Alþýðublaðið - 03.03.1907, Síða 1

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FKELSI — JAFNRÉTTI — BRÆÐRALaG
MÁLGAGN VERKMANNA OG JAFNAÐARSINNA Á ÍSLANDI
3. BLAÐ
REYKJAYÍK, SUNNUDAGINN 3. MARZ 1907.
II. ÁRG.
alÞýðublaðið
lcemur út vikulega (52 tbl. á ári). Kostar 2 kr. inn-
anlands, 3 kr. erlendis. Gjalddagi 1. október.
Utgefandi: Hlutafélag í Reykiavík. Ritstjóri og
ábyrgðarm. Pétur G. Guðmundsson.
Skrifstofa og afgreiðsla í Austurstrasti 10.
Ágrip af sögu
jafnaðarkenningarinnar.
ii.
Kristur var langtá undan sam-
tiðarmönnum sinum. Þeir vóru
ekki færir um, að halda þeirri
stefnu fram, sem hann hafði haf-
ið. Eítir fráfall hans var kenn-
ingum hans snúið upp í trúarat-
riði smátt og smátt. Pær dreifð-
ust meðal lýðsins kynslóð fram
af kynslóð, breyttu veruleik sín-
um og urðu að andlegum heila-
hrotum, sem fjarlægðust æ meir
og meir heilbrygða skynsemi. Lar
kom loks, að spillingin náði undir-
tökum á hinum upphaílega krist-
índómi og samvizkulausir svikar-
ar og peningablóðsugur fóru að
nota kristnu trúna sem verkfæri,
til að vinna gagnstætt anda Krists
og kenningu. Hin mikla náðar-
gjöf, sem Kristur gaf mannkyninu,
jafnréttis- og mannúðarkenningin,
var gerð þannig að hefndargjöf.
Enn þá er mannkynið ekki orðið
svo andlega þroskað — eftir 19
aldir — að starf Krists og kenn-
ing sé metin að verðleikum al-
ment, hvað þá heldur að henni
sé fylgt í verkinu.
Eftir að Nýja-Testamentið var
fært í letur og breytt út meðal
þjóðanna, fóru aftur að vakna
jafnréttis-vonir í hugum ýmsra
manna. Þeir þóttust finna í því
bendingar um það, að Kristur
mundi koma aftur til jarðarinnar
og seta á stofn »þúsundáraríki«,
þar sem menn gætu lifað í friði
og fullsælu, kærleika og jafnrétti.
En þetta vóru vonir. sem þeir
menn trúðu að mundu rætast og
gerðu því sjálfir ekkert verulegt
til að koma þessum hugmyndum
í framkvæmd.
Þá vóru og aðrir, sem gerðu
sér hugmyndir um umbætur á
þjóðfélagsskipun og réttarfari,
hugsuðu sér, hvernig því skyldi
haga, svo jörðin gæti orðið full-
komið sæluland (Utopien). Vóru
stundum ritaðar bækur, sem lýstu
þessum hugsköpuðu ríkjum út í
æsar.
Merkust þeirra bóka er talin
sú, sem Englendingurinn Morus
samdi og gaf út á latínn 1516.
Thomas Morus var ríkiskanzlari
hjá Hinrik VIII Englandskonungi.
Bók hans var lýsing á eyju einni
í Kyrrahafinu, sem hann kallaði
Útópíu (þ. e. landið óskapaða),
Á eynni haPi spekingur einn,
Útópus að nafni, stofnsett ríki,
bygt á grundvallarkenningum frels-
is, jafnréttis og félagsskapar.
Á Útópíu eru margar borgir og
stórar. Göturnar eru beinar og
breiðar. Húsin standa í réttum
röðum, öll nákvæmlega jafnstór
og bygð í sama stíl.
Alt er sameiginleg eign, hús
lóðir og lausafé. Enginn einn
getur haft betri húsakynni en ann-
ar. Til þess að koma í veg fyrir
það, er húsunum skift meðal íbú-
anna eftir hlutaveltu tíunda hvert
ár. Landinu umhverfis borgirn-
ar er skift í jafnstórar spildur, og
er 40 manns ætlað að yrkja hverja
spildu. Allir eru skyldir að vinna
nokkuð að landbúnaði, þó þeir
búi í borgum. Iðnaður er tölu-
verður í landinu. Allir eru skyld-
ugir að vinna 6 stundir á dag,
karlar og konur, 3 stundir árdeg-
is og 3 stundir síðdegis. Sátími,
sem afgangs er, er notaður til
lista- og vísindaiðkana, ræðuhalda
og skemtana. Samkomur með
ræðuhöldum og fyrirlestrum eru
haldnar iðulega, og eru ætlaðar
jafnt konum sem körlum. Öll-
um vinnuafurðum er safnað í eitt
forðabúr í miðri borginni, og þang-
að sækja allir nauðsynjar sínar,
svo sem hver hefur þörf fvrir.
Peningar eru ekki til í landinu
og ekkert hægt við þá að gera.
—Útópíu-búar lifa góðu lífi. Veik-
indi þekkjast þar varla. Þó eru
til sjúkrahús og standa þau utan-
borga. Þeir ganga til rekkju kl.
8 á kvöldin, sofa 8 stundir og fara
á fætur kl. 4 á morgnana. Klæða-
burður þeirra er látlaus og hag-
feldur. Mismunandi tízkusnið
þekkjast ekki. Konur klæða sig
eins og karlmenn. Matgerðarhús
hafa þeir sameiginleg ogborðsali.
Undir borðum hlusta þeir á fyr-
irlestra eða hljóðfæraslátt.
Trúarbragðafrelsi ríkir í Útó-
píú. Þó má enginn hafa vist í
landinu, sem ekki trúir á per-
sónulegan guð og annað líf, eftir
dauðann. Landslögin eru mjög
óbrotin, málaferli fágæt og glæpir
eiga sér varla stað. Þyngstu hegn-
ingu er svo hátlað, að afbrota-
maðurinn er hneptur í gullhlekk.
Gull er sem sé auðvirðilegast allra
málma. Lítitfjörlegustu ilát og á-
höld eru úr gulli eða silfri. Perl-
ur og demanta má ekki nota til
annars en fyrir leikföng handa
börnum.
Þetta eru aðalatriðin í hugsjón
Morusar. En sá er gallinn mest-
ur á henni, að höfundurinn hefir
víst aldrei hugsað sér að koma
henni í verulega framkvæmd.
III.
Það virðist eiga vel við, að minn-
ast hér með nokkrum orðum á
þjóðfélagsskipunina í Perú, eins
og hún var þegar Spánverjar fundu
það land, í upphafi 16. aldar.
Hennar er sjaldan getið i menn-
ingarsögu mannkynsins, en hún
er stór-merkileg ei að síður.
Þeir menn í Norðurálfunni, sem
hugsuðu mest um umbætur á
mannfélagsskipuninni, komast það
lengst, í þá daga, að bvggja stór-
ar skýjaborgir og hugsa sér fyrir-
komulag, sem þeir álitu sjálfir ó-
gerlegt að koma í framkvæmd.
En um sama leyti vóru því nær
allar þessar sömu hugmyndirlátn-