Framsókn - 01.03.1896, Page 1
Kcmur út
1 fi mánuði,
'ko&tar Jijcr á
landí 1 7.t.,
uianlands
J:r. l,ö0.
! Áiif/J. ío a. I.
hálfu dýrara
á l.s. GjalAd,
]. ýiC.í livcrt
ár. Uppi-öf/n
sJ.TÍJI.f.l.olt.
II. ÁR |
SEYÐISFÍRÐI, M A R Z 18%
... -..... ...... - ------—
Um
uppeldi foarna.
!Margt og mikib liefur verið rætt og ritab
um uppeldi barua, í meira en heila öld hafa
inargir spekingar reynt sig á því að finna hinar
beztu reglur fyrir því, og að niörgu leyti er
meiia gjört þvi til eíiingar nu en áður var.
Sjerstaklega er lögð meiri áherzla á kennsl-
una, að börnin geti numið sern flestar fræði-
greinir. þessi stefna liefir einnig rutt sjer til
rúms á íslaiuli, og er hún að mörgu leyti
lofsveið, þó mikið vanti á, að hún sje full-
nægjandi, þekkinguna má ekki vanta, en samt
er hún eigi einhlít til farsældar.
En mun ekki hafa verið logð meiri áherzla
á liið ytra uppoldi en hib innra? Börnin
eru a'ltof opt skoðuð sem leikfang, einsog
einhverjir óþarfa-gripir á heimilinum, menn
gleyma því, að þau eru uppvaxandi menn.
Uppeldið er optast í því fólgið, að þeim
er stundum bannað hitt og þetta, en að mestu
eru þau látin afskiptalaus þangað til farið er
að kenna þeirn ýmsar fræðigreinar. En á
})ví tímabili sem liðið er frá því börnin fyrst
iá málið og þangaö til sú verulega kennsla
byrjar, myndast þeirra hugsunurlíf, og því
er enginn gaurnur gefinn. Hversu opt er
börnum ekki svaraó útaf, þegar þau spyrja
nm eittkvað, sem þeirra iitli heili hefur verið að
striða við aðleysaúr. þærhugmyndir,sem festast
hjá mönnumí fyrstu æsku, eru varanlegastar, og
því varðar það mestu, að þær sjeu rjettar.
Fyrsta hlnta ætinnar verja börnin sem
eðlilegt er til að leika sjer. Munu foreldrar
opt gefa gætur að leikjum barna sinna? En
sje leikjunum stjórnað með skynsemí, geta
þeii' orðið ágætt uppeldisme sal, og sá sem J
tekur þátt í leikjum barnanna og setur sig
inní þeirra hugsunarhátt, hann ávinnur sjer
lijarta barnanna til fulls, og getur því haft
miklu meiri áhrif á þau en ella. það sem svo
víða vantai', er trúnaðurinn, og það er opt-
ast foreldrunum og fullorðna lólkinu að kenna,
Foreldrar tala venjulega alltof lítiðviðbörn
sin, þeir útskýra ekki líHð og ýmsar kring-
umstæður fyrir þeim, heldur láta börnin sjálf
hafa fyrir því að myndasjer skoðun um hlut-
ina. þegar fullorðnir tala salnan um eitthvað
alvarlegt og börnin ætla að fara að spyrja
úti það, þá er þeim optast skipað að þegja,
og sagt að þau hafi ekki vit á þessu. þetta
kefur þann árangur, að börnin byrgja niður
liugsanir sínar og verða í hjarta sínu fráhverf
og okunn foi'eldrunum, þó þeim að öðru leyt.i
þyki vænt um þau. Hversu margt er það
ekki sem börnnnum er hollast að fá að vita
í tíma af foreldranna munni, og foreldrarnir
gætu þá bent huginyndurn barnanna i rjetta
átt. það er eins og menn álíti að börnin
standi alltaf á sama stigi þangað til þau hafa
náð því aldurstakmarki, er skipar þeim sæti
í hóp þeirra fullorðnu, og })á eiga þau allt í
einu að kasta bernskunni og verða fullorðin.
þá eru })au búin að fá skyldur og ábyrgð
gjörða sinna. Til þess að þetta mætti verða,-'
þyrfti kraptaverk. Nci, hinir andlegu hæíi-
leikar þroskast smátt og smátt, einsog líkam-
inn. Allt er undir því kornið, að ungling-
arnir þekki i sannleika mismun góðs og ills.
Reynum til að gjöra oss það ljóst, hvaða
álirif framferði fullorðna fólksins hefur á börn-
in. þau sjá það alla jafna aðhafast það,
sem þeirn sjálfum er bannað, livernig geta svo
börnin virt þá tilsögn mikils, sem þetta fólk
veitir þeim? Tilsögnin er nú sjaldan mikil,
en hryssingslegar útásetningar til barna hafa
men i optast á reiðum höndum. Skapferli
flestra barna er stórum spillt af manna völd-
um í uppvextinum, svo mörg þeirra bíða þess
aldrei bætur. Sjerstaklega má nefna stríðið.
Margir fullorðnir hafa mikla skemmtun af þvi