Alþýðublaðið - 03.03.1907, Blaðsíða 2

10
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ar ráða framkvæmdum i heilu ríki,
sem náði yfir eins mikið land-
flæmi og þau 4 Norðurálfuríkin,
Spánn, Þýzkaland, Austurríki og
Frakkland samanlögð. Stjórn rík-
isins var háð með hinni mestu
reglu og hagsýni. Landið var yrkt
og ræktað og vinnan framkvæmd
með «gleði og söng«, en fátæktin
var ger landræk um alt hið víða
og volduga ríki.
Þetta riki var Perú í Suður-
Ameríku.
Aðalatvinnuvegur Perverja var
akuryrkja; þó kunnu þeir tölu-
vei't að iðnaði og námagrefti.
Vinnulýðui’inn átti landið og var
því haganlega skipt í jafna hluta,
eftir fólksijölda. Tíu heimili mynd-
uðu þorp (chuncha), 10 þorp 1
hrepp (pachaca), 10 hreppar 1
liérað (huaranca) og 10 héruð 1
fylki (hunu). í hverju fylki vóru
50,000 ibúar og stýrði því fylkis-
höfðingi, sem bar ábyrgð á stjórn
og velferð fylkisbúa gagnvart yfir-
boðara sínum. Hann var um-
boðsmaður, lögreglustjóri og sálu-
sorgari héraðsins. Hver maðnr
var skyldur að kvongast á ákveðn-
um aldri og átti þá heimtingu á
að fá svo mikið land til eignar og
afnota, sem nægja mundi honum
og konu hans til að lifa af. Fædd-
ust honum börn, fékk hann dá-
lítinn blett í viðbót með hverju
barni. Enginn maður mátti selja
land eða leigja. Landeign hvers
manns var svo skift í 4 hluta jafn-
stóra: kirkjuland, öryrkjaland,
verkmannaland og stjórnarland.
Á svipaðan hátt var vinnunni skift.
Þegar akuryrkja hófst á vorin,
var kirkjulandið tekið fyrst. Af-
urðir þess gengu til að launa presta
og' andlega kennimenn. Þá var
tekið fyrir öryrkjalandið. Afurðir
þess fengu óverkfærir menn, gam-
almenni, sjúklingar o. s. frv. Svo
var unnið á verkmannalandinu.
Á þeim arði lifði verkmaðurinn
með fjölskyldu sinni. Síðast var
unnið á stjórnarlandinu, og arð-
inum af þeirri vinnu varið til að
launa stjórn landsins ogíalmenn
útgjöld. Afurðir öryrkjalands og
kirkju- og stjórnarlands gengu til
héraðshöfðingjans. Þegar vel ár-
aði fylti hann stórkostleg forða-
búr, sem hann miðlaði svo úr
þegar illa lét í ári eða óhöpp bar
að höndum. Þeir sem ekki gátu
unnið fyrir sér, fengu lífsviður-
væri hjá honum. Ef húsbruni
varð hjá manni, safnaði héraðs-
höfðinginn liði og lét reisa húsið
að nýju. Á svipaðan háttgreiddi
hann úr öðrum vandræðum. í
Perú mátti heita, að enginn væri
fátækur og enginn auðugur. Pen-
ingar vóru þar ekki til.
Perverjar þektu ekki járn.
?■*»! ómeimirnir.
Fiskiskipin eru nú sem óðast
að búa sig undir vertíðina og
»leggja út« næstu dagana. Fjöldi
manna drífur að bænum úr sveit-
unum, og má sjá heilar herfylk-
ingar á götum hæjarins af þessu
harðsnúna liði, sem ætlar að segja
Ægi gamla stríð á hendur og draga
gull úi' greipum hans, til efling-
ar velmegun þjóðarinnar. Þeir
ganga ekki á litklæðum með gylta
hjálma og fáguð sverð, þessir líf-
verðir þjóðarinnar, enda eru ekki
i hávegum hafðir. »Fína« fólkið
gengur hjá þeim með fyrirlitning-
arsvip og orðin: hann er bara
sjómaður, sem »heldra« fólkið við-
hefur svo oft, fela vanalaga í sér
þá meiningu, að um þann sé ekki
meira talandi.
Þá eru viðgurgerðirnar, sem að-
komnir sjómenn mæta hér í bæn-
um ekki á marga fiska. Þeir
koma hingað ókunnugir og eiga
hvergi höfði sínu að að halla,
margir hverir, meðan þeir bíða
hér útsiglingar. Á daginn mega
þeir halda til á götunum, hvern-
ig sem viðrar og á næturnar fá
þeir ekki hvilurúm, sem manni
er bjóðandi, fyrir minna en 1
krónu yfir nóttina. Almennileg-
an gistiskála eða dvalarstað fyrir
sjómenn á bærinn ekki til. En
vínsöluhús stendur öllum opið,
hlýtt og rúmgott, tælandi og ginn-
andi, fyrir hrakta menn og hæl-
islausa. Þangað neyðast menn oft
til að fara, og þar leiðast mai'gir
til að neyta víns, þó engir drykkju-
menn séu. Svo eru þessir menn
kallaðir svín og öðrum illum nöfn-
um, hrakyrtir í ræðu og riti, spark-
að eins og hundum út á fiski-
skipin og stundum jafnvel settir
i fangelsi.
Hvenær ætli bærinn fái á sig
það menningarsnið, að breyta
þessu til batnaðar? Hve nær ætl-
ar hann að sýna þörfustu stétt-
inni, sjómönnunum, mannúð, rétt-
mæti, og verðskuldaða virðingu.
—— ■ • ------
Roosevelt og
friðarverðlaunin.
Roosevelt, forseti Bandaríkjanna
í Norðurameríku, var einn af þeim
mönnum, sem hlutu Nóbelsverð-
launin í vetur, eins og getið hefir
verið um hér í blöðunum. En
ekki hefi ég séð þess getið, til
hvers hann varði þeim peningum
og var það þó engu siður mark-
vert en hitt, að hann fékk verð-
launin.
Verðlaun þessi fékk hann fyrir
friðarumleitanir þær, sem hann
gerði milli Rússa og Japana í lok
austræna ófriðarins. Ekki er hon-
um samt þakkað svo mjög að
friður komst á, — talið eins víst,
að sættir liefðu gengið saman um
likt leiti, hvort sem var. Ástæðan
til þess, að hann skarst i leikinn,
er og talin sú helzt, að Banda-
menn hafi ógjarna viljað, að Jap-
anar færðu sig lengra upp á skaft-
ið, en komið var.
Roosevelt lét sendiherra sinn,
Pierce að nafni, taka móti verð-
laununum og flytja úthlutunar-
nefndinni símritað þakkarávarp.
Þar stóð m. a. þetta:
»Eftir rækilega yfirvegun er ég
kominn að þeirri niðurstöðu, að
ég get á engan hátt varið þessum
friðarverðlaunum betur, en þann,
að mynda fasta iðnaðarfriðarnefnd
í Washington og kosta hana af
þessu fé. Hún á að vinna að því,
að koma á meiri jöfnuði meðal
landa minna, stóreignamanna og
erfiðismanna þeirra, sem lifa af
iðnaði og landbúnaði. Vonast ég
til, að það samsvari fyllilega til-
gangi þess manns, sem stofnaði
verðlaunasjóðinn, því nú á tímum
er jafn áríðandi að efla réttlátan
og heiðarlegan frið í heimi iðnað-
arins eins og í heimi hernaðar og
j)jóðarígs«.
Verðlaunaféð er 140,000 krónur,
svo hér er ekki um neitt smáræði
að tala.
En þegar þjóðhöfðingjarnir eru
farnir að skara i eldinn okkar
verkmannanna, hvað mættum við
þá ekki gera, sem eigum kökuna
á glóðinni?
Dýrt leikfang. í Paris á Frakk-
landi er til demantur, sem kost-
ar 12 milljónir króna.