, en almfigi allar er mjög
svo iákunnandi og hugsunarlans og
lætur stjórnina leíka og láta eins og
henni gott þykir. Slíkri pjóð er pví
nær ómogulegt að kenna nútíðarmerm-
ing eða uoma í skiluing um hana. En
ýmsir Japanar eru peirrar skoðunai,
að tengja eigi Koreu við Japanska
ríkíð. Mikadóiin er samt sömu skoð-
unar og eg, að veita eigi Koreu aptnr
sjáfistæði sitt jafnskjótt og pjóðin er
orðin nógu ofiug til pess að verja
sig Eri við vilium ekki láta það við-
gangast, að Korea Deyðist til að lúta
einhverju tórveld nu, sem ef til vill
larigar t>1 að ná yfirráðum yfir land-
inu. Og það er ætlun vor að léta
allar pjóðir hafa jafna aðgpngu að
Koren, pannig, að allir séu par jafn
réttháir iivað alla verzlun og viðskipti
snertir.
B, i) s s a k e T’s a r i v e i k u r.
Rús-akeisari kvað vera orðir.n veik-
ur bæði á sél og líkaraa útaf horin-
ungaá-tandinu á Rússlandi. f>akka
menn pað eihgöngu kjarki drottningar
hans og annara nánustu ættingja, að
hann hafi eigi pegar sagt af sér vold-
um.
Hinn nýji sæsími
milli jpýzkaiands og Noregs er nú
fullgjor. Liggar símmn fra Cuxhafen
yfir HeigolaDd og til Arendal. Til
símalagningar pessarar hefir Noregur
lagt 990,500 ki.
Lady Campbell-Banner-
m ann, kona forsætisráðherrans brezka,
er aýlega látin, og er húo rajög hKrm-
dauði pilum er hana pekktu, pví hún
var lén mesta ágætiskona, framúrskar-
andi vel gáfuð og menntuð. Er sagt
að him hafi, engu síðnr en Lady
Gladstone, veríð pólitiskur trúnaðar-
maður manns sins; maður hennar hafi
aldrei framkvæmt neina stjórnarathöfn
eður haldið pólitíska ræðu án pess að
ráðfæra sig fyrst við hana.
í loptfari frá Chicago
til New-York æt’ar Ameríku-
maður nokkur, Dr. Julian P. Thomas
að nafnb að fara nú hráðlega.
Nýtl peningalán
er mælt að Rússar hafi lagt drög
fyrirað fá á Erakklandi,en fengið pau
svor aptur frá Sarrien i fjórnarfoisetai
að peir íeagju ekkert lán par í landi
nema eptir beiðni frá dnraunni.
Ný Panamasvik
eru nú uppvís orðin. Hefir yfirmað-
urinn við Panameskurðinn verið settur
í varðhald, sakaður um ýœsa pretti
og fjársvik. Er raælt að Roosevelt
forseti ætli að láta stranga rannsókn
fram fara, og hlífast eigi við að hegna
hinum seku maklega.
— Nýlendumenn í nýleudum ]pjóð-
-veria í Guineu eru mjög nauðlega
staddir i ofnalegu tilliti, pareð pýska
stjórnin hefir eigi veitt peim pá hjálp
og aðstoð er peir með fiurftu. Er
mælt að nýbyggendur hljóti að yfir-
gefa nýlendana, ef þeir fái eigi bráða
bjálp trá jjýzkalandí.
— 1 héraðínu Behar á Iudlandi
hafa vatnavextir og vatasflöð ollað
feykna tjóni. Indigouppskeran ergjpr-
samlega eyðilögð. Mörgum þorpum
er algjörlega sópað burtu. Eigna-
Ijðuið er fjarska mikið, og fjpldi fólks
líðnr hungursneyð.
5. alþjóðafundur til pess að ræða
um varnir gegi> berklaveikinni kom
saman í Haag fi. p. m.
Hússskipun á sYeitabæium.
Leið eru pessi dimmu o'i iöngu
g0ng; sem ætíð eru endalaus íorar-
blejtat ef dropi kemur úr lopti. Já|
leiðir eru þessir sveitabæir, eins og
peir eru bygðir, peir hjálpa ekki litið
til að fæla fólldð úr sveitunum pangað
sem húsakynuin eru betri.
Eg œtlaði anuars að minnast lftið
eitt á húsaskipun á sveitabæjum, hún
er svo ófullkomia og óhentug að við
haua er ekk’ lengur unandi. petta
hljóta margir að sjá, og sampykkja
pað líka, pegar um pað er talað við
pá. Eu pví byrja pá svo sárfáir á
pví að byggja á anuan veg?
Margt veldur pessu sjálfsagt, en
helzt ætla eg hér konii til framtaks-
leysi og hngsunarléysi, pegar áuúendur
eiga jarðirnar, pví kostnaðurinn virð-
ist mér varla ókleyfur. Með leigu-
liða er oðru aoáli að gegna. peir
hafa tekið við vissum húsafjölda, neyð-
ast pví til að halda peim við og
hressa kofanBt svo peir purfi ekki að
svara álapi eða end’urgjaldi fyrir hús-
in er peir fara frá jorðinni, en leigu-'
liðar verða altaf tregarí til að leggja
mikið i kostnað, svo peim er frekar
bót mælandi.
Eg skal nú reyna að skýra frá pví,
hvernig eg vildi haga byggingu á sveita,
bæjum. Eg ætlast til að byggt sé
eitt hús. í stað hinna mörgu bæjar-
húsa. A fjöldamörgum bæjum pyrfti
húsið ekki að vera mjög stórt, t. a
10X12 áln. og víða minna. Bygging-
arefnið mætti vera ýmislegt eptir stað-
háttum, steinn, torf og tmibur annað-
hvort eingöngu eða Bhvað með öðru.
]>annig mættí hafa veggi á tvo vegu
úr torfi eða grjóti, pótt annað værí
úr trjávið, og pað ætla eg verði ó-
dýravt, pví að byggja úr höggnugrjóti
eða steypu álít eg verði dýrt par sem
langt parf að flytja steihlímið.
Sjálf-agt er að hafa kjallara undir
öllu húsinu, pvi pað eru óneytanlega
mjög ódýr geymsluhús, par sem ekk^
ert parf til peirra ef trévið, annað
en lítið eitt sterkari undir-
viði undir gólfið eu annars. Yel mætti
mnrétta svona lítil hús, pótt tveir
veggir væru úr torfi eða grjóti. sem
væru norðurhlið og útstafn. I ytri
enda hússins niðri gæti verið eldhús
og geymsluklefi (búr) á bakvið í norð-
austurhorninu, sem vel gæti íengið
birtn gegnum eldhúsið. I framendan-
um stofa og gestaherbergi epíir pví
sem við pætti eiga, Hppi á loptinu
gætu verið prjú herbergi, eitt í út-
endanum uppi yfir eldhúsinu, par sem
fólkið gæti setið við vinnu og pannig
notið hitans frá eldavélinni; i fram-
endanum gætu verið svefnherbergi.
I>ú munt nú segja, bóndi sæll, að
petta gæti ekki allir, hér purfi bæði
raannafla og peninga. Já, að vísu
paif pess, en peirra parf lika til að
halda við moldarKofunum, sem pú hefir
aldrei frið fyrir og parft helzt að
ditta að á ári hverju, en pú hefir
eigi að heldur pægilegri húsakynni. f>ú
finnur bara ekki eius til pesst pegar
pú eyðir tíma og peningum lítið í einu
eins og pegar pú boríar í einu út
stóra upjihæð. ]>egar pú heíir byggt
bæinn pinn á pennan háct, máttu í
næði yrkja jörðina og afla pér á þann
hátt fjár upp í byggitigarkostnaðinn.
Með öðrum orðum, pá hefir pú meiri
tíma afgangs til að stækka túnið pitt
og yfir h0fuð að auka framleiðsluna.
í>ú parft nú heldur ekki að gjora
þetta allt í einuj pú getur smátt og
smátt náð að pér viðanum cg svo
geturðu bygt kjallárann fyrsta árið,
pví sjálfsagt er að byggja slík hús
utan við bæjarporptið, með því móti
parf ekki að gjöra allt sama árið og
fólkið getur búið í næði í gamla bæn-
um, pótt verið sé að byggja hinn. Með
possu sparast líka mikið verk, sem
ætíð gengur í að bilta til gornlum
bæjarrofum pegar byggt er að nýjú.
Sama er að segja um paningshúsiu og
bæjarhúsin, að þeim er afarilla fyrir-
komið vfðast hvar, pan eru bygðhing’
að og þangað um allt tún, eitt og eitt
í stað, bæði til óprýðis og afarnaikilla
ópæginda fyrir pá, sem hirða skepn-
urnar í peim. Óhætt ma fidlyrða að
einn maður gæti hirt pá gripi, sem
amiars parf tvo til að hirða, ef húsin
væru haganlega byggð. Yið purfum
líka að fara að kippa þessu í lag,
enda sýmst fólkseklan knýja menn til
að haga ölla panníg að hægt sé að
komast af með sem fæst fölk.
Hugsaðu pig nú um( bóndi sæll.
sem parft að fara að byggja bæmn
piun; pætti pér ekki mun skemtilegra
að ganga am og búa í snoturlega inn-
réttuðu húsi, sem kæmi í stað hÍDna
leiðinlegu bæjarhúsa, eu að ganga
um löng og leiðinleg moldargong, par
sem pú parft máske sífellt að vera
hálfboginu og nnddar þér alstaðar i
moldirvegci, ef pú ekki þræð’r göngiu
hárrétt. Auðvitað býst eg við að pú
’byggir ekki svoleiðis pað sem pú
' byggir, pótt með gamla laginu sét að
eigi sé pað aðgengiiegt, en ef þú ætlar
að byggja upp allan bæinn með gam'a
laginu og færa hann heldur sundur,
pá mun pað ekkí verða ódýrara en
pótt pú byggir eins og eg hefi áminnzt..
Hver byggingin heldurðu svo pér líki
bétur? Yið verðskuldum lika langt um
meira pað að heita með réttu siðaðir
menn eða siðuð pjóð, ef vér gjorum
húsakynni vor sem bezt og snoturleg-
ust, auk þess sem pað veitir oss sjálf-
um pægindi og ánægju. ]>að gefur
útlendingum eitthvað pægílegri og
beíri hugmynd um okkur eí þeír sjá
okkur búa í laglegum og reisulegum
húsum heldur en að sjá okkur skríða