Lögberg-Heimskringla - 22.09.1960, Side 1
Högberg - ® eímskringla
Stofnað 14. jan.. 1888 Slofnuð 9. sepl., 1886
74. ÁRGANGUR WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 22. SEPTEMBER 1960 NÚMER 36
Fréttir í stuttu máli
Congo-sveiium
S.Þ. fjölgað
Samanlagður fjöldi her-
manna Sameinuðu þjóðanna í
Congo verður nú aukinn úr
15.700 upp í 17.000 eða rúm-
lega það. Hér eftir leggja 13
riki fram liðsafla til gæzlu-
sveita Sameinuðu þjóðanna.
Eins og stendur eru í Congo
rúmlega 15.000 manns frá 11
ríkjum, og skiptast þeir
þannig:
Marokkó 3.220 manns
Túnis 2.640 — .
Eþíópía 2.560 —
Ghana 2.390 —
Irland 1.370 —
Guinea 740 —
Svíþjóð 580 —
Malí 570 —
Arabiska
sambandslýðv. 510 —
Súdan 390 —
Líbería 220 —
Von er á liðsauka frá
Guineu og enn fremur á 1.090
tftanna herdeild frá Indónesíu
°g 120 manna liði frá Malaja.
Við þetta bætast svo sér-
stakar liðsveitir frá öðrum
ríkjum en þeim, sem nefnd
voru hér að framan, meðal
annars frá Danmörku, Noregi,
Kanada og Indlandi.
☆
F’immtán ríki sóltu um
uppiöku í S.Þ.
Öryggisráðið hefir fjallað
um umsóknir 15 nýrra ríkja,
sem sótt hafa um upptöku í
Sameinuðu þjóðirnar. Ráðið
rnælti með umsóknunum, og
Voru þær teknar til endan-
legrar meðferðar af Allsherj-
arþinginu, sem kom saman
í New York 20. september.
Átta hinna nýju ríkja eru
JTieðlimir franska samveldis-
ins. Þau eru Dahomey, Níger,
Efri Volta, Fílabeinsströndin,
Tchad, Congo (áður Franska
Congo), Gabon og Lýðveldi
Mið-Afríku. Þar við bætist
Kýpur, sem nýlega hlaut
sjálfstæði sitt.
Auk þeirra sóttu um upp-
töku: Togo, Cameroun, Mala-
gasy, Somilia, Mali og Congo
(fyrrum Belgiska Congo). —
Ákvörðun um upptöku hinna
fVeggja síðastnefndu í .S.Þ
var frestað, þar til innbyrðis
deilur þeirra koma til umræðu
seinna á þinginu. Allar þessar
þjóðir utan Kýpur eru frá
Afríku.
☆
Afmæli
Rt. Hon. John G. Diefen-
baker átti 65 ára afmæli
sunnudaginn; hann var fædd-
ur í Grey County, Ontario, 18.
september 1895.
☆
Alvinnuleysi er nú meira í
Kanada og Bandaríkjunum en
nokkru sinni síðan á kreppu-
árunum — 5 prósent verka-
fólks í Kanada og 6 prósent í
'Bandaríkjunum var atvinnu-
laust yfir sumarmánuðina.
Þetta þykir alvarlegt ástand,
vegna þess að á því tímabili
ársins er jafnan mest um at-
vinnu, en atvinnuleysi versn-
ar eftir því sem líður á vetur-
inn. T. d. voru 9 prósent verka-
fólks í Kanada atvinnulaust
í marz síðastl. Atvinnuleysis
gætir ekki í Evrópulöndun-
um; á\ Bretlandi er lítið sem
ekkert atvinnuleysi og í Vest-
ur-Þýzkalandi er hörgull á
verkafólki.
☆
Allt í grænum sjó í Congo
Lið S.Þ. var sent inn í Con-
go með þeim skilyrðum, að
það'- skyldi skipta sér sem
minnst af innbyrðis stjórnar-
deilum, en reyna þó að koma
skipulagi á. Sovétríkin hafa
spillt mjög fyrir viðleitni S.Þ.
með því að senda Lumuba
vopn og aðra aðstoð án sam-
þykkis S.Þ. — Congo-menn
sjálfir virðast ekki vita sitt
rjúkandi ráð; það er eins og
börnum hafi verið fengin
völdin í hendurnar. Lumuba,
forsætisráðherrann, er eitt í
dag og annað á morgun; hann
bað um aðstoð S.Þ., sfðan leit-
aði hann um styrk til Sovét-
ríkjanna og vildi reka lið S.Þ.
úr landi; baðst svo verndar
S.Þ., þegar óvinir hans ætluðu
að þjarma að honum. Loks
rak Kasavubu forseti Lum-
umba frá völdum og skipaði
annan í hans stað. Nokkru
síðar tilkynnti herforingi Con-
go liðsins, Mobutu að nafni,
að hann tæki völdin í sínar
hendur þar til Lurfiumba og
Kasavubu gætu komið sér
saman um stjórn landsins og
hann rak sendilið Sovétríkj-
anna úr landi. Nokkru síðar
hvarf Lumumba og var hald-
ið að hann væri dauður, en
hann birtist aftur á sunnudag-
inn og sagðist vera búinn að
semja við Kasavubu um að
mynduð yrði fylkjastjórn í
Congo og að Congo skyldi
'ekki styrk þiggja frá erlend-
um þjóðum nema undir um-
sjón S.Þ.
Talsmaður Kasavubu kvað
þá enga samninga hafa gert.
Lumumba vill nú óður kom-
ast á þing S.Þ. í New York.
Hammarskjöld
vottað traust
Aukaþing Sameinuðu þjóð-
anna var kallað saman á laug-
ardaginn, eftir að Sovétríkin
höfðu fellt tillögu Asíu- og
Afríkufulltrúanna í Öryggis-
ráðinu um að lýsa yfir á ný
fullkomnu trausti á meðferð
Dags Hammarskjölds á mál-
um Congo-manna og veita
honum heimild til að stofna
sjóð til framkvæmda í Congo.
Fulltrúi Sovétríkjanna veitt-
ist hart að Hammarskjöld og
sagði hann vera hliðhollan
vesturveldunum. Hammar-
skjöld kvaðst sætta sig við að
leggja það undir dóm Afríku-
manna, hvort hann yrði sak-
aður um hlutdrægni.
Á sunnudagskvöldið báru
17 Afríku- og Asíuþjóðir fram
tillögu um fullkomið tiltraust
til Dags Hammarskjölds og
lofuðu um leið alla framgöngu
hans af hálfu S.Þ. í Congo.
Enn fremur fólst í tillögu
þeirra, að engin þjóð mætti
senda vopn eða herlið til
Congo nema samkvæmt beiðni
S.Þ., meðan S.Þ. eru að reyna
að hjálpa Congo.
Traustsyfirlýsingin á Dag
Hammarskjöld hlaut 70 at-
kvæði, en 11 þjóðir greiddu
ekki atkvæði, en það voru
Sovétríkin og leppríki þeirra,
Frakkland og Suður-Afríka:
Hins vegar hlaut ákvæðið um,
að enginn þjóð sendi vopn
eða herlið inn í Congo án
leyfis S.Þ. hér um bil einróma
samþykki.
Var þetta mikill sigur fyrir
Hammarskjöld og vottur um
það tiltraust og þá virðingu,
er hann nýtur; að sama skapi
biðu Sovétríkin mikinn ósig-
ur, því þau hafa þessar síðustu
vikur haldið uppi stöðugum
rógi um Hammarskjöld og
störf hans fyrir S.Þ. í Congo.
☆
Kvenforsælisráðherrann
Meðal hinna mörgu þjóð-
höfðingja, er sækja þing S.Þ.,
sem sett var á þriðjudaginn,
er eini kvenforsætisráðherr-
ann í heiminum, en það er
frú Sirimaro, ekkja Bandara-
naika fyrrv. forsætisráðherra
á Ceylon. Vakti val hennar
fyrir nokkrum mánuðum at-
hygli um heim allan, og er
athyglisverðara, þegar þess er
gætt, að á Ceylon vantar enn
mikið á að konur njóti jafn-
réttis á við karlmenn.
Frú Sirimaro Bandaranaika
er 46 ára gömul og á 11 ára
gamlan son. Hún hefir nýlega
verið gagnrýnd í heimsblöð-
unum fyrir að skerða prent-
frelsi í landi sínu.
Fimmtánda þing S.Þ.
Ambassador Frederick A.
Boland frá Irlandi var kosinn
forseti Allsherjarþingsins með
46 atkvæðum; frambjóðandí
kommúnista, Jiri Nosek frá
Tékkóslóvakíu fékk 24 atkv.
og ambassador Thor Thors 9
atkvæði. Fráfarandi forseti
var Belaunde frá Perú.
Fjórtán Afríkuþjóðir ásamt
Kýpur fengu upptöku í S.Þ.,
svo nú eru þær orðnar 96. Var
þeim fagnað með ræðuhöld-
um, er 20 fulltrúar þjóðanna
tóku þátt í. Á þingið er kom-
inn fjöldi æðstu manna þjóð-
anna — um 20 þjóðhöfðingj-
ar, og er það talið einsdæmi
í sögunni. Allir ;munu þeir
halda ræður. Eisenhower for-
seti flytur ræðu á fimmtudag-
inn, en Krushchef á föstu-
daginn. Nú eru MacMillan
forsætisráðherra Breta, Dief-
enbaker og Mensies frá Kan-
ada og Ástralíu að ráðgast um
að sækja þingið.
Mikla athygli vakti það á
þingi, hve Krushchef og
Castro föðmuðust innilega.
Lögreglan í New York á fullt
í fangi með að vernda þá,
einkanlega hefir Castro með
sínu 50 manna liði verið örð-
ugur.
☆
Guðmundur Jónsson
söng við glæsiviðtökur
Guðmundur Jónsson óperu-
söngvari söng á sviði Schwarz-
enberghallarinnar í Vín laug-
ardaginn 6. ágúst við húsfylli
og forkunnar viðtökur og
hlaut hina ágætustu dóma
gagnrýnenda, en þetta eru
einmitt tónleikarnir, sem Guð-
mundur gat um, að væru í
vændum, þegar blaðið átti
samtal við hann við heim-
komuna á listhátíð Þjóðleik-
hússins í vor, þegar hann kom
heim til að syngja sitt fræga
hlutverk í Rigoletto.
Þá lét Guðmundur þess ein-
mitt getið, að prófessorinn,
leiðbeinandi hans hefði und-
irbúið tónleika, þar sem Guð-
mundur kæmi fram og söng-
konan Steindler, sem einnig
naut kennslu prófessorsins. —
Guðmundur söng að þessu
sinni eingöngu óperuaríur.
Gagnrýni þriggja blaða hafa
borizt hingað og segja þau
meðal annars á þessa leið:
Neues Öslerreich segir:
íslenzki söngvarinn Guð-
mundur Jónsson hefir feiki-
legt raddmagn með glæsirödd
háa og djúpa. Öndunaraðferð
hans er til fyrirmyndar. „Hon-
um tekst öðrum fremur að
greina sundur og byggja upp
ítölsku aríurnar. Maður hefir
á tilfinningunni, að hinn þrótt-
mikli söngvari, sem í ýmsu
minnir á glæsitímabil Edel-
manns, viti nákvæmlega hvað
hann sé að gera, jafnvel þar
Frh. bls. 8.
Báran
— Vikið við úr ensku —
Ein silfurlit bára á bláleitri unn,
ein bylgja af hundruðum vesæl og þunn,
í hafrótsins faðmi sig hjúfraði smá
og horfði til strandar með dragandi þrá.
I
Ein sindrandi bára með sí-kvikan feld,
er silfrast við mánaljóss blá-hvíta eld,
um forlög sín dreymir og fagnandi hlær,
er færist hún smátt og smátt ströndinni nær.
Og áfangann styttir hver stund sem að fer,
er stöðugt í áttina hrannirnar ber.
En vonglaða báran sig teygir á tám
og tilsýndar eygir loks ströndu með trjám.
Af óró og gleði hún ýfist og rær
er athvarfið lang-þreyða færzt hefir nær.
Að vitund berst ómur af sæfugla söng,
er sannar, að biðin ei verða mun löng.
Með kátínu báran sér kastar á land
og kann sér ei læti, þótt úr verði strand;
því ævinnar sigur við örlögin ströng
nú endar við mávsins og hrannanna söng.
Ein silfur-krýnd bára, svo brothætt og smá,
af barningi hrakin á djúpinu lá.
Hún gjörvallri ævinni eyddi á sjó,
en elskaði landið svo heitt að hún dó.
P.B.