Lögberg-Heimskringla - 29.09.1960, Blaðsíða 7

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 29. SEPTEMBER 1960
7
Rannsóknastöð komið upp á tunglinu
á næsta mannsaldri
sýndar og sýna þær mjög
greinilega bakhlið tunglsins.
Rússneski stjörnufræðipró-
fessorinn Mikhaliov skýrði
frá því, að myndirnar hefðu
verið 200 mínútur á leiðinni
frá tunglinu. Hann sagði enn
fremur, að myndirnar hefðu
ekki verið sérlega skýrar,
þegar þær komu til jarðar, en
þegar þær höfðu fengið með-
ferð í þremur mismunandi
rannsóknarstofum, hefði mik-
ill fjöldi smáatriða komið
fram og þær einnig orðið
miklu skýrari.
Vísir, 22. ágúst
Fréttir frá S.Þ.
Á geimvísindaráðstefnunni,
sem þessa dagana er haldin í
Stokkhólmi, hafa vísindamenn
frá 33 löndum gefið öllum
heiminum mikið og gott for-
dæmi. Þeir hafa sem sagt sett
á laggirnar alþjóðlega nefnd,
sem á að vinnað að því að
koma upp rannsóknastöð á
tunglinu. Til þess að sjá um
þetta mikla verkefni, hefir
verið kosin nefnd, og er
franskur maður, Dr. F. J.
Malina að nafni, formaður
hennar.
Þess er þó getið, að þessi
áætlun, sem ber nafnið „Al-
þjóðlega tunglrannsóknastof-
an“, komi ekki til fram-
kvæmda fyrr en eftir 15—20
ár, en þó mun í nánustu fram-
tíð gengið frá áætlunum um
þrjá aðalþætti framkvæmdar-
innar, sem sé, í fyrsta lagi allt,
sem snertir tækniútbúnað og
útreikninga, í öðru lagi tækni-
lega örðugleika á byggingu
rannsóknarstofunnar og í
þriðja lagi þau vandamál, sem
lúta að dvöl manna á tungl-
inu.
Varaformaður nefndarinnar
var kosinn Lovell, sem er for-
stöðumaður fyrir stjörnurann-
sóknastöðinni í Jordell Bank
í Englandi, en meðal annarra
meðlima nefndarinnar, en þeir
eru 45, má nefna Rússann
Sedov, sem er formaður sam-
taka geimvísindamanna. —
Nefndinni mun verða skipt í
þrjár deildir, geimvísinda-
deild, tæknideild og líffræði-
deild. Aðsetur hennar verður
í París.
Það setti mikinn svip á
einn fund ráðstefnunnar, að
Wernher Von Braun, fremsti
geimvísindamaður Bandaríkj-
anna, skýrði frá því, að Banda-
ríkjamenn hefðu í hyggju að
framleiða eldflaug, sem flutt
gæti menn til tunglsins eða
Mars og heim aftur, án þess
að þá sakaði.
Von Braun skýrði frá því,
að eldflaugin mundi verða
byggð samkvæmt svokallaðri
Satúrnusaráætlun, sem Braun
er nú að ljúka við. Satúrnus-
areldflaugin á að verða
þriggja þrepa, en mannflutn-
ingaeldflaugin á að vera
fjögurra þrepa.
Það kom frhm í tölu Von
Brauns, að ætlunin er að
senda fyrst eldflaugar með
eldsneyti á braut umhverfis
jörðu og senda síðan eldflaug-
ina þá hina stóru á svipaða
braut, þar fær stóra flaugin
eldsneyti frá „tankflaugun-
um“.
Eldflaugin verður eins há
og meðal skýjakljúfur og á að
geta framleitt 1,5 milljón
kílóa þrýsting.
Á ráðstefunni sýndu rúss-
neskir vísindamenn mjög at-
hyglisverðar myndir, sem
teknar voru af Lunik III. í
október 1959, myndirnar eru
miklu skýrari heldur en þær
myndir, sem áður hafa verið
Jarðarbúum fjölgar um
48 milljónir árlega
Samkvæmt „Demographic
Yearbook 1959“, sem Samein-
uðu þjóðirnar hafa nýlega
sent á markaðinn, er heildar-
tala jarðarbúa nú kringum
2.900 milljónir.
Yfirlitið í bókinni tekur til
allra landa og byggðra svæða.
Fjölmenriasta ríki heims,
Kína, er talið hafa 699 millj.
íbúa. Þar næst kemur Ind-
land með 403 milljónir, Sovét-
ríkin með 209 milljónir og
Bandaríkin (að meðtöldum
hinum nýju fylkjum, Alaska
og Hawaii) 178 milljónir.
Þessi fjögur ríki hafa alls um
hálfan annan milljarð íbúa,
og er það rúmur helmingur
allra jarðarbúa.
Næst í röðinni er Japan með
92 milljónir íbúa, en síðan
kom Pakistan, Indónesía,
Brasilía, Vestur-Þýzkaland og
Bretland, hvert með yfir 50
milljónir íbúa.
„Demographic Y e a r book
1959“ er 719 blaðsíður og hef-
ir að geyma geysimikið magn
af upplýsingum og töflum um
stærð landa og landsvæða,
íbúatölu, fæðingar, dauðsföll,
giftingar, skilnaði og fólks-
flutninga frá einu landi til
annars. 1 fyrst sinn síðan 1954
er gefið sundurliðað yfirlit
yfir fæðingar um heim allan.
Ábrókin er samin af hagfræði-
deild Sameinðu þjóðanna.
Yfirlii yfir faeðingar
og dauðsföll
Hlutfallsleg fólksfjölgun í
heiminum árið 1958 var hin
sama og á undangengnum sjö
árum, það er að segja 1,7 af
hundraði eða 48 milljónir
manna á ári. Þetta merkir, að
á hverju ári bætist við tölu
jarðarbúa mannfjöldi, sem
svarar til íbúatölu Italíu.
Þessi tala fæst með því að
draga tölu dauðsfalla (sem er
18 af þúsundi eða rúmlega 51
milljón á ári) frá tölu fæð-
inga (sem er 35 af þúsundi
eða kringum 100 milljónir ár-
lega). Fólksaukningin verður
þá rúmlega 48 milljónir á ári.
Það merkir að á hverri
klukkustund fæðast rúmlega
5,000 manns og á hverri mín-
útu kringum 85 manns.
R ú m u r heliningur allra
jarðarbúa býr í Asíu, og árið
2000 verður hlutfallstala Asíu-
búa í heiminum eftir öllu að
dæma orðin 60 af hundraði.
Eins og stendur búa aðeins 14
af hundraði jarðarbúa í Ev-
rópu, og með svipaðri þróun
og verið hefir verður sú tala
komin niður í 10 af hundraði
um næstu aldamót.
Evrópa er þéítbýlasta álfan
Sé hins vegar litið á þétt-
býlið hefir Evrópa vinning-
inn. Sé gerður samanburður á
heimsálfum að því er þétt-
býlið snertir, kemur Evrópa
fyrst með að meðaltali 85 íbúa
á hvern ferkílómetra. Sé litið
á Mið-Evrópu út af fyrir sig
(136 millj. íbúar), er þéttbýl-
ið enn meira eða 134 á fer-
kílómetra. Hún er þannig
meira en tvöfalt þéttbýlli en
Norður- og Vestur-Evrópa
(alls 140 millj. íbúar) þar sem
meðaltalið á hvern ferkíló-
metra er „aðeins“ 62.
Asía, tekin sem heild, er
næstþéttbýlasta álfan með að
meðaltali 59 manns á ferkíló-
metra. í sunnanverðri Mið-
Asíu er þéttbýlið mun meira
eða 105 manns á ferkílómera.
Hagfræðingar S.Þ. hafa líka
reiknað það út, að á sama tíma
og íbúum Asíu fjölgar um 1,8
af hundraði árlega, er fólks-
fjölgunin í Evrópu aðeins 0,7
af hundraði. Við það bætist,
að þéttbílið í Asíu mun auk-
ast, en í Evrópu stendur það
nokurn veginn í stað.
☆
„Sólarofnar" og eiming
saltvatns
í mörgum löndum heims er
nú verið að gera tilraunir með
nýtingu sólarhitans til að
framleiða mikið hitamagn í
málmiðnaðinum, til að eima
saltvatn, til að hita hús og
elda mat, segir í sérstakri
skýrslu frá Matvæla- og land-
búnaðarstofnun Sameinuðu
þjóðanna (FAO).
í skýrslunni segir, að til
matseldar hafi einkum verið
gerðar tilraunir með tvær
tegundir „sólarofna", sem
draga til sín geisla sólarinnar
og framleiða hátt hitastig. En
það verður að stilla þá á hálf-
tíma fresti, svo þeir snúi rétt
við sólu. FAO hefir látið gera
tilraunir með þessa ofna á
aðalstöðum sínum í Róm, og
jafnframt hefir það stutt til-
raunir, sem gerðar hafa verið
í sólríkum löndum Mið-Amer-
íku, Asíu og Afríku.
I skýrslunni er lögð áherzla
á, að raunhæf nýting sólar-
hitans í þessu skyni sé enn
ýmsum erfiðleikum bundin.
Að sjálfsögðu er hægt að
framleiða „sólarofna" án mjög
mikils kostnaðar, en þeir
verða altént dýrari en hin
einföldu eldstæði, sem al-
mennt eru notuð í vanþróuð-
um löndum, en þar er þörfin
fyrir slíka ofna mest. Þá
þurfa þeir mikils eftirlits og
geta verið hættulegir fyrir
börn.
Hins vegar segir í skýrslu
FAO að það mikilvægasta sé,
að nú séu merin komnir það
langt, að þeir séu farnir að
nota sólarofna til matseldar.
Nú velti mest á því að halda
tilraununum áfram.
1 skýrslunni er enn fremur
vikið að því, að í Florida sé
nú verið að gera tilraunir
með að eima vatn með sólar-
hita. Þannig ér nú hægt að
breyta saltvatni í drykkjar-
vatn, og kostnaðurinn er und-
ir einum dollar á hverja 4000
lítra. Á eyðimerkursvæðum,
þar sem greitt er mikið fé
fyrir ferskt vatn, og á litlu
eyjunum í Kyrrahafinp, þar
sem íbúarnir verða að nota
regnvatn til drykkjar, mundi
slík eiming sjávarvatns hafa í
för með sér miklar framfarir.
Að Brailahlíð . . .
Frá bls. 3.
árin. Manntötrið hörfaði und-
an áhlaupinu-niður í flæðar-
mál og stökk þar út á stein,
eins og hann hyggðist verjast
þaðan. Þetta var smiður ^veit-
arinnar, og sögðu menn, sem
síðar náðu tali af honum, að
hann vissi þau ein deili á
Eiríki rauða, að hann byggi
í Brattahlíð og væri Fredrik-
sen. Hér hófu Grænlendingar
búskap fyrir rúmum fjórðungi
aldar og skírðu fyrsta svein-
barn, sem fæddist í sveitinni,
nafni fyrsta Ameríkanans og
upphafsmanns skrumauglýs-
inganna.
Harðbali
Við naustin eru margar
búðarústir, og héfir þar verið
vei-zlunar- eða þingstaður; þar
suður af gengur flatlendi eða
slétta upp að hlíðinni, verzl-
unarhús stendur á sjávar-
bakkanum, en bæir spölkorn
norðar. Hér var enginn skóg-
ur, ekki einu sinni kjarr, nær
engin tún og hálfgerður harð-
bali. Jarðvegur virðist grunn-
ur á Grænlandi, og jarðvegs-
myndun er þar auðsæftega
seinni en heima á Fróni. Forn-
grýti Grænlands molnar seint
og illa'; jafnvel Stokkanesá er
ekki jafnleðjuþrungin og ís-
lenzku jökulárnar, systur
hennar, og aurar hennar eru
stórgrýttari og geyma minni
sand og ’leir. Ég er enginn
jarðvegsfræðingur, en get
ekki varizt að draga þá álykt-
un, að sennilega eigum við Is-
lendingar einhverja frjóustu
sanda í heimi. íslenzka basalt-
ið er næmt fyrir veðrun og
vatnsaga, og eldfjallaaskan
eykur jarðvegsmyndun. Ei-
ríksfjörður er hyldjúpur, graf-
inn fram af skriðjöklum eins
og Hvalfjörður, en hér skort-
ir bæði Kjós og Skilmanna-
hrepp. Hér eru engar mýrar,
engar slægjur; Bratthlíðingar
hafa varla náð jafnlangt í
jarðrækt og Njáll á Bergþórs-
hvoli, sem ók skarni á hóla.
Hafliða Guðmundssyni í Búð
í Þykkvabæ leizt lítt á lands-
kosti og saknaði Safamýrar.
Hálffallnir grjótgarðar og
gerði bera vitni um forna
jarðrækt, en sums staðar eru
hálfber klapparholt innan
gerðisins. Hvað hefir gerzt?
Hér hefir mikil eyðing átt sér
stað, en við erum ekki menn
til þess að svara því, hvenær
og með hvaða hætti hún hefir
orðið. Hér hefir land eflaust
verið viði vaxið milli fjalls og
fjöru, þegar landnemarnir
fornu settust hér að. Nú er
hér nær samfellt gróðurlendi,
en hve mikla örtröð þolir þetta
land? Á uppblástur og ofbeit
að einhverju leyti sök á eyð-
ingu Grænlandsbyggðar? Ég
kann engin svör við slíkum
spurningum, en þær eru á-
leitnar á þessum stað.
Mörgum þótti Eiríkur rauði
seinheppinn í bústaðavali,
þegar þeir höfðu séð Garða
við Einarsfjörð. En hér er
sjálfsagt mikið og gott fjall-
lendi til beitar, þótt okkur
Hafliða litist lítt á landið til
búskapar. Bændur kváðust
eiga um 10 þús. fjár á fjalli
að löinbum meðtöldum, en
fjárhús eru engin. Síðasti
mikli fellisvetur var 1948—
’49, þá sögðust þeir hafa fellt
tvö til þrjú þúsund. Annars
voru allar tölur um fjáreign
dálítið óákveðnar, og léleg
dönskukunnátta olli því, að
mér varð ekki ljóst, hvort
sauðfé er sameign þeirra eða
hver bóndi á sína hjörð. Einn-
ig skildu þeir mig ekki, þegar
ég spurði þá um mörk. Við
naustin voru nokkrir ungling-
ar á hestbaki, þar á meðal mál-
aðar blómarósir, aðrir ráku
íýr á brokki heim við bæi eða
þeystu um grundir; enginn
hélt hesti til gangs og allir riðu
berbakt. í Grænlandi sáum
við ekkert reiðver nema
strigapoka.
Þjóðv., 20. ágúst
Sjaldan eru deilur hávær-
ari en þegar stjórnmál eða
skáldskap ber á góma. Tveir
menn rifust nýlega harkalega
um nýútkomið skáldverk og
var annar þeirra sjálfur rit-
höfundur. Þegar hann hafði
gefizt upp á að hamra á rök-
um sínum, sagði hann:
— Þú hefir ekkert vit á
þessu. Þú hefir aldrei skrifað
bók.
— Nei, það hef ég aldrei
gert, svaraði hinn. — Ég hef
heldur aldrei verpt eggi, en
tel -mig þó hafa betur vit á
steiktum eggjum en nokkur
hæna hér á landi!
Alþýðubl.
Aldrei augu leyna, ef ann
kona manni.
☆
Af ávöxtunum skuluð þér
þekkja þá.
☆
Augað er spegill sálarinnar.