Lögberg-Heimskringla - 04.03.1960, Side 1

Lögberg - Heimskringla
%
Stofnað 14. jan.. 1888 Stofnuð 9. sept., 1886
74. ARGANGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 4. MARZ 1960
NÚMER 9
Fréttir frá íslandi
Sameiginlegt landhelgismál
íslands og Kanada
Framleiðsluráð landbúnað-
arins hefir látið þær upplýs-
ingar í té, að mjólkurfram-
leiðsla hafi lítið aukizt í land-
inu árið 1959, en hins vegar
hafi sala innanlands á mjólk-
urafurðum aukizt gífurlega.
Liggur nú við, að innlendar
smjörbirgðir séu þrotnar.
Aukin sala mjólkurafurða
stafar fyrst og fremst af
fólksfjölgun í landinu og
einnig vegna sífelldra fólks-
flutninga frá strjálbýlinu í
þéttbýlið. Einnig kemur hér
til, að í sjávarþorpum er fólk
nú að kalla hætt við að
stunda nautgriparækt sem
tómstundaiðju.
☆
Um miðjan febrúarmánuð
voru víða þíðviðri mikil, svo
að kalla mátti, að mörg ár-
sprænan yrði að stórfljóti.
Vegir tepptust víða vegna
vatnagangs.
☆
Nýlega kom út hjá Helga-
felli ný ljóðabók eftir Matthí-
as Jóhannessen ritstjóra. Bók-
in er myndskreytt af Louisu
Matthíasdóttur listmálara.
☆
Hér á eftir fara umsagnir
tveggja þekktra hagfræðinga
um efnahagsráðstafanir þær,
sem nú eru á döfinni á ís-
landi, en hagfræðingarnir eru
ekki sammála. Dr. Benjamín
Eiríksson segir m. a. í grein
sinni „Erlendar skuldir":
„Undanfarin átta ár hafa
verið mikil velgengnisár fyrir
þjóðina. Og hvenær á að
greiða erlendar skuldir, ef
ekki þá? Síðar koma nýir tím-
ar og nýjar þarfir, þegar taka
verður og taka má ný lán.
Þá er það eitt atriði, að þar
sem um árabil hefir verið flutt
inn talsvert af erlendu fjár-
magni, myndi það verka mjög
truflandi að taka skyndilega
fyrir erlendar lántökur. Finn-
ist mönnum of langt gengið,
niundi skynsamlegast vera að
draga hægt úr lántökunum.
Sé þess ekki gætt, breytist
innflutningur á fjármagni
skyndilega í útflutning á fjár-
niagni, og verður greiðslu-
byrðin við það óeðlilega
þung.“
í svari til dr. Benjamíns seg-
ir dr. Jóhannes Nordal banka-
stjóri:
„Kjarni þessa máls er, að
hvaða skoðanir, sem menn
hafa á lántökum undanfar-
inna ára og réttlætingu þeirra,
breytir það ekki því vanda-
rnáli, sem við okkur blasir í
dag. Þjóðin er komin í stór-
kostlegar skuldir við útlönd,
bæði fastar og lausar, og af-
leiðingin er komin í ljós ann-
ars vegar í sívaxandi greiðslu-
byrði og hins vegar í því, að
frekari lán eru ekki fáanleg
með eðlilegu móti erlendis.
Samkvæmt greiðslujafnaðar-
áætlun er nú svo komið, að á
þessu ári þarf almennur inn-
flutningur að minnka um
15—20%, ef jöfnuður á að
nást í gjaldeyrisviðskiptum
þjóðarinnar, og er þó reiknað
með nokkru erlendu lánsfé.
Það er af þessum ástæðum,
sem nauðsynlegt er að grípa
til svo róttækra ráðstafana í
efnahagsmálum og leggja á
þjóðina nýjar byrðar. Og þær
byrðar verða því miður ekk-
Skemmtisamkomur
Aðsókn að fertugasta og
fyrsta þjóðræknisþingi ís-
lendinga í Vesturheimi var
með bezta móti; umræður
voru fjörugar og þingmenn í
sólskins skapi. Allar skemmti-
samkomur voru og vel sóttar,
enda hafði verið vel til þeirra
vandað svo sem auglýst var
í blaðinu, og munu fáir eða
engir hafa orðið fyrir von-
brigðum. Ræða séra Ingþórs
Indriðasonar birtist í þessu
tölublaði og sennilega mun
ræða Oscar Björnson þing-
manns birtast í Icelandic Ca-
nadian tímaritinu. Dr. Árni
Helgason flutti og ágæta ræðu
áður en hann sýndi íslands-
myndir sínar á lokasamkomu
þingsins. Söng- og hjlóðafæra-
skemmtanir fóru fram sam-
kvæmt áæltun og létu áheyr-
endur ánægju sína óspart í
ljósi. Listafólk okkar á miklar
þakkir skilið; tillag þeirra
eykur jafnan mikið á þessar
þriggja daga miðsvetrarhátíð.
Söngvarinn frá íslandi, séra
Hjalti Guðmundsson, söng
gömul íslenzk þjóðlög (radd-
sett af Sv. Sveinbjörnssyni).
Þau fundu næman hljóm-
grunn í hjörtum hlustenda,
ekki sízt þeirra eldri, enda
vel sungin. Fannst áheyrend-
um þeir ekki heyra nóg af
þeim söng.
Boð
Nokkur undanfarin ár hefir
Walter J. Lindal dómari haft
það til siðs að bjóða í mið-
degisverð á öðrum degi þings-
ins ýmsum málsmetandi ís-
lendingum í heiðursskyni við
aðalræðumanninn á samkomu
Icelandic Canadian Club. Fer
þessi hópur stækkandi hjá
honum með ári hverju og
virðist gestrisni hans engin
takmörk sett. 1 þetta skipti
voru saman komin yfir 60
manns í salarkynnum Hud-
son Bay, og heiðursgestirnir
voru fjórir, allir íslenzkir
ert léttari, þótt reynt sé að
sanna, að skuldasöfnun við út-
lönd geti við vissar aðstæður
verið réttlætanleg.“
☆
Nýlega er komin útá ís-
landi bæði fróðleg bók og fal-
leg, og fjallar hún um ísland.
Formála bókarinnár ritar
Halldór Kiljan Laxness. Bók-
in er prýdd um 40 litmyndum
og gefin út á þremur tungu-
málum, þýzku, ensku og
frönsku, og eru um 5000 ein-
tök á hverju tungumáli. Um-
boðsmenn bókarinnar í Rvík
er G. Karlsson & Co., Haga-
mel 34.
þingmenn á Manitobaþinginu,
þótt aðeins einn þeira væri
ræðumaður kvöldsins, Oscar
Björnsson. Að matverði lokn-
um tóku til máls auk dómar-
ans fulltrúar ýmissa íslenzkra
félaga og stofnana: Dr. Rich-
ard Beck, Miss Caroline
Gunnarsson, Mrs. Ingibjörg
Jónsson, próf. Haraldur Bessa-
son, Mrs. Eric ísfeld og Hon.
George Johnson heilbrigðis-
og velferðarmálaráðh. fylkis-
ins hafði orð fyrir kollegum
sínum á þingi og mæltist hon-
um vel, þótt hann hafi ærið
mikið annað að hugsa um
þessa dagana. Hafi dómarinn
þakkir fyrir þetta höfðing-
lega boð.
Þau hjónin Dr. S. E. Björns-
son og frú Marja hafa einnig,
síðan þau fluttu í borgina,
haft boð á heimili sínu fyrir
utanbæjargesti á þinginu og
aðra, og svo var í þetta skipti.
Nutu gestirnir vel ánægju-
legra samræðna og hinna
mörgu gómsætu í s 1 e n z k u
rétta, sem fram voru reiddir.
Séra Philip M. Pétursson og
Dr. Richard Beck þökkuðu
fyrir hönd gesta þetta rausn-
arlega boð.
Slörf þingsins
Væntanlega mun skrifari
félagsins láta blaðinu í té sam-
anþjappaðar fréttir af þing-
störfum síðar. Við viljum þó
sérstaklega minnast tillögu-
samþykkta, sem gerðar voru á
þinginu og sem við teljum til
þýðingarmeiri mála, sem þar
voru rædd.
í áliti þingnefndar í útgáfu-
málum voru þessir liðir:
5. Þingið lætur í ljósi
ánægju sína yfir sameiningu
íslenzku vikublaðanna Heims-
kringlu og Lögbergs.
4. Þingið hvetur deildir og
meðlimi félagsins að styrkja
blaðið á eftirfarandi hátt:
<a) Með því að út^ega blað-
1 fréttum dagblaðanna síð-
astl. viku er skýrt frá því, að
varðskipið Albert hefði hleypt
af sex skotum á brezkan tog-
ara, sem var að veiðum fimm
mílur undan landi. Hefði tog-
arinn flúið hratt til hafs og
varpað fyrir borð fiskitækjum
sínum, eftir að hafa komizt
undan uppgöngu íslendinga á
togarann. Þá kom brezka her-
skipið Palliser til sögunnar og
fylgdi togaranum út úr ís-
lenzkri landhelgi. Hefir flota-
stjórnin tilkynnt, að engar
skemmdir hafi orðið á togar-
anum og muni varðskipið hafa
hleypt af tómum skothylkj-
um.
Nú hefir togaraeigendasam-
bandið brezka tilkynnt, að
sem vott um góðvilja muni
þeir stöðva fiskiveiðar sínar
innan tólf mílna svæðisins
umhverfis Islands strendur
þar til ráðstefnunni um lög-
gjöf á höfunum, sem haldin
inu fréttaritara í sem flestum
byggðum íslendinga.
(b) Með því að afla blaðinu
áskrifenda í byggðum sínum.
<c) Með því að útvega aug-
lýsingar í blaðið.
(d) Með því að efna til sam-
komuhalda blaðinu til styrkt-
ar.
Þingnefnd útbreiðslumála
lagði og fram sams konar til-
lögur. Tóku margir til máls
og ræddu þessar tillögur ítar-
lega, og hlutu þær síðan ein-
róma samþykki þingsins. Má
vafalaust treysta því, að deild-
irnar muni taka þetta mál til
alvarlegra íhugunar og fram-
kvæmda, enda veltur framtíð
þessa eina blaðs, sem við nú
eigum, á stuðningi íslenzks al-
mennings.
Stjórnarnefnd
fyrir næstkomandi ár
Dr. Richard Beck, forseti,
Séra Philip M. Pétursson,
varaforseti,
Prof. Haraldur Bessason,
skrifari,
Walter J. Lindal dómari, vara-
skrifari,
Grettir L. Jóhannson konsúll,
féhirðir,
Frú Hólmfríður Danielson,
varaféhirðir,
Guðmann Levy, fjármála-
ritari,
Ólafur Hallson, varafjármála-
ritari,
Frú Marja Björnsson, skjala-
vörður.
verður í Geneva í næsta mán-
uði, verði lokið.
Enn fremur var skýrt frá
því í dagblöðunum, að á ráð-
stefnu fiskiveiðasamtaka V.-
Evrópu, þar sem voru komnir
til fundar 36 fulltrúar þessara
samtaka frá níu löndum (Bret-
landi, Belgíu, Danmörku, V.-
Þýzkalandi, Frakklandi, Hol-
landi, Portúgal, Spáni og Sví-
þjóð) hafi verið samþykkt að
halda fast við hina gömlu
þriggja mílna landhelgi.
Þetta mun hafa verið sam-
kunda f u 111 r ú a útgerðar-
manna, þeirra ,er aðallega
hugsa um stundargróða, en
ekki um varðveizlu fiski-
stofnsins við strendur land-
anna, sem hlut eiga að máli.
Er ótrúlegt, að þeirra stefna
nái framgangi í Geneva, en
þar vérða mættir fulltrúar frá
ríkisstjórnum þessara landa.
Þó þykir Winnipeg Free Press
útlitið ískyggilegt, svo sem
grein er birtist í blaðinu á
föstudaginn ber vitni um, og
er endurbirt á öðrum stað í
þessu blaði.
Kanada leyfir ekki sínum
eigin fiskimönnum að fiska
innan tólf mílna svæðis við
strendur landsins, en þykist
ekki geta framfylgt því banni
við erlenda fiskimenn. Kan-
ada mun því væntanlega
fylgja Islandi fast að málum
um 12 mílna landhelgi, þegar
til Geneva kemur. Ráðstefnan
þar hefst 17. marz n. k. Aðal-
fulltrúi íslands á ráðstefnunni
verður Hans G. Andersen,
sendiherra og sérfpeðingur í
landhelgismálum. Ekki er
okkur kunnugt um enn, hverj-
ir verða fulltrúar Kanada.
Vonandi verða valdir snarpir
og' skeleggir menn, sem standa
fast um málstað Kanada og
þá um leið Islands.
Hon. George Johnson, M.D.
Um þessar mundir leggur
Hon. George Johnson heil-
brigðis- og velferðarmálaráð-
herra Manitobastjórnar frum-
varp sitt fyrir þingið. Er þar
um miklar og merkilegar um-
bætur að ræða og mun verða
nánar skýrt frá þeim og hinu
mikla starfi, sem Dr. Johnson
er að leysa af hendi, í næsta
blaði. Eitt er víst, að flesíum
kemur saman um, andstæð-
ingum hans í pólitík sem öðr-
um, að þetta embætti í ráðu-
neytinu sé nú skipað manni,
sem þekkir inn á og skilur þau
mál, sem deild hans á að f jalla
um; manni, sem veit hvað
hann vill.
H. B.
Þjóðræknisþirtgið