Framsókn - 01.08.1896, Blaðsíða 2

XR. «
FE.UÍSOKN.
30
þess, sem er lijer á jörðu). En livað er aptur slik
stjarna í samanburði við stjörmtheimiim? Okkar fasta-
stjörmihiininn Iiefir margar milljónir af sólum; eptir
því sem Hersehel lietir reiknað, eru einungis á vetr-
arbrautinní 1N milljónir sölna. Ennfreinur geta menn
sjeð svonefnda þokubletti, sem melin geta ætlað að
sjeu stjörnuveraldir út af fvrír sig, og að ]>aö sjeu tii
stjörmdiímuar utan við pann er vjer sjaum, og sem
innilieidur ebis margar milljönir af stjörmun eins óg
himíiiinn í voru sólkerfi.
En eínfiig par, scm ekki er að ræða tim rúm,
sem ertt óskiljattlega stórkostleg, er ijöidiim i riki
náttúrtinnar tindrimarlegúr. pamtig ev t, d, fjöklinn
af eggjum fiskatitta hartnær ótrúlega mikill, I porskm-
um iiefir manni taiizt til að væru utn rúfn miUjöuir eggja,
(Geddan lieíir aðeitts hjerumbil 40,000 egg), Af liitt-
mu svonefndu ,.infúsoríuiir! er ákarlegur fjöldi; ttokkr-
ar þeirra eru svo sm'ar, að á einutn einasta vatns-
dropa er rúm fyrir 500 milljónir af peim. Menn hafa
reiknað út, að eitt litið dýr af kyni þvi, er nefnist
vorticeller, geti á fjórum dögmn svo mörg afkvæmi,
að pað nái liintti feikna háu tölu, 140 tnilljónir,
Eins og kunnugt er, eru tónar ekki annað en
loptbylgjur. Hirnt lægsti tótm er vjer pekkjum gjörir
16, en sá hæ/.ti 36 000 sveiftur á sekúndtt, Hugsum
vjer oss einni einnstu sekúndu skipt í 36,000 Jtluti, er
pað oss langt um ofvaxið að skynja pað, og pó er
svona lítill tími samt sem áður mjög lattgur i saman-
burðí.við sveifíur Ijóssíns, Memt ern ttú komnir svo
langt, að liægt er að reikna stærð á ljósbylgjunum og
fjöldtum á sveifium þeirra. Hið hvita ljós er samatt-
sett af regiibogalitunum; ef meim bera ltina eiustöku
liti saittan við bina einstöku tóna, myndar liið livíta.
Ijós fullan tóu (Akkord). Til pess að myttda rautt
Ijós, Verður ltver af liinum smágjörðu Ijósbylgjum að
gjöra 428 billiónir sveiflur á sekúndu. En Itið fjólu-
bláa ljós sýnir pó buigt um hærri tölur, nefnilega
768 bill ónir á sekúndu, ;pað er tala sem skrifuð er
þannig: 768,000,000,000,000.
Talstærðir pæt'-er yjer pekkjum í náttúrutmi, erU
pví eitts i smáu seni stóru, langt fram yfir pað sem
bið djarfasta ímyndunarati fær skynjað, en eins og
pekkiiig vor er í ntolum yfir Itofuð og ttær aðeitts yfir
sávfáa hluti tif leyndardómiim náttúrunnar, pi á sjer
Jtið sama stað nteð tilliti til talnaima, f>að, sem vjer
Jtöfum lært um pær, eigunt vjer verkfævunt iið pakka,
og pivð er eugitin efi á, að vjer í stnáu sem stóru
iinuttim koma til að pekkja allt önntir hlntföJl, en nú,
cptiv pví sem hægt verður að gjöra verkfæriti fu.ll-
komnari.
Eigiitn vjer nú í samunburði víð liiti feiknalegu
lilntföll í stjörnnlieiminum að skoða okkar jörð sem
litilfjörlegt núll? Metm geta ltæglega komizt að þeirri
niðurstöðu, pegar menn hugleiða að sólin með öllum
plánetanum, er ekki tiema eins og sandkorii í fasta-
stjörnubeimiuum. En pá geta menn farið lengra og
álitið sjálfan fastastjörnubeiminn sem tiúll. J>ví ltvað
pýðir öil hans stærð í satnanburði \ið pað óendan-
lega rúm, sem 1 bllu falli geymir feíkmunarga aðrti
fastastjöniubimna.
Yjer liöfum að framan sjeð, tið ein ljósbylgja
gjörir sveitiur sem skipta hundruðum billíóna á eimti
sekúndn. Ein sekúnda samanborin við tíma einnar
Ijósbylgjusveifiu er feiknalangur tími, meiri en billíón
ára er í samanburði við eitm dag, og eit-t gias af vatni
er í samanburði við eiua „vorticelle„ feiknastórt rúm,
máske eins stórt eins og öll jörðin er í satnaitburði
við einii eínasta fflatiit, eða eins og margar millióiiir
sóina i samaiiburði við jörðinu. Hvað ev yfir höfuð
stórt eða litið í ltinu óendanlega rúmi? Hið stærsta
og pað minnsta ltefir eitn niiuni pýðingu en eitt ein-
asta smádýr á jöt ðuuiii, Allur stærðar mismunur er
í sjálfu sjer óverulegnr. Stór eða lítill pýðir ekki
tnikið. Jörðin er stór, af pví hún er nógu stór fvrir
oss, allur fastHstjöruuheimurinn er 'óendanlega litill, at
pvi himingeimurinu er svo óendanlega miklit stærri.
Ö.
\ jer ívtlum uð mörgum af leseitdum Erainsókitar
muni þykja gaman að l.esa eptirfylgjandi kafla úr rit-
gjörð, er uýlega stóð í einu merkasta tímariti á
Xorðuvlöndum, um kvetmpjóðina ú Erakkliutdi, Sýnir
bún Ijóslega, ltve ntikið álit kvennfólks yfiv liöfuð fer
vaxandi lijá öllum betri möiitium nú á tímum.
Höfundurinn segiv, að á Erakklandi ltafi konui
roikla p\ ðingu fyrir pá störbreytingu, er pár hljóti
að verða á öllu pjóðtjelagslifi. Efasemdir karlmanna
og vantraust á bæfilegleikum kvenna reynist að vera
fi engum rökum byggt, pvi margar konur sjeu íarnaj'
að leggja stund á margvisleg visindi, jafnvel pau et
dýpsta og mesta igrundun Initi í för með sjer. |>að
sje einnig víst, að á meðal margra heldri og rikari
matma sjeu ungu stúlkunnu' margopt gáfaðri, iðnari
og betur menntaðar en bræður peirra. |>ar að auki
Itafi konau dýpri tilfiiiningar til að styðjast vtð í
lifsbaráttunni. og pær sjeu ætið sterkusta livötin til
góðra fratnkvæmda. pað sje eugum vafa buttdið, uð
konur mitni taka mikinn þútt í breytingum peitn og
umbótuin, sem timinn beri i. sk.uiti sínu,
Etgefandi tímaritsins bætir þessitln atbugusemdum
við greilt pessa: „|>að, setn höfunduríltn segir um
frakknesku kouuvitar, er itiit sanni skoðutt sem kotnið
hefur i ljós um allan heim nú á voruin dögutn. Yjet
heyrum hið satna frá Spáni:von pjóðarinitar um meiri
og betri og d’ðrikari fvamtíð, er byggð á hluttöku
kvenna i fjelagslífiiiu, A Englandi og t Amer.ku hafa
kottur mikla pýðittgu í pjöðíjelaginu, pessunt löndutit
til óendanlegrar blessuttar. I Ameriku má pegar með
sanni segja, að í mörgum fylkjiun eru pað konurtnir.
er inesta og bezta memitun hafa lilotið, /n þess að
lnegt sje að sjá að pær standi á baki karlmanna >