Lögberg-Heimskringla - 16.06.1960, Qupperneq 6

6
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 16. JÚNÍ 1960
GUÐRÚN FRA LUNDI:
ÞAR SEM
BRIMALDAN
BROTNAR
„En þá er það ég, sem hef
ekkert á móti því vinur. Þó
að þú viljir ekki fara suður,
fer ég með dætur okkar.
Varla býrð þú þá einn í
Látravík,“ sagði Maríanna
sigurglöð.
„Á hverju ætlið þið eigin-
lega að lifa í Reykjavík?“
hnusaði í honum.
„Þú verður líklega að sjá
fyrir fjölskyldu þinni þar al-
veg eins og hér á þessum and-
styggðar útkjálka, sem ekki
er boðlegur nokkrum al-
mennilegum manni eða konu
að búa á.“
„Það er nú svo sem ekkert
ólíkt að búa hérna í Látravík,
þar sem maturinn veltur
næstum upp í pottana, eða
kaupa í hverja máltíð í
Reykjavík. Ég gæti hugsað
mér, að þú yrðir einhvern
tíma svifasein við innkaupin,"
sagði hann.
„Ég læt líklega Helgu mína
hafa fyrir því. Hún þarf ekki
að vera með annan fótinn við
útiverkin eins og hérna og
getur nú loksins farið að hafa
það náðugt. Okkur er báðum
full þörf á því,“ sagði Marí-
anna.
„Þú heldur kannske að þú
fáir að hafa vinnukonu til að
snúast í kringum þig. Það
verður varla ég, sem geld
henni kaup. Þið komizt lík-
lega til að hugsa um heimil-
ið, mæðgurnar. Varla vinnið
þið utan heimilis, þykist ég
vita,“ sagði Hallur. Svo gerði
hann sig mýkri í máli. „Þetta
getur ekki verið alvara fyrir
þér, Maríanna. Við eignumst
bráðum alla jörðina, það hef-
ir þig alltaf langað tiL Held-
urðu, að það verði ekki mun-
ur að vera hér sjálfseignar-
kona eða leigja í Reykjavík,“
sagði hann.
„Það eru víst engar líkur
til þess að ég verði nokkurn
tíma sjálfseignarkona hér. Ég
er búin að bíða eftir því í full
tuttugu ár. Og það lítur ekki
út fyrir að karlinn sé hrum-
ari en hann hefir verið. Hann
gerir okkur það áreiðanlega
til bölvunar að lifa nokkur ár-
in enn þá,“ sagði hún.
Hallur glotti gremjulega,
þegar hann heyrði sínar eigin
hugsanir flæða af vörum konu
sinnar.
„En það hlýturðu að sjá, að
eilífur verður hann ekki, og
þá tek ég jarðarpartinn í minn
hlut,“ sagði hann.
„Mér er alveg sama hvað
þú ætlar þér. Ég yrði ekki
kyrr, þó að karlinn byðist til
að gefa mér hálflenduna, sem
hann væri vís til að gera, ef
hann héldi að ég ætlaði að
fara, því að alltaf hefir hann
nú litið upp til mín og séð,
að ég bar af fjölskyldunni, og
eins börnin mín.“
„Það hefir víst ekki verið
lítið, sem hann hefir litið upp
til þín,“ hnusaði í Halli.
Þetta varð daglegt deilu-
efni. Maríanna lét engan bil-
bug á sér finna, þegar þau
jöguðust, en við Helgu sagði
hún stundum, að sjálfsagt
saknaði hún selsins, eggj-
anna og harðfisksins. En það
yrði víst hægt að veita sér
það, sem betra var í Reykja-
vík, þar sem allt væri til.
Hallur var þungbúinn á
degi hverjum og hugsaði ráð
sitt. Honum datt í hug að búa
kyrr og hafa Helgu fyrir bú-
stýru. En þá var það svo sem
auðvitað að síminn myndi
aldrei þagna. Alltaf sífelldar
matarsendingar til Maríönnu
og dætra hennar. Hann yrði
því að framfæra tvö heimili.
Kannske þrjú. Tómasi yrði
sjálfsagt ekki gleymt. Það
voru allt annað en þægilegar
ástæður fyrir honum, en aldr-
ei minntist hann á þær við
föður sinn eða bróður, svo
langt bil var orðið á milli
þeirra, þó að allt virtist frið-
samt á yfirborðinu.
Maríanna söng og trallaði
daginn út og inn, manni sín-
um til mikillar skapraunar.
Hann heyrði hana aldrei tala
um annað við Helgu og dætur
sínar en Reykjavíkurlífið.
Þær umræður yrðu áreiðan-
lega komnar um alla sveit-
ina fyrir sumarmál.
Dagarnir liðu hver af öðr-
um, kaldir og langir. Það var
orðið lítið um jörð í heiðinni,
allt var á gaddþilju. Hrossin
leituðu ofan í fjöruna og
snöltruðu í kringum fjárhús-
in eftir moðrusli. Á skírdag
hafði Gunnar farið í heiðina
til að svipast um eftir hross-
um og sagt Halli, að hann
hefði hvergi séð eitt tryppið
hans. Líklega hefði það farið
ofan í einhverja gjótuna. Það
var nóg af þeim þarna í heið-
inni.
Morguninn eftir lagði Hall-
ur af stað til að vita, hvort
það væri ekki saman við ein-
hver önnur hross í nágrenn-
inu. Hann varð feginn að
komast í burtu frá konu sinni,
því að aldrei hafði hún sung-
ið hærra en einmitt þennan
morgun. Þótt hann væri langt
frá því að elska og hlýða guðs
orði, hafði þó móðir hans
kennt honum að halda heilaga
páskana og bænadagana.
Hann mætti Bjarna frá
Vatnshorni, sem nú var vetr-
armaður á Hvanná, og spurði
hann, hvort hann hefði ekki
séð tryppi, sem sig vantaði, a
snöltri þar um slóðir.
„Jú, það hef ég séð,“ sagði
Bjarni. „Ég fann það niðri í
og fór með það heim að
Hvanná, því að þangað var
stytzt. Það er farið að hress-
ast, en líklega er samt betra
fyrir þig að taka það í hús.“
Þeir fylgdust að heim að
Hvanná. Hallur hafði ekki
komið þangað, síðan hann
þaut út í hríðina kvöldið, sem
Grímur dó. Bjarni bauð hon-
um til baðstofu, eftir að hafa
litið á tryppið. Hallur þakk-
aði svo Pálínu fyrir aðhlynn-
inguna á tryppinu.
„Það er Bjarni, sem á það
þakklæti, en ekki ég,“ sagði
hún.
„Líklega hefir þú átt heyið,
sem það hefir étið, en ekki
hann,“ sagði Hallur.
„Það hefir víst ekki munað
mikið um það, sem ofan í
tryppið hefir farið,“ sagði
hún.
„Þú talar borginmannlega,
þykir mér. Okkur í Látravík
finnst muna um hvert hross-
ið, sem bætist á heyin,“ sagði
Hallur.
„Ég á ekki fleiri hross en ég
hef fóður fyrir,“ sagði Pálína
stuttlega.
Hann settist og beið á með-
an hitað var á katlinum, eins
og siður er í sveitinni. Yngri
systkinin voru úti í góða veðr-
inu, en Þórey hafði farið aust-
ur að Vogum til að vera hjá
Lilju frænku sinni, sem var
ein í bænum yfir manni sín-
um fárveikum. Þegar Bjarni
hafði drukkið kaffið, fór
hann út, svo að þau urðu ein
eftir inni, Pálína og gestur
hennar.
„Jæja, Pála mín,“ sagði
hann í óviðkunnanlega kum-
pánlegum málróm. „Hvað
hugsarðu þér að gera eftir-
leiðis?"
Hún leit snöggt til hans.
Hún hafði sízt búizt við að
hann spyrði sig þessarar
spurningar.
„Ég sit líklega á sama rúm-
inu og ég sit núna, og vinn
mín vanalegu verk,“ svaraði
hún.
„Ekki býrðu þó ein, þótt
dugleg sért,“ sagði hann.
„Mér leggst eitthvað til.
Ekki er ómögulegt, að ég hafi
von um vinnumann," sagði
hún stuttlega.
Hann þagði nokkra stund,
en sagði svo: „Það er nú bezt
fyrir okkur að gleyma göml-
um erjum, Pála mín. Þú skalt
fara til mín sem ráðskona með
krakkana. Maríanna er alveg
orðin afhuga öllu, sem til-
heyrir búskap, og ætlar til
Reykjavíkur til Tómasar. En
ég get varla hugsað til að
fara frá Látravík og vil allt
til vinna að geta búið áfram.“
„Jafnvel að bjóða mér ráðs-
konusætið," sagði hún og hló
háðslega.
„Það eru engin vandræði að
hafa þig fyrir bústýru. Það
sýnir sig búið á Hvanná,“
sagði hann.
„Ég sagði þér það víst einu
sinni, að þú yrðir aldrei hús-
bóndi minn,“ sagði hún, og
það kenndi beiskju í rödd
hennar. „Álit mitt á þér hefir
ekki breytzt síðan."
„En ég veit, að þig hefir
alltaf langað til að búa í
Látravík, enda eru fáar jarð-
ir búsældralegri en hún hér
í sveitinni,“ sagði hann.
„Ég er ekki í neinum vand-
ræðum með jarðnæðij og ég
þarf heldur ekki að láta lýsa
Látravík fyrir mér,“ sagði
hún og kafroðnaði af gremju.
„En hvergi hefði ég frekar
viljað búa en þar. Þér ætti
líka að vera það fullkunnugt
hver það var, sem spyrnti mér
út úr því heimili.“
„Þú ert náttúrlega að hugsa
um að koma ár þinni þægi-
legar fyrir borð,“ sagði hann
gremjulega. „Fara til pabba
gamla og láta hann ala krakk-
ana upp fyrir þig og kannske
ná í eitthvað af reytunum
hans eftir hans dag.“
„Nei, ég hefi ekki hugsað
mér að ala börnin mín upp
undir annarra þaki. Hef líka
nóg fyrir mig og þau að lifa
af. Fóstri minn á varla svo
mörg ár eftir, að hann geti al-
ið upp yngri börnin. Ég hef
áreiðanlega ekki borið meira
úr býtum úr Látravíkurbú-
inu en mér bar. Þú getur ver-
ið rólegur þess vegna, að ég
ætla mér ekki að narta utan
úr þessum arfshluta þínum,
sem þið hafið verið veik út
af öll þessi ár, sem þið hafið
búið á móti föður þínum. Það
hefir líka heyrzt eftir konu
þinni, að gamli maðurinn sé
að stríða ykkur með því að
lifa sem lengst.“
Hallur hló kuldahlátri. „Ég
býst við að fleirum en okkur
hefði þótt gremjulegt að sjá
þetta allt fara til Gunnars,“
sagði hann.
„Ég sé ekki að það fari neitt
til hans. Gunnar var svo efn-
aður, að hann þurfti einskis
með. Ég er viss um, að pabbi
þinn hefir stórgrætt, síðan
Gunnar tók við búinu.“
„Tók við búinu? Það er víst
ekki hægt að kalla það svo.
Hvaða svo sem eftirgjald
heldurðu að Gunnar borgi
honum? Ekki neitt. Það er ég
viss um.“
„Um það er mér ekki kunn-
ugt, en hitt hefir víst aldrei
heyrzt, að Jóhann í Látravík
léti féfletta sig,“ sagði Pálína.
„Hann lætur Gunnar áreið-
anlega féfletta sig. Þetta er
nú meira veldið, sem farið er
að verða á honum. Búinn að
kaupa Vogana og stórfjölga
búpeningnum," sagði Hallur
gremjulega. „Það er munur
eða ég, sem tapa heldur með
hverju ári, hvernig sem ég
þræla."
„Hvað er að jafna því sam-
an. Þú ert að mennta þennan
stórgáfaða son þinn. Svo er
Sifa dugleg búkona, en það
hefir kona þín víst aldrei ver-
ið talin. Fóstri minn var lán-
saVnur að eignast jafn geð-
fellda tengdadóttur og Sifu,“
sagði Pálína. Hún vissi, að
fátt myndi Halli koma verr
en að heyra mágkonu hans
hælt.
„Það er meira hvað karlin-
um getur þótt varið í Sifu,
þessa bölvaða dræsu,“ sagði
hann.
„Hún er alveg eftir hans
smekk, og langt frá því að
vera nokkur dræsa. Hún er
dugleg og geðgóð og hispurs-
laus, alveg eins og sveitakon-
ur eiga að vera. Annað á ekki
við þá feðga,“ sagði Pálína.
„tölíkt held ég að Maríanna
sé skemmtilegri kona, og
margoft hefir hún boðið hon-
um að vera hjá okkur, en
hann hefir alltaf afþakkað
það. Kannske hefir þú ekki
bætt fyrir okkur þar frekar
en annars staðar,“ sagði
Hallur.
„Ég skipti mér ekkert af
því. Það kom mér ekkert við.
Hann hafði næga reynslu af
því hvernig hún var, búinn
að búa á móti henni í mörg
ár. Hann bjóst víst við, að
hún gerði það í þeim tilgangi
að ná sem mestu af reytunum.
Ég bauð honum að koma til
mín, ef hann þyrfti aðhlynn-
ingar við. En það hefði hann
sjálfsagt aldrei þegið. Hann
fer ekki lifandi frá Látravík.
önnur voru ekki afskipti mín
af því máli, hvort sem þú trú-
ir því eða ekki. Um það hugsa
ég ekki,“ sagði Pálína.
„Ég gæti trúað því,“ sagð:
Hallur eftir stutta þögn, „að
þú sæir bezt hvað þú hefir
misst, þegar vorið kemur.
Bjarni frá Vatnshorni hefir
víst aldrei kunnað að fóðra
sauðkind, en Grímur var
ágætur fjármaður. Ef þú hefir
von um Bjarna eftirleiðis,
verður skrýtinn búskapurinn
þinn. Dálítill munur að taka
allt hjá öðrum.“
„Náttúrlega verður þetta
ómyndarhokur hjá mér, en
ætli það verði betra hjá þér,
þegar þú ert orðinn ekkju-
maður,“ sagði Pálína.
„Þá er ráðið að rétta hvort
öðru hjálparhönd. Ég býst við
að Grímur heitinn hefði vel
trúað mér fyrir börnunum
sínum,“ sagði Hallur.
„En það geri ég ekki,“ sagði
Pálína. „En Gunnari bróður
þínum tryði ég vel fyrir þeim
og mér líka.“
Hallur dökknaði af gremju-
Það var ekki í fyrsta sinn,
sem hann varð þess áskynja>
að nágrannarnir tóku Gunn-
ar fram yfir hann. Hann kast'
aði kveðju á Pálínu og snar-
aðist út. Hann þrammaðí
heimleiðis í þungu skapi og
mundi ekkert eftir því, a^
hann ætlaði að taka tryppi®
með, fyrr en leiðin var meir3
en hálfnuð. Hann yrði1
senda strákinn vestur eft11’
með hryssuna í fyrramálið-
Það var svo sem auðséð, a^
hann yrði að hætta að bua-
Hann var búinn að tala um
það við Helgu að verða eftir
hjá sér, en hún vildi fylgla
Maríönnu. Ella á Básum sner1
upp á sig líka. Loks hafði hoU'
um dottið Pálína í hug. HaU11
þóttist gera gustukaverk me
því að bjóða henni húsmóður'
sætið í .Látravík. Hann haf®1
alltaf þótzt þess fullviss, a
hún bæri enn hina heit^
æskuást sína til hans og tsek1
boði hans fegins hugar.