Öldin - 09.12.1891, Síða 2
OLDIN
gefin út hvcrn Miðvikudag
a3 17 McMickcn Str. (12th Str. S.)
af OLAl'SSON & CO-
(II. Oi.afssox. M. Pktkrsov.)
Ititstjúri og ráösmnör
(EDiroIl A BUSINKSS MANAOint):
Jón Olofnnnn
ÖI.DIN kostur: 1 ár $1,50; f> m.in
$0,80; 3 inán. $0,50. Uorgist fvrirfram
Á íslancli kostar nrg. ‘I kr.
A iti/lýxiuya-verð: 1 þnml. dnlks-
lcngdur citt sinn $0,25; 1 þuml. 1 man
$1,00; 3 mán. $2,50; G mán. $4,50; 11
mánuöi $8,00.
Scndiö pcninga í registrcruðu bivfi
pústávísun (P. O. Moncy Ordcr) cöa
Exprcss Co. ávísnti eöa ávísitn á banka
í Winnipc^ (ekki á ntanbæjarbanka).
ÖII bróf og borganir scndist til:
Olafdsun tj- Co. - - - P. O. Pox 535.
AVinnipcg, Man.
,, SA MEININ GIN“
fyrir Nóvember er nýkomin nt og
er þ.ið tvöfalt blað (32 bls.). Að-
alritgeiðin í því er ræð.x eftir séra
Jón Bjarnason yfir textann : „Munu
þeir ekki veið.i fáir, sem hó’pnir
ve:ða 1“ (Lúk., 13, 23). Að'.lefvii
rreðunnar er svo einkennilegt, að
vér getum ekki varizt að bend i á
efni hennar og aðilhugsun í fám
Oiðam. Sóra Jón gengr að því vísu
(bls. 132—133), að manninum, sem
spurði Jesú um þetta, hafi verið
alvara; spurningin hafi verið fram
komin af eðlilegri áhyggju, enda
segir höf. ræðunnar :
„Þviö ligjrr býsna opiö fyrir aö spyrja
svona út af f. elsislærdórni Jesú Krists".
„Og þ.iö mátti búast við, aö það
mundi.aftr og allr veröa komið mcö
þessa spnrningu.... frá andstæöingum
kristindómsins.... þaö er þetta, sem
þann dag í dag er verið aö gera í
liópi þc.rra meðal vors eigin fólks,
sem liafa tekið upp á því aö liafa
frelsis evangelíum Jesú Krists fvrir
leiksopp... Ilugsunargangrinn lijá þess-
um mönnum er svona: Það er kennt
af kyrkjunni í nafni Jesú Krists, aö
maör verði aö trúa á hann til aö
geta orðið sáluhólpinn. An trúar á
hann geíi e.iginn sáluhjálpina öölazt.
En nú trúa ekki allir á liann. Nú
er þvert á móti enn eftir nærri 10
aljir....rniklu meira en hehningrinn
af inu núlifanda mannkyni hér á
jörðunni algerloga án trúar á hann,
algerlega fyrir utan ina kristnu kyrkju.
Og af þeim sem í oröi kveð.m staiula
í kyrkjunni....eru vitanlega ákaflega
margir, sem <-ð eins eru kristnir að
nafninu, standa þar vafalaust kristin-
dómslausir í hjartanu og líflnu. Svo
það getr þá ekki verið nema tiltölu-
lega injög lítið brot af af mannkyninu,
sein ... á aö geta orðið sáluhólpiö. Og er
ekki þ.iö hrópleg og iiræðJeg kenning?...
Getr þnð samrýmzt viö guös kærleik,
aö láta að eins lítiö brot af mann-
kyninu veröa sáluhólpiö, en hitt alt
glatazt?...Hvernig eiguin vér að mæta
þcssari rökscindafærslu vantrúarinnar?
...Eða eigum vér að þegja viö öllu
þessu?....Eigum vér aö standa hér
uppi orölausir og láta svo þetta folk
hælast um að vér getum ekkert sagt?“
Svo kemst nú ræðumaðr að þeirri
niðrstöðu, rið þegar það só menn
„fyrir utan vorn kyrkjulega hóp“,
sem þessar spurningar vakna hjá
eða koma frá, þá só þeir „ekki
svara veiðir“; sálar-skriflin þeirra
munu vera svo ómerkileg, að það
er ekki spandórandi dýrmætu guðs-
manns-afli upp á að leiða þær á
róttan veg. Þær mega flakka „r.o ðr
og niðr“.
En samt eru nú, að hans áliti,
þessar mótbárur ekki annað en berg-
mál af þeim andmælum gegn op-
inberuninni, sem alt af láta af og
til heyra til sín frá synda-cðli allra
manna. Það sem hór er kallað
„synda-eðli“, er nafn það sem séra
Jón gefr skymeminni. Þ .ð er skyn-
semin, sem er mannsins erfðvsynd
að hans áliti. Og af því að enda
„lærisveinar" Krists þ.'.nn dag í dag,
bæði þeir sterku og þeir veiku í
trúnni, hafa enn þennan djöful
(skynsemina) að dragast með, þá
„er þ.'.ð ekki tiltökumál, þótt við-
líka tælingarraddir láti nú til sín
heyra“ hjá þeim.
„Og þeim röJdum er full ástæða
til að svara. Þeim röddum er krist-
inn maðr skylJugr til að geta svar-
aö. Þaö er skvlda þín, kristinn maðr,
viö sjálfan þig, að afla þár svo mik-
illar andlegrar upplýsingar, aö þú sárt
maðr til þess, á f u 11 næg j an d i liátt
aö mæta öllum árásdm á þína barna-
trú, hvaðan sem þær koma“.
Heyr, heyr !
Nú skyldu menn þá búast við
svari, ,,fullnægjandi“ svari.
Hverju svarar svo sóra Jón?
Jú, efnið í svari hans, þegar þ .ð
er afklætt fimbulfambinu og oiða-
glamrandanum, er þetta : Jesús lét
sér nægja að svara út í hött þeim
sem spuið.i hann að þessari spurn-
ingu, og því hefi ég, Jón Bjarna-
son, sem er í vandræðum og get
engu svarað, líka íéít til að svara
út af. Svarið er: ég skil ekkert í
þessu; það er mór ,,leyndaadómr“;
og þetta, að óg get engu svarað,
klóra óg yfir með orðagjálfri, með
því að kalla þ.’.ð ,,leyndaidóm“, og
svo eigið þiðtillieyrendrnir að „trúa“
mór til þoss, að þetta sé „fullnægj-
andi“ svar.
Þynnri frammistöðu höfum vér
aldrei heyrt.
— Önnur ritgerðin í Sam. nefnist:
,, Athugasemdir við Ingersoll“. Þetta
eru lítil brot úr riti kaþólsks prests
gegn gamalli grein eftir Ingersoll.
Iíit Ingersolls, sem séra Lambert
kaþólski cr að rita á móti, hefir
ritstj. SamciningarinnaT auðsjáan-
lega ‘ aldrei sóð eði lesið. Annars
heiði hann ekki farið að leggja á-
herzlu á að sóra L. hafi „tekið oið
hjns“ (Ing.) „nákvæmlega eins og
þau standa“. Hann heíði þá sagt
svo: „að vísu standa þessi oið í
ritgjöið Ingersolls, sem sóra L. eign-
ar honnm, en þau eru víða slitin
út úr sambandinu, og beitir sóra
Lambert því lævísisbragði sumstað-
ar, að taka orðin í alt annsri þýð-
ing, heldr en samhengið hjá Inger-
soll sýnir að þau eru töluð í“.
Vór höfum eigi rúm nó tóm hór
til að fara langt út í þetta svar
Lamberts, finnum líka því síðr þörf á
því sem vór höfum ávæning um,
að þess muni ekki langt að bíða,
að ritgeið Ingersolls, sem hór er
móti ritað, komi út á íslenzku, svo
að mönnum gefist kostr á að sjá
sjálfir báð.ir hliö.ir.
Þó getum vér ekki gengið fram
hjá því að benda á aðferð ritstjóra
Sameiningarinnar, er hann gefr út
þenuan útdrátt úr svari sóra Lamb-
erts. Til hvers gefr hannþettaút?
Gefr hann það ekki út til þess að
sýna mönnum merki þuss, að nokkuð
af einu riti Ingersol’s hafi þó ver-
ið hrakið 1 Ef svo er, og ef hann
sjálfr veit, að séra Lambert fer með
ósannindi í einhverju atriði, var það
þá ekki siðferðisleg skylda hans að
benda á þ ,ð í athugasemd 1
Vér tökum þennan kafla upp:
„Ingf.ksoi.i.: Nú finnum vér aö síö-
asti kapítulinn í Markiísar guðspjalli,
fra 8. versinu, er óekta viðbót viö ið
upphaflega guöspjall.
Svar: Hvar finniö þér það? Vér
finnum ekkert því líkt. Og þar sem
þ'r segiö að þi'r* hafiö fnndiö það,
þi notið þi'r yör á óheiöarlegan hátt
fáfræði þeirra sem klappa luf í lófa
fyrir yðr.... Versin í síðasta kap.
Markúsar, sem þér segið sé óekta,
finnast í nálega öllum f.rnum hand-
ritum....þau hljöta því aö vera ekta,
þangað til vér fúum gildari ástæðu til
að kasta þeim, lieljr en þennan úr-
skurö yðar: „Vér finnum“.
Megum vér nú spyrja hvern
hreiuskilinn mann : Gefr ekki sóra
Lambert hór í skyn, að þ ð só eng-
ín ástæði til að telja téð vrevs ó-
ekta, önnur er Ingcrsolls orð : „Vór
finnum“ o. s. frv., eða ámóta ónýt
rök 1 (sbr. „þingað til vér fáum
gild'.ri ástæðu“).
Ef svo er, þá er þ .ð sóra Lamb-
ert, sem reynir hór að nota sór á
óheið.’.rlegan hátt fáfræði lesendanna.
Því að þ .ð er vitanlegt, að síðira
kaflann af 16. kap. Markúsar vantar
einmitt í ehtu og beztu handrit guð-
spjallsins I vönduðum útgáfum af
N. T. á grísku eru þessi vers ým-
ist prentuð með smáu letri innan
hornklofa [ ] sem innskot, eða þ.iu
eru alveg felld úr aðiltextanum og
að eins prentuð neð.inmáls.
Þannig er þetta t. d. í þeirri
N. T. útgáfu, (Tischendortfs), sem
hagnýtt er á prestaskólanum á Is-
landi.
I inni nýju endrskoðuðu ensk-
ameríksku þýðing biflíunnar er þessa
og getið.
Merkilegt atvik er þvð fyrir þeim
er þetta ritar, að þ :ð var einmitt
sóra Jón Bjarnason, sem fyrst leiddi
athygli hans að því, að síð'-ri kafli
16. kap. Markúsar-guð.ípjalls væri
af ýmsum talinn „óekta“. Hvaði
álit hann sjálfr hefir á því haft,
er oss ókunnngt, eði hvort hann
yfir höfuð hefir nokkurt sjálfstætt
álit um þ ð. En hitt er oss full-
kunnugt, að hann, eins og hver ein-
asti lærðr guð.ræðingr, veit fullvel,
að hvort sem vó.'engingin á þessum
versum er á fullgildum rökuin bygð
eði ekki, þá er hún engin uppá-
fynding af Ingersoll. II ún er all-
almenn með.'.l lærðustu textafræð-
inga, og bygð á alveg vísindalegum
(ekki trúarlegum) rökum, hvort sem
þau nú kunna að vera fullgild eði
ekki. Það eru að líkindum hvorki
sóra Jón nó sóra Lambert færir um
að dæma, því að livorugr þeirra
mun gera kröfu til að vera vísinda-
rnaðr eða haf.i sjálfstæða þekking
á að byggja til að geta dæmt um
frum-texta handrit af nokkurri bók
frá þAim tímum.
En úr því svona er nú, er þ ð
þá fullkomlega ,,heiðirlegt“, að slá
svona ryki í augu lesendanna, eins
og sóra Lambert hefir gert, og gefa
*) Injrersoll segir bvergi, aöhann
bafi fundiö þetta. Það eru bara ó-
saunindi prestsins.
þetta þegjandi út, eins og séra Jón
hefir gert 1
Yór höfum eigi haft tóm til
að rannsaka það sem sóra L. segir
um Jówefus; en ef þar er jafn-
,,heiðarlega“ fylgt sannleikanum, þá
skyldi oss ekki furða stórt.
Sem dæmi upp á, hvernig séra
Lambert fer að „hrekja“ Ingersoll,
skulum vór að eins taka þetta:
Ingesoll hofir sagt, að „nauð-
syn trúarinnar“ hafi verið hulinn
lærdómr Mattheusi, Mar úsi og Lúk-
asi. — Þessu svarar séra Lambert
svo:
„í ööru lagi. Nauösyn trúarinnar.
Um hana stendr svo lija Markúsi (16,
16): „Sá, sem ekki trúir mun for-
dæmast".
Nú er hór við að athuga, að
þetta stendr einmitt í þeim kafla
16. lcap., sem Ingersoll eftir áliti
merkra fræðimanna telr ,,óekta“ við-
bót, sem Markús hafi aldrei skrifað.
Síðari sönnun séra Lamberts (ráð-
legging Páls og Silasar til fanga-
varðarins, Pgb. 16,31) sannar ekki
hót. Þeir eru auðsjáanlðga að ráða
manninum til að trúa því, að Jes-
ús hafi vcrið Messías, og að það
sé hjálpræðisvegr að fylgja kenn-
ingum hans. Ingersoll er aftr á
móti að tala um guðdóms-trúna.
Ingersoll segir, að sömu guð-
spjallamenn hafi ekki þekt „leynd-
ardóm endrfæðingarinnar“,
Svarar séra Lambert:
Um það mál segir svo hjá Mat-
theusi (28, 19): „Farið og kenniö öll-
um þjóöum og skíriö þær í nafni
föður, sonar og hedags anda“. Hjá
Markúsi stendr svo (15,16): „Sá sem
trúir og verör skírðr, mun liólpinn
verða“. Þaö lítr ekki út fyrir, aö
þessi lærdómr hafi verið hulinn þess-
um guöspjallamönnum-1.
Orðin eftir Markúsi eru enn úr
þessum nafnfræga ,,óekta“ kafla.
En að því sleptu, þá er ekki endr-
fæðingin nó hennar leyndirdómr
einu orði nefnd né skýrð í hvor-
ugum þessum orðum.
Ef sliat er „sönnun“, þá væri
fróðlegt að vita, hvað það •:r, sem
ekki má sanna af guðspjöllunum.
Vór erum ekki með því sem
hér hefir sagt verið, að verja Ing-
ersoll neitt, því síðr sem vór er-
um í ýmsu annarar skoðunar en
hanu, og lífssuoðun vor er önnur
en hans. Vór dáumst að stíl lians
og mælsku, drengskap lians og
sannleiksást, þótt oss finnist ákaf-
inn gera hann stundum nokkuð
einliliða. Að einhver mishermi
muni mega finna í ritum hans,
þykir oss mjög trúlegt, og væri
það ekkert undarlegt; öllum getr
yfirsózt. En það þirf drengilegri,
„ærlegri“ og orðkrókalausari rit-
hátt, heldr en Jesúíta-aðferð séra
Lamberts til þess.
Oss ligg1’ nærri að ætla, að það
styrki heldr álit hans meðal al-
mennings, of sjálfir guðsmennirnir
verða uppvísir að því að beita
miðr drengilcgum brögðum til að
reyna að hrekja hanu.
Það er svo hætt við, að menn
glæpist þá til að hugsa, að þeir
eigi ekui betri rö.semda völ.
En þið væri þó allt of hörmu-
legt, ef fólk fengi þ.vð álit.
— Síð ista ritgerðm í þessu Sam-
einingar-blaði er „Eyrirlestr" eftir