Alþýðublaðið - 24.03.1907, Blaðsíða 2

og séð markið á þeim, að ég þekki
þau í sundur. Það er einkenni-
leg aðferð, að þegar eitthvert stjórn-
arblað tekur eitthvert velferðarmál
þjóðarinnar til umræðu, þá rísa
hin blöðin, stjórnféndablöðin svo-
kölluð, gegu því oftast nær, að mér
virðist. Svo rekur hver ritgerðin
aðra. Einstök orð og orðatiltæki
eru teygð og toguð eins og blaut
skóbót. Eftir því, sem málið er
lengur rætt, eftir því harðnar rimm-
an og að síðustu fljúga hnútur og
hrakyrði. Umræðan verður myrk
og flókin, svo þó við alrnúga-
mennirnir kynnum að hafa skilið
málið í upphafi, þá er það að lok-
um orðið okkur ráðgáta. Sama
er að segja um blöð stjórnarand-
stæðinganna. Ef eitthvert þeirra
fitjar upp á nauðsynjamáli, verð-
ur oftast niðurstaðan þessi.
Yið þetta vaknar spurningin:
Þessir menn, sem eiga að vera
verðir þjóðarinnar, eru þeir að
ryðja henni braut til frægðar og
frama? Eru þeir að hlaða ofan
á hyrningarsteina þá, sem Jón Sig-
urðsson lagði, lofkastala lýðfrægð-
ar og sóma? Eða eru þeir að
tvístra og dreifa kröftum fámennr-
ar og fátækrar þjóðar?
Eg veit það ekki; ég skil það
ekki.
Stjórnfræði blaðamannanna er
svo þung, eða réttara sagt svo
myrk og llókin, að það er naum-
ast gerlegt fyrir okkur almúga-
mennina, að álpast út í hana. Yið
kynnum að detta þar ofan í sjóð-
bullandi grautarpott og brenua
okkur; en óvíst, að við fengjum
kjötbita úr krafsinu. Við erum
ekki annað en almúgamenn, og
höfum þann rétt, að viðurkenn-
ast í orði en ekki á borði.
En svo ég viki nú aftur að fán-
anum eða fánamálinu, þá er það
mál, að minni hyggju borið upp
á mjög óheppilegum tíma. Nýr
fáni fyrir þjóðina getur ef til vill
þ5rtt algerðan aðskilnað. Envilja
Danir sleppa okknr? Það væri
ef til vill eins holt fyrir þá. En
ef við skildum við þá, fengjum
við þá alt það hjá þeim um leið,
sem við fáum nú og eigum að fá
framvegis? Þessar 374 þúsundir,
sem við fáum á ári úr pyngju
Dana i þarfir okkar, eru ekki lít-
ið fé. Ef við slítum nú samband-
inu við Dani, yrði þjóðin þá ekki
að borga þessa upphæð í lands-
sjóð ? Jú, náttúrlega, því ekki eru
tekjur landsjóðs of miklar, eins
og stendur. En ef við alþýðu-
mennirnir stynjum undir kjörum
þeim og kvöðum, sem á okkur
hvíla nú, hvað mundum við þá
segja, ef þessu gjaldi væri jafnað
níður á okkur í viðbót? í 11.
tbl. »Lögréttu« þ. á. segir, að það
mundu verða 33 kr. á hvern heim-
ilisföður á landinu.
Fagur er fáninn oggamanværi
að láta hann blakta yfir landinu
okkar. En það eru svo mai'gar
þrár og vonir, sem við alþýðu-
mennirnir ölum í brjóstum okk-
ar og aldrei í-ætast, að okkur
mundi ekki bregða kynlega, þó
við sæjum hann aldrei blakta hér
á stöng, sem lögleiddan fána. Eg
get varla imyndað mér, að islenzk
alþýða vildi hæta á sig skatti, sem
nema mundi 33 krónum á hvern
húsföður, til þess að íá fánann,
ef ekki væri önnur leið til þess.
En gott væri það, ef við gætum
fengið fána, sem frjálst sambands-
land við Dani. En að hugsa sér
það meðan við vórum ekki bún-
ir að ryðja frelsisbrautina lengra.
Það held ég hafi verið alt of stórt
Grettishlaup í frelsisbaráttu okk-
ar. Ef Danir vilja ekki slíta sam-
bandi við okkur, þá er ekkert eðli-
legra. en þeir vilji helga sér okk-
ur með sínum fána. En að heimta
annan fána og kasta þeirra, er það
ekki sama sem að segja: Við vilj-
um ekkert samneyti við ykkur
hafa? Ég veitþað ekki. Stjórn-
málamennirnir vita það og geta
greitt úr þessari spurningu. Það
getur verið einhver leið þar í milli
sem við alþýðumennirnir sumir
sjáum ekki.
Smátt og' smált, eins og í hænu-
fetum, hefir okkur þokað áfram
í frelsisbaráttu okkar, og marga
umbót á kjörum okkar höfum við
fengið. En margt er ógert og ó-
fengið. Margir gera sér góðar von-
ir um, að á komandi sumri muni
eitthvað fást, og meiri rýmkun
verða á frelsi okkar. En hefir
þá ekki þetta fánamál spilt þess-
um vonum? Hefir það ekki vak-
ið óhug hjá Dönum til okkar?
Hefir það ekki komið við kvik-
una á dönsku þjóðinni? Fáninn
þeirra er þeim helgur og þeir eiga
víst bágt með að vita, að við af-
sölum okkur honum, meðan við
erum sambandsþjóð þeirra. Og
hepni má það heita, ef það mál
verður ekki þröskuldur í vegi fyrir
öðrum nauðsynjamálum þjóðar-
innar, sökum þess, að því var
hreyft á óhentugum tima, — of
snemma.
En það er nú komið sem kom-
ið er, og' töluð orð verða ekki aft-
ur tekin. Mörg stórmál hafa kom-
ist til umræðu og lagst svo í þagn-
argildi, um langt skeið eða skamt,
þar til þau hafa verið vakin upp
aftur, við hentugra tækifæri og
fengið þá góðan byr. Hví skyldi
ekki mega fara eins með fánamál-
ið? Má það ekki hvíla sig um
tíma? Má ekki lofa þjóðinni að
athuga það í ró og næði, þangað
til synir þjóðar okkarsjá þvi fært
að sigla til farsællar lendingar?
Við alþýðumennirnir erum ekki
svo miklar Danasleikjur, að minsta
kosti ekki allir, að viðgetum vor-
kent þeim að samþykkja þenn-
an fána. Nei, því fer fjarri. En
okkur finst, að okkur vanhagi um
annað meir í bráðina. Við get-
um víst vel notast við Dannebrog
gamla eitt, tvö eða þrjú ár enn,
meðan verið er að rýmkva á okk-
ur tjóðurbandið betur en búið
er. Ef fánamálið hyrfi af dag-
skrá um tíma, þá gætu blöðin
tekið eitthvert af sérmálum okk-
ar til yfirvegunar, t. d. eftirlaun
embættismanna. Það er málefni
sem þeim gæti orðið matur úr.
Okkur alþýðumönnunum, flestum
ef ekki öllum, er meinilla við þau,
og ég er viss um, að þau blöð
eða þeir blaðstjórar, sem beittu
sér fyrir því að þau væru afnum-
in, mundu verða hjartfólgnir vin-
ir alþýðunnar,
Það sem ég hefi sagt hér um
fánamálið, get ég búist við, að
verði álitið ýmist ofsagt, illa sagt
eða vansagt. En ég skitti mér
ekki af þvi; það kemur hver til
dyranna eins og hann er klædd-
ur, og ég hefi reynt að látaíljósi
álit mitt og margra stéttarbræðra
minna.
Mentun alþýðunnar.
iii.
Ég gat þess hér að framan, að
mörg börn (til sveita) hættu öllu
námi fermingardaginn, þó skamt
séu á veg komin, og fara að sökkva
sér niður í störf lífsins. Þau fá
ekkert tækifæri til að halda því
áfram, sem byrjað var á, hve fegin
sem þau vilja. Það er sárt að sjá