Lögberg-Heimskringla - 05.01.1967, Síða 3

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 5. JANÚAR 1967
3
JÓNAS JÓNSSON:
fslandssaga
Business and Professional Cards
ÞJÓÐRÆKNISF&LAO ISLENDENGA 1 VESTURHEIMX
Forseiii 8ÉRA PHHJP M. PÉTURS80K
681 Banning Street, Winnipeg 10, Monitoba
StTTlciS félagið með því aS garasl maSUmix.
Xngjald $2.00 — Tímaril félagilna fritt
Sendist til fjármálaritara:
MR. GUÐMANN LEVY.
185 Lindsay Sfreet, Winnlpeg 9. Manltobo
Phone WHitehall 3-8072
Building Mechanic’s Ltd.
Painting - Decorating - Constructlon
Ronovoting - Rool Estoto
K. W. (BILL) JOHANtíSON
Manoger
371 McDermot Ave., Winnipeg 2
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook Street
Selur lfkkintur og annast um
útfarir. Allur utbúnaður
sá beztl.
StofnaO 1894 SPruce 4-7474
Goodman And Kojima Electric
ELECTRICAL CONTRACTORS
770 ELLICE AVE., WINNIPEG 10
774-5549
ARTHUR GOODMAN M. KOJIMA
SP 2-5561 LE 3-6433
Evenlnga ond Holidoys
SPruce 4-7855 ESTIMATES FREE
Önundarbrenna.
Guðmundur hét maður og
var nefndur hinn dýri. Hann
bjó á Bakka í Öxnadal, hálfa
dagleið í vestur frá Akureyri.
Guðmundur var ríkur goð-
orðsmaður. Skammt frá hon-
um bjó annar höfðingi, Ön-
undur Þorkelsson; sonur hans
hét Þorfinnur. Hann lagði hug
á Ingibjörgu dóttur Guðmund-
ar, en þau voru nokkuð skyld,
og meira en svo, að þau mættu
giftast eftir kirkjulögum. —
Synjaði því Guðmundur ráðs-
ins, en varð þó undan að láta
síðar, því að þeir feðgar komu
með marga menn heim að
Bakka og neyddi Guðmund til
að samþykkja ráðahaginn og
ákveða brúðkaupsdag og heim
anmund. Lét þá Önundur þau
hafa óðalsjörð sína, en flutti
að Lönguhlíð. Sá bær var þar
allskammt frá.
Fór Önundur þar eigi að
lögum, því að hann átti engan
rétt á jörðinni, en rak bónd-
ann burtu nauðugan og tók
bæ og bú, sem væri það hans
eign. Margt fleira gerðist til
sundur þykkis þeim Guð-
mundi og Önundi.
Það var eitt, að ómerkingur
nokkur hafði orðið fyrir óvild
Guðmundar dýra, en leitað
sætta með því að gefa honum
stóðhross góð. En síðan gaf
hann Önundi sömu hrossin og
stal þeim úr högum á Bakka.
Guðmundur lét sem hann vissi
eigi, en menn Önundar gerðu
gys að; kölluðu þeir að Guð-
mundur sæti á friðarstóli upp
í Öxnadal og kváðust mundu
hlaða vegg fyrir ofan og neð-
an, en tyrfa yfir og kasa svo
metorð Guðmundar. Þá líktu
þeir honum við á kollótta, sem
fallin væri af ullin.
Þar kemur, að Guðmundi
þykir eigi lengur við unandi;
safnar hann þá að sér níutíu
mönnum með mikilli leynd og
heldur flokknum í Lönguhlíð.
Önundur var heima með
fimmtíu manna. Vildu þá
flestir verjast úti, en Önund-
ur kvað oft illa sækjast, er
menn voru sóttir inn í hús, og
það varð úr, að þeir gengu
allir inn.
Aðkomumennirnir skipuðu
sér um bæinn. Önundur spyr
úr dyrum, hver fyrir ráði.—
Guðmundur svarar:
„Lítil er forustan. Hér er nú
komin æfin sú hin kollótta,
gengin úr dal ofan og mjög
af ullin. En þó ætlar hún nú
annaðhvort að láta reyfið allt
eða ganga mleð fullu r'eyfi
heim.“
Þá lét hann sækja eld á aðra
bæi, bera hey að veggjum og
á þök og kveikja í. Logaði nú
mjög bærinn. Þá var konum
leyfð útganga, og þeim, sem
eigi voru hafðir fyrir sökum.
Þorfinnur mælti við Guð-
mund:
„Það er illa, að Ingibjörg
dóttir þín er ekki hér.“
Guðmundur svarar:
„Það er vel, að hún er eigi
inni. En þó mundi það fyrir
engu standa.“
Margir hlupu nú út úr eld-
inum, er þeir voru að dauða
komnir, en brennumenn felldu
þá hvern af öðrum. Einn af
þeim var Þorfinnur, en faðir
hans brann inni.
Þessir atburðir gerðust vor-
ið 1197. Jón Loftsson kom á
sættum og gerði þungar fé-
sektir á hendur brennumönn-
um. En þeim dómi var eigi
hlítt, enda var Jón þá kominn
að fótum fram og andaðist
litlu síðar.
Kirkjudeilur.
Nokkru fyrir Önundar-
brennu byrjuðu í landinu
kirkjudeilur þær, sem síðar
urðu til mestu óheilla. Þá var
biskup í Skálholti Þorlákur,
er seinna var nefndur hinn
helgi. Hann var að nokkru
leyti alinn upp í Odda og hafði
fengið þar prestsmenntun, en
síðan dvalið mörg ár í Eng-
landi og framst þar vel.
Þegar Þorlákur var tekinn
við biskupstign, lá honum
mjög á hjarta að efla sem
mest hag og veldi kirkjunnar.
Lifði hann sjálfur stranglega
eftir reglum hennar og lagði
á sig miklar föstur og bæna-
hald.
„Sæll er sá þræll, er drott-
inn finnur vakandi, þá er hann
kemur að vitja hans,“ var orð-
tæki biskups.
Er Þorlákur hafði skamma
stund setið á biskupsstóli,
gerði hann þá kröfu á hendur
kirkjueigendum í Skálholts-
biskupsdæmi, að þeir létu af
hendi jarðir þær, sem kirkjur
stóðu á. Skyldu allir þeir, sem
bjuggu á kirkjujörðum, fram-
vegis gjalda kirkjunni land-
skuld eins og þeir væru leigu-
liðar. Þetta þótti bændum
harðir kostir. Þóttust þeir hafa
lagt ærið í kostnað við að reisa
kirkjurnar og gefið til þeirra
mikið fé, þó að eigi væru þeir
þess vegna sviptir eignarrétti
á fornum óðalsbýlum sínum;
en biskup kvað þetta vera er-
lendan sið, er kominn væri á í
Noregi.
„Er það og eigi rétt eða þol-
anlegt,“ mælti hann, „að þetta
hið fátæka land standi eigi
undir einum lögum og þar.“
Kom hann svo sínum for-
tölum, að margir kirkjueig-
endur þorðu eigi annað en láta
af hendi jarðirnar við hann.
Gengur svo þar til biskup
kemur á kirkjustað einn, sem
Jón Loftsson átti, og skyldi
þar vígja kirkju nýreista. Hef-
ir biskup nú sömu orðræðu
sem fyrr. Jón vildi í engu
vægja og mælti:
„Heyra má ég erkibiskups
boðskap, en ráðinn er ég í að
halda hann að engu, og eigi
hygg ég, að hann vilji betur
né viti en mínir foreldrar, Sæ-
mundur hinn fróði og synir
hans.“
Biskup hótaði banni, en
Jón kvaðst aldrei láta erfð
sína undir kirkjuna. Sá þá
biskup sitt óvænna, því að
bændur stóðu fast með Jóni.
Vígði hann kirkjuna, þó að
jörðin væri í eigu Jóns, en
vænti að geta rétt hluta sinn
síðar, með stuðningi erkibisk-
ups í Niðarósi. En það varð
eigi, því að erkibiskup var þá
flæmdur af stóli. Nú fetuðu
aðrir kirkjubændur í fótspor
Jóns Loftssonar, og féllu þess-
ar kröfur niður eftir þetta,
meðan Þorlákur biskup lifði.
Næiurvaka
Framhald aí bls. 2.
aði hún og hrökk við.
„Nei, hann var það ekki,“
sagði sjóliðinn. „Ég hef aldrei
séð hann fyrr á ævi minni.“
„En hvers vegna sögðuð þér
þá ekkert, þegar ég fór með
yður að rúminu hans?“
„Ég sá óðara í hendi minni
að um misgrip væri að ræða,
en ég vissi líka að hann þráði
son sinn, og að sonur hans
væri víðs fjarri. Þegar ég
komst að raun um að hann var
of veikur til að gera sér
nokkra grein fyrir því, hvort
ég væri sonur hans eða ekki,
þá sló ég því föstu, að hann
þyrfti á mér að halda, svo að
ég hélt kyrru fyrir.“
Að svo mæltu sneri sjólið-
inn sér á hæl og hvarf út úr
sjúkrahúsinu. Tveimur dögum
síðar barst tilkynning um það
frá setuliðsstöðvunum í Norð-
ur-Karólínu, að hinn rétti son-
ur væri á leiðinni til New York
til þess að vera við jarðarför
föður síns.
Það kom upp úr kafinu, að
tveir sjóliðar með sama nafni
og líkri einkennistölu voru
þarna samtímis í setubúðun-
um. Einhver í upplýsinga-
deildinni hafði ruglast á þeim.
En hinn skakki sjóliði hafði
reynzt hinn rétti sonur á rétt-
um tíma. Og sannað á óvenju-
lega mannlegan hátt, að þeir
eru til, sem láta sig náunga
sinn miklu skipta.
G. Á. þýddi.
Kirkjurilið.
SKRÍTLA
„Þér eruð versti slarkarinn
á öllu Englandi," sagði Karl
konungur II. eitt sinn við
Shaftesbury lávarð.
„Það kann að vera, yðar há-
tign,“ svaraði lávarðurinn og
hneigði sig djúpt, „ef þér eig-
ið aðeins við þegnana.“
GUNNAR 0. EGGERTSON
Barrister, Solicitor and Notary
500 Power Building
Winnipeg 1, Man.
Phone WH 2-3149
at Municipal Office, Riverton
12.00 Noon lo 3.00 p.m.
at Credit Union Office, Gimli
4.00 p.m. to 6.00 p.m.
First and Third Tuesdays
j. M. Ingimundson
Reroof, Aipholt Shlngles, Roof repolrs,
Install vents, alumlnum wlndows,
doors. J. Inglmundson.
SPruce 4-7855
632 Slmcoe S»., Wlnnlpeg J, Mon.
Thoryaldson. Eggertson,
Saonders & Mauro
Borristers and Solicitors
20» BANK OF NOVA SCOTIA BLDG.
Portoge ond Garry St.
WHIteholl 2-8291
S. A. Thorarinson
Borrister 6 Sollcltor
2nd Floor, Crown Trust Bldg.
364 MAIN STREET,
Úffice WHiteholl 2-7051
Rosidonco HU 9-6488
The Business Clinic
Osc&r HJÖrleUson
Offlco at 194 Cathedral Avg.
Phone 589-5309
Bookkooping — Incomo Tax
FRÁ VINI