Öldin - 14.10.1891, Blaðsíða 3

FJÁRNÁM.
Smásaga frá Bandaríkjunum
eftir Le Roy Armstkono.
(Framliald). Auk þess unni Peltier
prentari mjdg einum af eldri skáld-
unum, sem nú var farinn að falla
heldr í fyrnsku, og haföi hannjafnan
einhver orðticki eða stef frá þessu
uppáhalds-skáldi sínu á reiðum hönd-
um, og var það einatt sá búningr, er
honum þótti bezt klæða hugsanir sín-
ar í þann og þann svipinn. En nm
fram allt var lionum svo annt um
blaðið, að dómar hans og álit um það,
hvort sem það kom fram beðiö eða ó-
beðiö, í tíma eða ótíma, var jafnan vel
virt af ritstjóranum. Dómar hans og
álit lröfðu líka ævinnlega þann kost viö
sig, að hann reiddist því aldrei þótt
eigi væri eftir þeim fiirið. En allt um
það hafði ritstjórinn talsverða virðiiig
fyrir reynslft þessa manns, og honum
féll það mjög þungt þegar liann varð
að fara gagnslætt ráðum hans.
„O jú, maðr getr ævinnlega farið að
eins og hann helzt vill“, svaraði prent-
arinn aftr; „að minnsta kosti getr sá
það, sem hefir veð í prentsmiðju ann-
ars manns. En hann lielir engan rétt
til að neyða yðr til að segja það sem
þér trúið ekki sjálfr satt að vera. Þér
gætuð þó ekki farið út um borg og bý
og farið að taka aftr það sem sagt var
í greininni vikuna sem leið, um endr-
nýjun skuldahréfanna. Því ættuð þór
að kalla það aftv í blaðinu næstu viku?“
„Ég geri þ a ð ekki“, sagði Hamm-
erton, og hélt einu af skifti-blöðunum
upp fyrir andlit sér; liann var að skygn-
ast eftir, hvort lrann sæi ekkert minnzt
á Warsaw-bæ í þeim.
„Á, þér gerið það þá ekki?" piælti
Peltier og var sýnilega glaðari í
bragði.
„Nei“, svaraði Ilammerton, „ekki
næstu viku; ég má til að gera það
þ e s s a viku“.
Nú tók Peltier pípuna út úr sér og
horfði örvæntingarlega á húsbónda sinn.
Næsta dag álti blaðið að koma út og
nú var það alsett.
„Hvað á ég að gera við ritstjórnar-
greinina á móti eudrnýjun skuldabréf-
anna?“
„Kasta letrinu af aftr“.
„Og setja í staðinn aðra grein til
meðmæla endrnýjuninni ?“
„Ég býst við því“, sagði Hammer-
ton heldr óþolimnæðislega. „Satt að
segja skildi Mr. Lavater eftir hjá mér
dálítinn greinarstúf, sem við verðum að
taka. Mér fellr þetta engu léttara en
yðr; en vera má ég geti komizt úr
skuldunum næsta ár, og ég vil komast
lijá að styggja nokkurn. Eftir það skal
ég stjórna Srgui.stavinu eftir sjálfs
míns höfði“.
Peltier gokk frá ritstjóranum innar
í prentstofuna, tók dálkstiku og fór að
mæla, live mikið af vikuverkinu yrði
nú önýtt við þessa stefnubreyting.
Mary Telesford var fyrsti gestr, ðem
kom á skrifstofuna næsta morgun.
Hammerton var ekki kotninn, og sett-
ist hún niðr nálægt. skrif borði hans og
gaf með atliygli gætr að verkinu í
prentsmiðjunni. Formaðrinn og hjálp-
armenn lians vóru að setja letr með
mesta hraða; þeir höiðu sitt smáblaðið
liver fyrir framan sig, og leit svo út
sem það væri allt saman eitt liand-
rit, er þeir höfðu skift milli sín.
„Þessi grein um skírnina kemst
ekki inn þessa viku, Peltier", sagði
setjarinn einn; „það er eigi rúm fyr-
ir hana“.
„Geymum hana“, svaraði formaðr-
inn ; „þeir verða að bjargast án henn-
ar sem bezt þeir geta, blessaðir kyrkju-
mennirnir. Það stendr á minnstu:
For modes of faitli
let graeeless zealots fight;
he can’t be wrong
whose life is in the right“.
„Þetta er úr Pope’s T i 1 r a u n“,
sagði drengrinn, sem gætti skrifstof-
unnar, drýgindalega við Miss Telesford.
„Hvaða tilraun?“ spurði Miss Teles-
ford brosandi.
„Úr Pope’s T i 1 r a u n“, sagði strákr;
hann vissi auðsjáanlega ekki meiri
deili á, hvað Pope’s Tilraun var.
Það var eins og Mr. Hammerton
áliti það elcki samboðið ritstjóra að
fara snemma á fætr. Að minsta kosti
kom hann á skrifstofu sína heilum
klukkutíma seinna en verkamenn
lians. Hann heilsaði Miss Telesford
einkar^vingjarnlega þegar hann kom.
Hún var yngismær, sem öllum þótti
mikils um vert að geðjast.
„Mig langar til að senda fólkinu
mínu í Vermont Segulstalið í eitt
ár“, sagði hún. „Okkr þykir öllum
mikið til blaðsins yðar koma, og sér-
staklega þykir okkr vænt um, livað
þér berjist drengilega á móti endr-
nýjun skuIdabréfanna";
Hann liafði tekið fram áskrifenda-
bókina og opnað liana; en við það
er Miss Telesford mælti síðast kom
hik á hann. Iiafði hann nokkurn
rétt til að taka við hvort heldr lofs-
orði liennar eða peningum? Honum
varð ósjálfrátt að litast um í herberg-
inu, unz liann mætti alvarléga augna-
ráðinu hahs Peltier’s.
„Mér þykir mjög vænt um að yðr
líkar blaðið, Miss Telesf'ord“, mælti
liann; „en ég er liræddr um að ég
verði að breyta skoðun minni á
skuldabréfa-máljnu“.
Hún skifti litum og liorfði á hann
með atliygli dálitla stund.
„Þér ætlið. þó ekki að fara að halda
með endrnýjuninni ?'*
„Ég má til með það, held ég“.
„En þér vóruð svo einbeittr á
móti því vikuna sem leið“.
Hann var í sárri klípu. Hann
hafði stundum haldið því fram, að
konur gætu ekki borið nokkurt skyn
á fjármál. En honum fannst einhvern
veginn ekki unnt að koma þeirri rök-
semd vel fyrir sig þá rétt í svipinn.
Hann fór að reyna að sýna henni
fram á, að endrnýjunin hlyti að verða
til hagnaðar fyrir gjaldþegna bæjarins,
og hann var enda sá vesalingr, að
fara að telja henni trú um, að það,
að endrnýjunin mundi verða ofan á,
væri í sjálfu sér sterk sönnun fyrir
því, hve holl liún væri bænum.
„En ég er ein af gjaldþegnum bæj-
arins“, mælti hún, „og ég veit, livað
ég vil. Það eru ekki nema tvö ár
eftir þar til að skuldabréfin falla í
gjalddaga, og nægt fé í bæjarsjóði til
að leysa þau inn. Ef við endrnýjum
þau, þá verðr bærinn að borga 3 af
hundraði af þeim í 25 ár“.
Þetta vóru einmitt röksemdirnar,
sem hann luxfði beitt vikuna sem leið.
Það vóru onn fremr settir tveir dálk-
ar af nýjum röksemdum í sömu átt.
En nú áttu þeir aldrei að birtast á
prenti, því að í stað þeirra áttu að
koma tveir dálkar af röksemdum í
gagnstæða átt; það var það sem prent-
ararnir vóru nú að hamast við að
setja. Miss Telesford fannst nú fátt
um. Henni þótti þetta vera alvöru-
leysí; fór henni að renna margt í
grun, og líkaði henni mjög illa hvik-
lyndi ritstjórans, en þó gat henni ek'ki
til hugar komið, að hann vreri sá
aumingi að láta eigingirni hafa áhrif
á sig.
Hún hafði dáðst svo mikið að
blaðamcnnsku lians, virt hann svo
mikils fyrir livað hann barðist þrek-
lega við örðugleikana, og mikilsmetið
hann fyrir drengskap hans og mann-
kosti í lífinu, svo að luín vonaði, að
úr því liann hefði skift skoðun, þá
hefði liann liaft til þess einhver æðri
rök en eigingirni.
„Hvernig stendr á þessu, Mr.
Hammerton? Ég vona þú að enginn
þröngvi yðr til þessarar stefnubreyt-
ingar. Röksemdir yðar vikuna sem
leið báru það svo með sér, að hugr
fylgdi máli. Ætli þér gerið ekki rangt
í að véfengja nú gildi þeirra?“
Honum var j etta nú reyndar ekk-
ert ný reynsla. Það var ekki svo fá-
títt að reynt væri af hinum og öðr-
um að sannfæra ritstjóra Segulstals-
ins um það, livað blaðið ætti að gera.
En það höfðu ávallt verið karlmenn,
sem reyndu það; það var kvalræðis-
lega auðmýkjandi að sitja frammi
fyrir stúlku þessari, sem hann vissi
að haíði- rétt fyrir sér, og játa það,
að hann væri neyddr til að stvðja
rangán málstað. En hún var svo vin-
gjarnleg, að góðvild hennar létti hon-
um nokkuð þessa syndarjátning.
„Svo ég sé lireinskilinn við yðr,
Miss Telesford“, mælti hann, og var
ekki ört svo karlmannlegr í máli,
sem hann hefði á kosið, „þá lief ég
ekki alveg frjálsar hendr að fara svo
í þetta mál sem ég vildi helzt kjósa.
Én vera má“, mælti hann hressari í
bragði’ „að yðr sýnist annan veg, er
þér lesið blaðið“.
Hún gaf engan gaum að þessari
tilraun lians til að klóra í bakkann.
„Er jxið Mr. Lavater, sem er að
þröngva kosti yðar ?“
Hann laut liöfðinu enn dýpra og
fyrirvarð sig auðsjáanlega.
„Hvernig getr hann skaðað yðr?“
„tíert fjárnám hjá mér“.
Hammerton var alveg frá sér.
Ilann stóð upp, litaðist um í liúsinu
og virti fyrir sér eign þessa, sem
hann var að berjast við að afborga:
hann virti fyrir sér stóru hrúguna af
pappír, sem átti að fara í næsta blað;
upplagið var vaxið svo íjarskalega
fram úr því sem það var, þegar liann
keypti blaðið; liann starði á nýju
hraðpressuna fallegu, sem komin var
í stað gainla handpressu-skriflisins,
sem fylgdi blaðinu þegar hann tók
við því. Hann var nú svo þrauta-
nærri því að ná takmarki sínu. Átti
hann nú að missa þetta allt —leggja
það allt í sölurnar með því að berj-
ast gegn þessum mönnum? Þeir
máttu sín mikils í Warsaw. En ef
hann hins vegar lét undan þessum
mönnum, hlaut liann þá ekki að
missa eitthvað, sem þessi stúlka mat
heilagt? Hann settist niðr sorgbitinn
og ráðalaus, en Miss Telesford stóð á
fætr og bjóst til að fara.
„Jæja, gerið það sem þér álítið
bezt“, mælti liún; „ég vildi ég gæti
hjálpað yðr“. Svo kvaddi hún og fór.
(Framliald).
DÁLÍTIÐ UM WINNIPEG.
— Fasteignir í bænum vóru verðar:
1870: $200,000; 1885: $4,500,000; 1890;
$23,000,000.
— Verzlunarvelta bæjarins var:
1870: $150,000; 1880: $2,000,000. 1890:
$40,000,000.
— Bankastofnfé í bænuin var :
1870: ekkert; 1880: 10,000,000; 1890:
40,000,000.
— Tígulsteinn tilb. í bænum fyrir:
1870: okkert; 1880: 1,000,000; 1890:
25,000,000.
— Póstsendingar í Winnipeg voru:
1870: $30,000; 1880: $900,000; 1890:
$8,000,000.
— Kolaeyðsla bæjarins í tonna-tali
var: 1870: engin; 1880: $5000; 1890:
$100,000.
— íbúatalan var: 1870 : 225; 1880:
6,500; 1890: 27,000.
— Hús vóru í brenum tals: 1870:
40; 1880: 1,000; 1890 : 6,000.
— Verzlunarhús vóru í bænum þessi
sömu ár: 10—65—100.
— Verksmiðjur og smíðahús:
2—16—45.
— Kyrkjnr: 1—8—29.
— Skólar: 1—5—19.
— Blöð og tímarit: 1—4—20.
— Mílnatal gangstétta í bænum:
ekkert—20—120.
— Mílnatal fióraðra stræta: ekkert
—10—83.
— Mílnatal flóraðra (brvílagðra) str:
ekkert—ekkert—10.
— Mílnatal strætis-vagnspora: ekk-
ert—4—10.
FRÁ LESBORÐINU.
— Markvisinn af Lorne, tengdason
Victoríu drottningar og fyrrum land-
stjóri í Canada, skrifaði í September-
heftinu af þýzka tímaritinu Deutsciie
Revue langa ritgjörð þess efnis, að
benda Þjóðverjum á, og ráða þeim til,
að leggja undir sig Argentínska þjóð-
veldið í Suðr-Ameríku; segir, sem er,
að frá náttúrunnar hendi liafi landið
flest til þess að vera jarðnesk para-
dís; eina ölán þess sé ill stjórn. —
Við þetta hafa Ameríkumenn, og enda
margir landar hans, orðið all-styggir;
spyrja þeir, hvort hann hafi aldrei
heyrt getið um Monroe’s stjörnregluna,;
en liún er sú, að engu Norðrálfuríki
megi nokkru sinni uppi haldast, að
fá nokkur stjórnleg yfirráð yfir nokkr-
um bletti á meginlandi Ameríku.
Bandaríkin fylgja fast fram þessari
setning, og pli Norðrálfuríki munu
þegjandi viðrkenna hana; enda mundu
Bandaríkin, Brazilía og Chili aldrei
þola að hún yrði bakbrotin. Minna
menn á Mexico, á Maximilían keisara,
og erindislok Frakka þar.
GAMAN
vyvAiv
— SNÚÐU við blaðinu! Þá s é r ð u
hvernig gaman verðr að alvöru.
— Hann var stritvinnu-maðr og
stirðr til bréfaskrifta; en samt var hann
að skrifa bréf.
Hún var 18 ára saumastúlka.
„Æ, mér lætr ekki þetta“, sagði
liann; ég hefi ekki fallega hönd“.
„Viltu þessa?“ sagði hún og rétti
fram sína.
— „ÖLDUNtíAR“ er nafnið, sem góð-
kunningi vor setti undir eins upp á
okkr, sem að „Öldinni" stöndum.
— ÖLDIN er svo lítil, segir ná-
unginn og mælir liana í þumlunga-
tali.—Teldu í henni stafina, svörum
vér. Stærra letrið á henni er drýgra
(þynnri stafir) en a nokkru öðru ís-
lenzku blaði; og þar að auki er meiri
hluti hennar með smáletri. Lestrar-
efnið er ekki komið undir pappírsstærð,
lioldr letrmergð.
— Einn vinr vor þorði ekki að eiga
á liættu að kaupa „Öldina“, af því
hann átti að borga hana fyrirfram;
því hafði verið skotið að honum at
óvíst vær.i hve lengi li ú n lifði. Hann
vildi fá hana „uppá krít“. En liann
gat ekki gefið oss vissu fyrir, hvað
lengi hann lifði til að þurka út krít-
ina aftr.
— Þótt „Öldin“ sé lítil, þá ætlar
hún sér að konia út á liverjum Mið-
vikndegi og lifa og—stækka.
— „Öllu gamni fylgir nokkur alvara“,
sagði stúlkan þegar lnintók léttasóttina.