Kvennablaðið - 25.02.1910, Blaðsíða 4

12
KVENNABL AÐIÐ.
Páll Melsted sagnfræðingur.
Páll Melsted, hinn alkunni ritsnillingur,
sagnaritari og mentavinur er látinn. Kvenna-
blaöiö, sem venjulega flytur ekki dánarfregnir,
telur sér skylt, að flytja konum víðsvegar um
landið pessa fregn, ásamt mynd af honum pegar
liann var hálfáttræður. Hann varð rúmra 97
ára; fæddur 13. nóv. 1813, og dó 9. febr. 1910.
Vér viljum ekki fara að rekja æfisögu hans;
pað gera stærri blöðin. En minnast viljum vér
pess með hugheilu pakklæti, að pað vóru pau
hjón, sem fyrst komu á fót kvennaskóla hér á
landi. Og undir peirra húspaki og peirra stjórn
hefir helzti kvennaskóli landsins haft aðsetur sitt
um 37 ár. Þaðan hefir tjöldi kvenna hvervetna af
landinu llutt með sér nýjar hugsjónir, ríkari
starfslöngun og meiri skilyrði til að vinna slétt
sinni og landi gagn og sóma en pær hefðu
annars átt kost á.
Og hversu mörgum unglingum hefir Páll
Melsted ekki opnað nýjan heim með sagnaritum
sínum? Pað hefir löngum verið sagt að við
Islendingar værum sögufróðir, og sólgnir í
sögur, sem er mjög eðlilegt um afskekta en
fróðleiksgjarna pjóð, sem lítið hefir séð og heyrt
annað en um sjálfa sig, og sín eigin örlög. Því
var okkur unglingunum sem nýjir heimar opn-
uðust fyrir augum okkar, pegar við lásum
Mannkynssögu hans, á hinu snildarfagra máli.
Pað var einkennilega satt sem séra Fr. Frið-
riksson sagði i húskveðjunni eftir liann, að
hann hefði í ritverkum sínum sérstakt lag á
að ná tökum á hugum unglinganna. Sögurnar
hans urðu ekki dauður bókstafur í hugum vor-
um, pær hrifu oss með sér, vér lásum viðburð-
ina, kyntumst mönnunum og lærðum að elska
pá eða hata.
Eg man vel eftir pvi, er eg í fyrsta sinni
sá Mannkynssögu Páls Melsteds. Eg var pá
fyrir innan fermingu, líklega á 11—12 ári. Við
eldri systkinin vorum í heimsókn hjá frænd-
fólki okkar, og nú átti að spila um nóttina.
En pá rakst eg á fyrri hluta af Mannkynssög-
nnni, og um leið voru spilin gleymd fyrir mér.
Eg sat og las meðan hitt fólkið spilaði, og vissi
varla i pennan heim né annan. Auðvitað hætti
ég ekki daginn eftir, fyr en eg hafði lokið
bókinni.
En pað sem mest hreif oss unglingana með
sér, pað var íslenzkan: málið og stíllinn. Gctur
vel verið að okkur hafi pá ekki verið petta Ijóst,
en vist er pað, að svo var pað. Petta fanst
okkur engin kenslubók. Hún var eins og sög-
urnar okkar, og ósjálfrátt hafði rithátturinn og
inálið áhrif á hugsanir okkar og rithátt. Fall-
egu orðin og léttu látlausu setningarnar festust í
minni okkar, og komu aftur í ljós, pótt af veikum
mætti væri, í tilraunum okkar til að rita. Mun pað
ekki vera meiri ástæða en menn hafa gert sér
grein fyrir, til pess, að einmitt ýmsir menn
frá peim tíma, hafa pótt rita betra mál, en nú
gerist alment?
líríet líjariiliéðinsdóttir.
Gústi Bei’ling-.
Eftir Selmu Lagerlöf.
(Frh.)
Maður hennar snýr sér frá henni og til allra
hinna, sem viðstaddir eru. Hann les í svip
peirra, að peir eru henni samdóma, að peir
hafa allir haldið, að hann hafi pegið auð og'
allsnægtir fj'rir pögnina.
»Eg vissi pað ekki«, segir hann og stappar
fótunum í gólfið.
»Pað er gott, að pú veizt pað pá nú«, segir
hún hátt og snjalt. »Var eg ekki hálf hrædd
um, að pú mundir deyja svo, að pú vissir pað
ekki? Pað er gott, að pú veizt pað nú, svo að
eg geti talað alt, sem mér býr í brjósti, við pig,
sem verið hefir herra minn og fangavörður.