Öldin - 10.02.1892, Blaðsíða 2

ÖLDIN
gefin út hvern Miðvikndag
að 17 McMicken Str. (12th Str. 8.]
af OLAFSSON & CO-
(H. Olafsbon. M. Peteuson.)
Bitstjóri og ráðsmaðr
(EDITOB * BUSINESS MANAGKB):
Jón Ólafsson
ÖLDIN" kostar: 1 ár $1,50; 6 mán,
$ 0,80; 3 mán. $ 0,50. Borgist fyrirfram.
Á íslandi kostar árg. 4 kr.
Auglýsinga-verð: 1 þuml. dálks-
lengdar eitt sinn $0,25; 1 þnml. 1 mán.
$1,00; 3 mán. $2,50; 6 mán. $4,50; 15
mánuði $8,00.
Sendið peninga í registreruðu bréfi,
póstávísun (P. O. Money Order) eða
Express Co. ávísun eða ávísun á fianka
í Winnipeg (ekki á utanbæjarbanka).
Öll bréf og borganir sendist til:
Olafsson <ý Co. - - - P. O. Box 535.
Winnipeg, Man.
/
.Island og rafmagnið.
—o---
Þegar vér fyrir skömmu vórum
niðr í Selkirk 'WTest, og sáum, að
frá því vér höfðum verið þar síð-
ast hafði þett° litla þorp, sem ekki
mun vera fimtungr á við Beykja-
vík að mannfjölda, fengið rafmagns-
lýsing í hæinn, hæði á strætin og
í húðirnap’, þá datt oss í hug, að
„öllum Berist hetr en Brandi“ —
allir hæir yrðu á undan Reykja-
vík, höfuðhorg vors kæra föður-
lands. Eldsneyti er ódýrra í kaup-
túnum á Islandi, heldr cn hér.
Það þarf ekki að gefa .$9-^ fyrir
tonnið af góðum kolum þar, eins
og hér. Þótt því rafmagnsvélarnar
væru hreyfðar með gufu, þá ætti
það að verða ódýrara í Eeykjavík
en ’l smáþorpum hér, að lýsa stræti
og húðlr með rafmagni. En til-
raunir með rafmagnsleiðslu, sem vér
skýrum frá fram í þessu hlaði („Frá
leshorðinu“), sýna, að það má nota
vatnsaíl fossa til að lireyfa raf-
magnsvélar, og svo má leiða raf-
magnið margar þingmannaleiðir með
koparþræði þangað sem það verðr
hagnýtt til lýsingar.
Það er ekki langr vegr frá
Reykjavík upp að Stórafossi í Ell-
iðaánum, rétt undan Arhæ. Hví
skyldi, ekki vera vinnandi vegr að
leiða þaðan rafmagn til að lýsa
alla Reykjavík, hæði strætin, húðir
hótel, skóla, spítala, kyrkju, þing-
hús, templarhús, prentsmiðjur, skrif-
stofur o. s. frv.l
Og þá minnir oss að sé enn
styttra að ná í fors á Akreyri.
Er ekki þetta íhugunarefni fyr-
ir þá landa heima, sem nokkur
framfarahugr er íl
Yæri ekki vert að reyna að
vera sér úti um áreiðanlega áætlun
nm kostnaðinn 1 Og ef það væri
gert, þá mundi ráðlegast að leita
ekki til Danmerkr, heldr til Þjóð-
verjalands.
Og oss virðist landssjóðr ætti
að hera kostnaðinn við fyrirspurn-
ir og áætlanir, þótt hver hær auð-
vitað kosti verkið sjálft. Því að
fyrstu áætlanir yrðu til hags og
fróðleiks fyrir alt landið. Auk
þess á landssjóðr stóreignir í Reykja-
vík, kyrkjuna og þinghúsið, lands-
höfðingjahús, skólana o. s. frv.
Yér munum eftir, að það var
einu sinni send hæjarstjórninni á-
ætlun um strætalýsing með raf-
magni í Reykjavík. En eftir því
sem rafmagnslýsingunum hefir fram
farið síðan, er enginn efi á því,
að sú áætlun er fjarri öllum sanni
nú. Hún var auk þess hygð á því,
að hreyfiaflið yrði gufa.
Svo þarf að gæta að fleiru en
kostnaðinum ; það verðr og að gæta
að tekjunum af slíkri leiðslu. Og
það má óhult fullyrða, að hver
einasta verzlun í Reykjavík mundi
hagnýta rafmagnsljós. Þau yrðu
eitt eða fleiri í hverju herhergi verzl-
unarhúsa allra. Skólar, spítali,
kyrkja, þinghús, hotel, templarahús,
skrifstofur emhættismanna o. s. frv.
-—- allir þessir mundu hagnýta þessi
ljós, af því að þau yrðu miklu
hetri, hættulaus alveg og ættu að
verða fult eins ódýr og núverandi
lýsingaraðferð. Þá þyrfti ekki að
loka landshókasafninu allan síðari
hluta dags í skammdeginu, því að
engin eldsvoðahætta er af rafmagns-
ljósunum.
Þetta og margt fleira verðr að
takast til greina.
Vér felum lesendum vorum heima
að íhuga þetta.
(Framh. frá 1. bls.)
inn atti ég að fara að þvíl Hún
hafði ekki skilið eftir nafn sitt né
látið þess getið, hvar hún ætti
heima. Hún hafði varla talað orð
við mig. Mig minti húlfvegis hún
hefði talað um að koma aftr; gott
ef hún hafði ekki talað um, að
kjóllinn yrði albúinn í dag. Það
var ekki nema einn vegr hugsan-
legr til að hafa upp á henni, og
það var, að ég færi út á strætið
fyrir utan húðardyrnar og hiði eft-
ir að liún kæmi.
Eg flýtti mér um hæl alt hvað
ég gat til búðarinnar og staðnæmd-
ist þar á strætinu rétt hjá. Ég
gaf gætr að sérhverri konu, sem
fram hjá fór. Kuldinn var svo
sárbitr og það var eins og Stormr-
inn næddi gegn um mig, svo ég
hélt að það mundi líða yfir mig
af kulda.
Alt í einu kom ég auga á vagn,
sem kom og var ekið upp að stétt-
inni fram undan búðardyrunum,
og stó út úi' honum dýrlega húin
lafði. Ég var ekki lengi á mér
þvers yfir strætið og til hennar,
því að ég þekti undir eins að það
var rússneska lafðin, sem mælti á
enska tungu og útti að fá kjólinn.
Mér var þungt um meðan ég
var að segja henni, hvað hörmu-
lega ég væri stödd, og hað hana
innilega að gera nú það góðverk
að hjálpa mér. Ég spurði hana,
hvort hún vildi ekki taka mig
heim til sín og láta mig vinna —
hvort hún vildi ekki reyna þuð.
Eg sagði henni ég hefði saumvél,
og að ég skyldi fúslega sauma
kjóla fyrir alls ekkert, ef hún vildi
að eins veita mér húsaskjól og
fæði þar til ég gæti skrifað ætt-
ingjum mínum á Englandi og feng-
ið svar og peninga frá þeim til
heimferðai'.
„Og kjóllinn minn — missi ég
hanni“ spurði lafðin óþolinmóðlega.
„Nei, ekki alveg“, svaraði ég.
„Pilsið er í húðinni, en upphlutr-
inn er heima hjá mér og nærri al-
húinn“.
Mér fanst það svo hörmulegt,
að hún skyldi vera að tala um
kjólinn sinn, þegar ég liafði verið
í örvænting minni að rekja fyrir
henni raunir mínar.
„Hvar eigið þér heima 1“ spurði
hún heldr þurlega.
Eg sagði henni það.
„Stigið þér upp í vagninii“,
sagði hún.
Eg gerði það.
Yið ókum nú eftir aðalstrætinu,
svo sem leið lá, og svo út af því.
Þá lét hún vagninn nema staðar,
sté út ásamt mér og gekk með mér
þangað sem ég átti heima. Ég lauk
upp og lót hana ganga á undan
mói'. Á horðinu lá upphlutrinn af
kjólnum hennar. Það var eins og
hún léti sér þó ekki svo annt um
hann. Eftir litla stund tók hún
hann þó upp, leit á saumana, fleygði
honum svo á stól og fór að skoða
saumvélina.
„Hvað mundi óg þurfa að vera
lengi að læra saumaiðnina til fulln-
ustu á þessa vól 1“ spurði hún og
settist niðr fyi'ir framan vólina og
fór að reyna að stíga hana.
„Hálfan mánuð, og ef til vill
skemmri tím&“.
„Skyldi það skemma á mór hendi'-
nar 1“
Hún di'óg af sér hanzkann og
sýndi mér á sér hendrnar. Þær
vóru mjallhvítar, velþrifnar og
glitruðu demants-hringir ú fingrun-
um.
„Ég held þór þyrftuð eltki að
skemma fallegu hendrnar á yðr“,
svaraði ég.
„Það er vel‘!, mæltihún; „hyrj-
ið þú kensluna undir eins ;—undir
eins, heyrið þór. Þér skuluð fá ó-
makið horgað“.
Hún settist nú að verki og óg
leiðbeindi henni; vórum við að þessu
eitthvað klukkustund samfleytt. Hún
var fráhærlega fingralipr og hand-
lagin, og það var eins og hún skildi
alt í einu alla samsetning saum-
vólarinnar.
,,Ja, ef yðr fleygir svona áfram,
lafði mín“, sagði ég, „þá verðið þór
afbragðs-saumakona á 10 dögum“.
Ilún svaraði því engu, en hélt
áfram vínnu sinni hálfa stund enn.
„Það er ekki eins leiðinlegt eins
og ég hugsaði“, mælti liún þá; „en
nú hefi ég fengið nóg af þessu í
dag. A moi'gun kem ég aftr. Þá
verðið þór að taka vélina sundr fyrir
mig og sýna mér alla hennar hluta,
og lcenna mér hvernig á að setja
hana sarnan aftr. Ef þér viljið gera
mór stóran greiða, þá farið þér ekk-
ert út í dag. Ég þakka yðr fyrir,
hve þolinmóð þér hafið verið við
mig. Getið ekki um það við nokk-
urn mann, að óg hafi verið hór.
Ég vona þér hafið lært það hér, að
í þessu landi er það hollast að setja
tönn fyi'ir tungu. Farið ekki aftr
til húðarinnar. Gerið þór svo vel
að taka við þessu fyrir fyrsta kenslu-
tímann“. TJm leið og hún sagði
þetta lagði hún gullpening á horðið.
Mikið skelfing lrngaði mig til
að hlaupa upp um hálsinn á henni
°g kyssa hana.
Viðmót hennar var kuldalegt og
drambsamlegt. En þakklætistilfinn-
ingin varð feimninni yfirsterkari hjú
mór. Ég tók báðurn höndum um
aðra hönd hennar og kysti höndina.
Ilún dróg hana ekki að sér.
„Vesalingr!“ sagði hún; „þór
lítið ekki út fytir að vera yfir
tvítugt — og að verða að reyna
þetta mótlæti svona ung og óreynd,
það hlýtr að vera þunghært. Ver-
ið þór nú sæl þangað til á morg-
un“. Hún horfði á mig lengi og
stöðugt, eins og hún vildi sjá í
gcgn um mig. Svo hneigði hún
sig og fór.
Arla næsta morgun var barið
liægt að dyi’um hjá mér. Ég lauk
upp, og kom inn stúlka fútæklega
húin. Hún mælti ekki orð. Bögg-
ulinn, sem hún har undir hend-
inni, lagði hún á stól, og gekk
svo rakleiðis að saumxrélinni og
fór að sauma.
„Gerið þér nú svo vel að gleyma
lafðinni, sem var hór í gær“, sagði
hún eftir litla hríð. „Þór vitið
að eins að óg heiti Eliza. Ég ætla
að læra saumaiðnina af yðr. Það
er nú uppátæki, sem ég hef fest
í huga mér'. Haldið þér að ég
geti unnið. fyrir mér með þessu
inóti að mánuði liðnum ? Eigum
við svo ekki að ganga í félag og
vinna samanl Ég skal leggja til
peningana, sem með þarf. Saum-
vélarnar í húðinni ykkar verða
víst seldar. Þar getið þór keypt
eina handa mér. Segið þér nú til,
viljið þér ekki s)á í þetta 1“
Eg gat náttúrlega ekkert haft á
móti því.
Svo tók óg fram skrúf-lykilinn,
olíukönnuna og skrúfróar-lykilinn
og tók nú vólina í sundr. Hún
tólc olíukönnuna, laut yfir vélina
og athugaði hana mjög vandlega.
Ég tók eftir því, að hún strauk
öll óhreinindi af járnunum með
fallegu fmgrunum sínum þangað
til hún var orðin hí-skitin um
hendrnar.
„Það er þá ekki nærri eins flók-
in samsetning ú henni, eins og á
góðri skammbyssu“, sagði hún.
Ég svaraði engu, og setti sam-
an vélina aftr. Hún var fámælt
mjög. Hún var að sauma eittlivað
úi' stórgerðu efni, sem hún hafði
komið með 'sjálf. Ég sat við hlið
hennar og sagði henni til. Hólt
hún svona áíram til miðdegis.
„Er nú ekki komið mál að fara
að fá séi' að borða?“ spurði hún.
„Jú, það er mál til komið“,.
svaraði ég; „vill lafði mín láta svo
lítið að horða með mér — það er
nú reyndar mjög óbrotin fæða —“
„Hvað ertu nú að ■ titla mig
lafði! Ég er hara Eliza — og þú
segist heita Maryl— Jú, ég vil feg-
in borða með þér, Mary, ef þú
vilt svo vel gera að leyfa mór það.
Ef þú hefir ekki nóg handa okkr
báðum, þá fer ég út og kaupi það
sem okkr vantar. Hvað eigum við
að fá okki’ ? Ég hóld óg só betri
að kaupa en þú. Yiltu ljá mór
hyrnuna þína, skinnfeldinn og yfir-
skóna“l
Aðr en óg fókk orði upp kom-
ið, var hún komin í alt saman.
Þá hló hún í fyrsta sinn og klapp-
aði raér ú kinnina.
„Mary systir, Mary systir", sagði
liún og hló hjartanlega; dag
byrjum við samvinnuna; ég er stofn-
I féð og þú ert vitið. Vertu sæl,