Alþýðublaðið - 17.03.1907, Blaðsíða 1

n>.' ajíiikpK j:a

FRELSI — JAFNRETTI — BRÆÐRALaG
MÁLGAGN VERIvMANNA OG JAFNAÐARSINNA Á ÍSLANDI
REYKJAYÍK, SUNNUDAGINN 17. MARZ 1907.
II
5. BLAÐ
alÞýðublaðid
kemur út vikulega (52 tbl. á ári). Kostar 2 kr. inn-
anlands, 3 kr. erlendis. Gjalddagi í. október.
Útg**fandi: Hlutafélag í Reykjavík. Ritstjóri og
ábyrgðarm. Pétur G. Guðmundsson.
Skrifstoia og afgreiðsla í Austurstræti 10.
Sjómannalí|.
Út í stríðið, út á hafið
ötul sjómanns þjóð
heldur nú, en hrannatrafið
hríðarskuggum alt er kafið,
— rymja þungan Ránar jóð,
út við landsins yztu strendur,
voðaþrungin vetrarljóð.
Þó í gegnum geiminn þjóti
gnýr með þrumubrak,
knúð er gnoðin Kára móti,
köldu, liafs í boðaróti,
horfir sjómanns hugar-tak
fram á dýpstu fiskimiðin,
fælist ekkert Ránar blak.
Ótal hættur yfir vofa,
ygld er hafsins brá;
dugar ei að sitja, sofa,
sést ei neitt til skýjarofa,
gát þarf hafa öllu á;
voðinn hvetur vilja’ og hendur
vöskum fiskimönnum hjá.
Ðimm er nótt, með nöprum kulda
nístir sjómanns hönd;
vant er að rata vegi dulda,
vissan snýst um gátu hulda, —
hvort þar mætir haf eða strönd.
Sést ei yfir öldustokkinn
út í himins skuggalönd.
Þröngt er niðr’í þyljujóum,
þjappast menn í kös,
þegar haf með þrótti nógum
þeytir kröppum hnútasjóum
yfir íley á feigðarsnös,
skolast þyljur, skelfur reiði
voðastorms í æðisös.
Dapur þá er lífsins leikur,
lítil gleðiföng,
kuldi, óloft, kolareykur
kreppir að, svo margur veikur
verður inni’ í þeirri þröng;
því við storm og bratta boða
baráttan er hætt og ströng.
Lygni stormur, lækki alda,
lægt er segl við rá;
dorg er íleygt í djúpið kalda,
dugarþá hversem hönd mávalda,
bítur þorskur öngul á;
íljótt upp dreginn, flattur,þveginn,
lagður er í saltið sá.
Tímum saman knýja keypa,
kólgum gljúpum á,
on’i djúpið öngli hleypa,
ef hann vilja þorskar gleypa
hressist geð, en hýrnar brá,
hver einn allri orku beitir
afla mestum til að ná.
Þreyta nóg er dorg að draga
djúpsins botni frá;
lýist hönd að sarga, saga,
sjómanns hjartað raunir naga,
þegar tregt er föng að fá;
oft um heila og hálfa daga
hengist lítið krókinn á.
Sjómannslíf er aíleit æfi,
engin þekkist ró,
vosbúð, kuldi á söltum sævi,
saman við lélegt matarhæfi,
— inn í þröngri knarar-kró
kúldrast þeir, og þetta mörgum
langa heilsubilun bjó.
Stöðu sína sjómenn rækja,
svöngum færa bráð,
út á djúpið afla sækja, —-
arðinn máske til sin krækja
aðrir, ef þess eiga ráð.
Þeirra stétt þó er af ýmsum
uppskafningum hædd og smáð.
Sjómenn ættu’ að vera’ án vafa,
virtir lands af þjóð.
Eftirlaun þeir engin hafa,
ei við landsjóðs sveitarklafa
bindast þeir með börn og fljóð.
Sé þeim heill á svölum bárum,
signi þá framtíð björt og góð.
Svbj. Björnsson.
ÁRG.
Mentun alþýðunnar.
ii.
»Framtiðar ef verk skal vinna,
verður að byggja á réttum grunni«,
segir spakmælið, og efast víst eng-
inn um, að það sé satt. Þau verk,
sem vinna á komandi kynslóð i
hag, verða að byggjast á örugg-
um grundvelli, ef þau eiga að
koma að notum; öll önnur verk
verða að engu fyr eða síðar. Það
er mikið rætt og ráðgert um fræðslu
barna og unglinga, og ýmsar ráð-
stafanir gerðar, til að menta þessa
komandi kynslóð. En þrátt fyrir
alt þetta, verður lítið ágengt. Það
er gert að skyldu, að hvert barn
fáí þekkingu á helztu og almenn-
ustu námsgreinum, t. d. skrift,
lestri og reikningi, áður en það
er fermt, og prestar hafa ekki leyíi
til að ferma börn, sem ekki hafa
lært þetta, (þó stundum beri út
af því). Til þess að þetta geti orð-
ið, eru kennarar haldnir, oft upp
á hátt kaup, því foreldrarnir eru
ekki ætíð fær um þetta sjálf, eða
mega ekki vera að því, vegna
annríkis.
Þetta er óneitanlega þarflegt, sér-
staklega þar, sem hægt er að sam-
eina börnin á góðum og skemti-
legum stað, þar sem þau geta
séð fagurt og fjölbreytt náttúru-
lif. Það glæðir hjá þeim áhuga
á náminu. Sumir menn segja,
að á sama standi, hvernig staður-
inn sé, þvi kenslan fari vanalega
fram á þeim tíma árs, sem hið
fagra náttúrulif liggur í dvala, og
hafi þess vegna engin áhrif. Ég
ætla að lofa mönnum að halda
hvað þeir vilja um það, því grein
þessi beinist að öðru.
Þegar börnin eru staðfest, eru
þau oft illa að sér í skyldu-náms-
greinunum, og hafa litla hugmvnd
um gildi þeirra og þýðingu. Það
er eins og lítill bjarmi af stóru,
fjarlægu báli, sem lýsir inn í skiln-
ing þeirra. Þau eru ung og óreynd