Kvennablaðið - 11.05.1926, Side 1

ÆvennaSlaðié.
XXVI. árgangur.
Reykjavík, þriðjudaginn 11. nmí 1926.
2. tölublað.
Pólitískar stefnur.
Því hefir verið hreyft oftar en einu
sinni í öllum blöðum pólitísku flokk-
anna, siðan í vetur að heyrst hafði um
væntanlegan lcvennalista til landkjörs-
ins, að slíkur listi væri að eins blekk-
ing. Það væri alveg óhugsanlegt að
koma upp hlutlausum lista. Hver kona
sem kosin yrði til Alþingis yrði nauð-
ug viljug að gangá í eiahvern stjórn-
málaflokkinn, ef þær ættu að geta kom-
ið nokkrum málum fram. Þessi tilvon-
andi kvennalisti var kallaður sprengi-
listi, sem allar konur voru varaðar há-
tíðlega við að skifta sjer af. Auk þess
gerðn flestöll blöðin sjer mikið far um
að vefengja pólitíska afstöðu kvennanna
á listanum. íhaldið reyndi með öllu
móti að telja kiósendum trú um að
fyrsta konan á listanum, Briet Bjarn-
héðinsdóttir væri jafnaðarmaður, sem
allir yrðu að varast sem heitan eldinn.
Tíminn útskýrði málið á sinn hátt:Brí-
et var komin að fótum fram, gat ekki
lifað meira en eitt eða tvö missiri. Petta
væri bara pólitískt bragð, til að koma
frú Guðrúnu Lárusdóttur að, sem væri
íhaldskona, og það var auðvitað landi
og lýð stórhættulegt. Um hinar kon-
urnar var lítið getið til hvoru megin
þær væru í pólitikinni.
Það er ekki af þvi að mjer þætti nein
minkun að kannast við, et eg væri í
einhverjum pólitískum flokki, að eg
hefi borið móti því, heldur af því að
það er alveg ósatt. Eg hefi ætíð talið
mig tilheyra frjálslyndri pólitík, og vona
að eg verði henni fylgjandi í flestum
efnum meðan eg lifi hvort sem það verð-
ur lengur eða skemur. Pvi gæti eg oft
átt samleið með frjálslyndum flokkum,
hverju nafni sem þeir væru kallaðir.
En svo kemur margt annað til greina:
Ymsar aðferðir flokkanna, sem eg get
ekki felt mig við. Og allra síst get eg
gefið mig undir þann stranga flokksaga
sem flokkarnir binda með skoðanir og
samviskur sinna manna. Hver sá, sem
flytur mál, sem mér finst heiilavæn-
legt, honum vil eg fylgja í því, þótt eg
kunni að verða gagnstæðrar skoðunar
á öðrum málum, sem sami maður eða
flokkur flytur. Og undir þessa skoðun
er eg viss um að við, sem erum á B-
listanum getum allar skrifað. Enginn
okkar er flokkskona í venjulegri merk-
ingu. Við gefum okkur ekki undir neinn
flokksaga eða skuldbindum okkur að
fylgja þeim í öllum málum, sem þeir
kunna að setja á stefnuskrár sínar. Oft-
ast mörg þeirra til þess að geta fengið
einhver ágreiningsefni til að deila um,
sem þeir svo telja sinum mönnum trú
um að sje eina hjálpræðið fyrir land
og lýð út úr öllum pólitiskum ógöng-
um, sem þjóðin sé komin í.
Og hverjar eru þá þessar, stefnur sem
þykja svo ólikar og deilt er mest um ?
Jafnaðarmannastefnan er sú eina þeirra,
sem gengur beint fram og segir hvað
hún vill. Hún segist, eftir því sem mér
skilst, vilja með tíð og tíma ná völdun-
um og breyta svo öllu fyrirkomulagi
eftir þeim kenningum sem hún flytur.
En hinir flokkarnir, íhalds- og Fram-
sóknarflokkurinn virðast ekki ætíð mjög
ólíkir. Er þar ekki einnig reiptog um
völdin ? Um völdin til að ráða þeim
aðferðum, sem hafðar eru til að ná
auknu fé í ríkissjóð, sem nauðsynlegt
þykir til útgjaldanna, og völdin til að
verja þvi /é á þann hátt sem hvor þess-
ara flokka álítur haganlegast. í mínum
augum eru fjármál þjóðarinnar aðal-
pólitíkin. Á hvaða hátt á að fá fé i rik-
issjóð, og hvernig ber að nota það. Pað
er aðaldeiluefnið. Og þar kemur flokka-
mismunurinn fram.
En þegar að þessu efni er komið þá
má segja að fjöldi kvenna er sérstaknr
pólitiskur flokknr, Því þær vilja að fé
þjóðarinnar sé varið að mörgu leyti á
ýmsan annan hátt en nú gerist. Við er-
um mjög margar ekki með í allri þess-
ari hærri pólitík, sem virðist hafa það
aðalmarkmið að gera djúpið milli flokk-
anna svo breitt að það verði ekki brú-
að. Okkur finnast ráðsmenn þjóðarinn-
ar fara oft að líkt og stöku ungum á-
hugamiklum mönnum hefir stundum
faiið, að setja upp stórbú eða einhver
önnur stærðarfyrirtæki, utan húss, en
horfella svo skepnur sínar eða hirða
ekki um þótt húsin hrynji saman yfir
höfðum konu og barna. Vita það ekki
einu sinni fyr en heilsa þeirra er farin
og oft og einatt lífið líka. En lff og
heilsa mannsins og velferð heimilisfólks-
ins kostaði svo mikið fé, að þeim hug-
kvæmdist aldrei að leggja út í slika
vitleysu: að vernda heiisu og heimili.
Svona finst okkur konunum að stjórn-
málastefnur flokkanna taki lítið tillit til
menningar og vel/erðar þjóðarinnar
sjálfrar. Pjóðin lifir ekki á einu saman
brauði, og því síður á einu saman
flokkarifrildi. Hún krefst ýmsra menn-
ingarskilyrða, sem auðvitað kosta mik-
ið fé, en sem gera hvern einstakling
færari til að uppfylla sínar skyldursem
góðir borgarar í þjóðfélaginu. Og það
verður traustasti grundvöllurinn undir
þroska og framför heildarinnar.
Menn segja að velferð lands og lýðs
hvíli á heimilinum. Þau séu þeir mátt-
arstólpar, sem allur siðgæðisþroski þjóð-
anna komi frá. Það séu húsmæðurnar
og mæðurnar, sem þar eigi að geyma
hinn heilaga eld allra þjóðlegra dygða.
Barnauppeldið sé í þeirra höndum og
það uppeldi, sem mæðurnar og heimil-
in veiti þeim, verði besti og affarasæl-
asti skólinn og undirbúningurinn undir
lífið. Á þingum og þjóðfundum dásama
menn þenna mikla uppeldiskraft heim-
ilanna og kvennanna. Vegna þessa eru
þær þar alveg ómissandi, sem sjálf-
gefnir bestu uppeldisfræðingar ungu
kynslóðarinnar.
En hvað gera svo stjórnmálaflokk-
arnir til þess að tryggja það að kon-
urnar og heimilin verði vaxin þessu
vandasama starfi: að ala alla þjóðina
upp til að verða heiðvirðir og nýtir
borgarar?
Okkur konum finnast þeir gersamlega
gleyma því. Það er að vísu satt þetta,
að vera móðir, fóstra og fræðari allrar
þjóðarinnar er veglegt starf, ef það er
vel af Iiendi leyst. En hingað til hafa
skilyrðin til þess verið alment fá og
smá, og verða með hverju ári minni
og ómögulegri. Konurnar, sem eiga að
hafa alt þetta á hendi, hafa ekki fengið
fyrsta hjálparmeðalið, sem til þess þarf,
en það er góð undirstöðuþekking á öll-
um þessum störfum húsmóður og
móðurinnar.
En hingað til hafa stjórnmálamenn-
irnir verið svo önnum kafnir að byggja
sínar pólitísku skýjaborgir, að þeir hafa
gleymt þessum marglofuðu heimilum,
konunum og öllu því innra ástandi
þjóðfélagsins sem þar að lýtur. Feir
muna að eins stöku sinnum eftir að
eitthvað þesskonar sé til, einkum skerp-
ist það minni furðanlega fyrir allar
kosning^r* ep sljóvgast svo eftir því sem
á þingtínhann líður og hverfur venjulega
með öllu áður en fjárlögin eru samþykt.
Þeim blæðir þá í augum hvað mikið
fé þurfi til allra þessara innri mála
þjóðfélagsins, sem svo oftast er slept
með öllu, meðan menn deila um alls-
konar bollaleggingar og loftbyggingar,
margra miljóna fyrirtæki, sem þá eru
alt í einu orðin það nauðsynlegasta, og
enginn vandi að fá nóg fé til.
En það er þessi innri bygging þjóð-
félagsius, sem við konur viljum hjálpa
til að reisa. Við höfum fengið það hlut-
verk að gera heimilin svo vistleg sem
föng eru á, að sjá um allan innri rekst-
ur þeirra fjárhagslega og annast upp-
eldi barnanna og hafa ábyrgðina og
erfiðismunina, sem því fylgja. En til