Kvennablaðið - 28.03.1903, Blaðsíða 6

22
KVENNABLAÐIÐ.
en löngu seinna, og þá jafnan með skeiðarblaði
á hinum endanum. Ókunnugt er, hvenær gaff-
allinn fyrst var brúkaður í Þýzkalandi og Dan-
mörku, en getið er bæði hans og borðhnífs þar
fyrst, í veizlu hjá abbadísinni von Hohenstein,
sem dó í Elsass ngr.
Eítirtektarvert er að lesa um ákafar róstur
1581 í St. Mans klaustrinu á Frakklandi á milli
gömlu og ungu munkanna, sem kom af því, að
gömlu munkarnir álitu synd að éta kjötið öðru-
vísi en með berum fingrunum, en ungu munk-
arnir vildu éta með gafli.
Alt frá fornöld og það lengst fram á nýju
öldina átu menn því smáttskorið kjöt með fingr-
unum einum. Svo var farið að brúka tvíálmað-
an gafifal, og svo einni öld seinna var þriðju
álmunni bætt við. En sletti fjórálmaði silfur-
gaffallinn kom enn þá seinna. Gaffalskaftið var
venjulega úr tré, fílabeini eða málmi. Skrítið er
það, að Rómverjar brúkuðu orustugafifal, til að
krækja með í stiga, sem brúkaðir voru við um-
sátir, en engan borðgaffal þekktu þeir. Þó brúk-
uðu þeir pentudúka (servíettur), sem Grikkir gerðu
ekki, þegar menning þeirra stóð í blóma. Þeir
þurkuðu matinn af fingrunum á brauðmolum, og
stundum bar við, að þeir fleygðu bæði beinum
og matarleifum undir borðið.
Svo lítur út, sem Rómverjar hafi frá elztu
tfmum brúkað skeiðar til að ausa upp með, en
fremur sýnist það hafa verið drykkir, enn matur.
Súpur þektust þar ekki, og sósurnar voru þurk-
aðar upp með kjötbitum eða brauðmolum, sem
menn sleiktu eða sugu hana af.
Eins og dúkun borðsins var í fornöld öðru-
vísi en nú, svo voru lfka borðsiðirnir ólíkir.
Grikkir böðuðu sig, klæddu sig skrautklæðum og
smurðu sig áður en þeir settust að snæðingi. I
raun og veru sátu þeir ekki í fyrstu, heldur lágu
við borðið. Svo létu þeir þrælana taka af sér
ilskóna (sandalana) og geyma þá eins og hjá oss
hatt og yfirfrakka, og síðan kom annar þræll
með þvottaskál með vatni, til að þvo hendurnar.
Til þess að fingurnir kæmu ekki við matinn, þá
voru fingurhettur brúkaðar. Eftir máltíð þvoðu
menn sér og smurðu sig, og svo byrjaði drykkjan
í eftirmatarstað, og þá var krönsum útbýtt. Róm-
verjar hermdu eftir Grikkjum ; en þegar rómverska
ríkinu var farið að hnigna, þá spiltust siðirnir og
urðu að gengdarlausu óhófi, og drykkjuskap og
slarki, svo að takmarkalaus eyðslusemi þótti vera
sjálfsagður fínn síður.
A vorum tímum þykja hnífapör, borðdúkar,
pentudúkar og þesskonar smáhlutir mælikvarði um
almenna menntun og siðfiigun. Og þótt þjóð-
félögin hafi sína bresti, þá leggja þau þó sér-
staka áherzlu á fallega dúkað og skreytt borð,
en þó um fram alt á góðan og vel tilbúinn mat,
enda er matur mannsins megin.
-----------
Elztu málverk heimsins.
(7
Dordogne á Frakklandi fundust í
fyrra sumar allmerkilegar fornmenj-
ar. Það voru gömul málverk, máluð
á veggina í stórum helli í kalk-
kletti, skamt frá litlum bæ, sem heitir Cyz-
ies. Þessir klettar Qg daldrög hefir áður verið
árfarvegur. Hellirinn er að framan breiður,
en þrengist á 200 feta svæði, og verður þá
mjór. Síðan verður fyrir stórt herbergi,
um 120 feta langt, 9 feta hátt og 18 feta
breitt. Hér eru flest af hinum nýfundnu
málverkum, en sum allra innst, 350 fet frá
dyrunum. í litlum afhelli eru veggirnir al-
þaktir með myndum af 13 „bison"uxum.
Upphaflega hefir hellirinn verið sprunga í
kalkklettinn, en svo hefir vatnið komist þang-
að og þvegið alt laust úr henni, og síðan
hafa mennirnir komið hingað, og hér svo
langt frá dagsbirtunni, hafa þeir iðkað íþrótt
sína, sem náttúran hefir sjálf geymt svo lengi
óskemda.
Málverkin eru máluð á kalkið á hellis-
veggjunum sjálfuui, 3—12 fet fra gólfi. Það
eru einungis dýramyudir, 80 að tölu. Þær
eru misstórar, frá 1/2—8 fet. Sumar mynd-
irnar eru að nokkru leyti rispaðar eða skorn-
ar inn í klettinn, og sumstaðar eru ýmsar
ójöfnur á veggnum notaðar þar, sem þær fara
bezt í mynd. En flestar þeirra eru málaðar,
með rauðum brúnum og svörtum litum, sem
með efnafræðilegri rannsókn hefir sannast, að
eru úr steinategundum, sem þar eru í grend-
inni. Myndir þær, sem glöggast má þekkja eru :
49 af „úruxum", 2 af mammútdýrum (hvor-
tveggja löngu útdautt) 4 hreindýrum, 1 hirti,
4 hestum, og 3 antilópum. Þessi dýr eru
frá síðasta hluta ísaldarinnar.
Mönnum er svo kunnugt um listaverk
og stílinn á þeim frá elztu fornöld, að menn