Lögberg-Heimskringla - 15.01.1970, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 15. JANÚAR 1970
GUNNAR GUNNARSSON:
Feðgarnir
Þeir áttu heima utanvert
við kauptúnið, feðgamir. Báð-
ir hétu þeir Snjólfur, —
Snjólfur gamli og Snjólfur
litli voru þeir kallaðir í dag-
legu tali. En þeir kölluðu hvor
annan í ávarpi einungis Snjólf.
Það var einhver vani hjá þeim,
, þeim fannst það nátengja þá
meir hvorn öðrum, að þeir
hétu sama nafninu og kölluðu
4 hvor annan því óbreyttu.
Snjólfur gamli var kominn
yfir fimmtugt, en Snjólfur
litli var ekki nema liðlega tólf
ára að aldri.
Þeir voru mjög samrýndir,
gátu aldrei hvor af öðrum séð.
Frá því Snjólfur litli mundi
fyrst eftir, hafði það verið
þannig.
En Snjólfur gamli mundi
lengra fram. Hann mundi, að
'fyrir þrettán árum hafði hann
búið á óðalsjörð sinni klukku
stundar reið frá kaupstaðnum,
hafði verið giftur góðri konu
og átt þrjú væn og hraust
börn. En þá sneri gæfan við
honum bakinu, og óhamingj
an lagðist í einelti við hann.
Fé hans hrundi niður úr fári
og stórgripimir úr miltisbruna
og öðrum kvillum. Og rétt á
eftir fengu bömin hans kíg
hósta og dóu oll þrjú, — og
svo v a r ð skammt á milli
þeirra, að þau lentu öll í eina
gröf. Þar kom, að Snjólfur
varð að bregða búi og selja
jörðina til þess að geta staðið
í skilum. Þá keypti hann nesið
rétt utan við kauptúnið,
byggði sér þar kofa, sem hann
þiljaði sundur í tvennt, hróf-
aði upp fiskhjalli, — og þegar
það var búið, átti hann rétt
fyrir ofurlítilli gaflkænu.
•Það var fátæk og döpur
ævi, sem hann og kona hans
áttu þarna í kofanum. Reynd-
ar voru þau bæði vön vinnu
— en þau voru óvön harðrétti
og stöðugum áhyggjum fyrir
komandi degi. Flesta daga
varð að sækja fæðuna í sjó-
inn. Oft var hafið þeim harð-
drægur gjafari. — Þau gengu
ekki á hverju kvöldi södd ti
sængur. Og til fatnaðar og
þæginda var sáralítið afgangs
Á sumrin vann konan að
fiskþurrkun hjá kaupmannin-
um. En þurrkdagamir voru
svo fáir og tímalaunin lág. —
Henni entist ekki aldur leng
ur en rétt fram yfir fæðingu
Snjólfs litla, — síðasta athöfn
hennar var að ákveða nafn
hans. — Upp frá þeim degi
bjuggu feðgamir einir í kaf-
anum.
Snjólf litla rak óljóst minni
til skelfilegra þrautatíða. —
Þá hafði hann verið einn í
kofanum, og dagamir höfðu
verið óslitin lest rauna og
harmkvæla, — því enginn
hafði verið til að gæta hans,
meðan hann var ennþá of ung-
ur til, að pabbi hans gæti tek-
ið hann með sér á sjóinn.
Snjólfur gamli hafði orðið að
binda hann við rúmstuðulinn,
meðan hann var í burtu, eða
setja allt laust til hliðar, svo
að hann gæti ekki náð í neitt,
sem hann gæti farið sér að
voða með, því heima gat hann
ekki setið. Hann varð að sækja
>eim í soðið.
Gleggra mundi Snjólfur eft-
ir sælli stundum, eftir sum-
arblíðum dögiun á sólglitrandi
rafi. — Hann mimdi eftir, að
hann sjálfur sat í stafni og
horfði á Snjólf gamlía inn-
byrða gljáandi veiðina. En
einnig þeir tímar voru beizkju
blandnir, því suma daga grét
himinninn, og Snjólfur gamli
varð að róa einn á gaflkæn-
unni sinni.
Þar kom þó, að Snjólfi litla
óx svo fiskur um hrygg, að
hann gat fylgt Snjólfi gamla
á sjó, í hvaða veðri sem var.
Og upp frá þeim degi höfðu
þeir aldrei skilið hvor við ann-
an. Hvorugur mátti af öðrum
sjá stundinni lengur. Ef ann
ar hvor þeirra rumskaðist í
svefni, vaknaði hinn strax, og
yrði annar hvor þeirra and
vaka, gat hinn ekki með
nokkru móti sofnað.
Maður gæti hugsað sér, að
þeir hefðu verið svo samrýnd
ir, af því þeir hefðu haft svo
margt að spjalla um sín á
milli. En svo var ekki. Þeir
þekktu hvor annan svo vel og
báru svo óbilandi traust hvor
til annars, að þeir þurftu ekki
talsins við. — Dögum saman
sögðu þeir ekki nema orð og
orð á stangli. Og þá kunnu
þeir hvað bezt við sig hvor
hjá öðrum. Þeir þurftu ekki
nemá að líta hvor á annan til
þess að gera sig skiljanlega.
En meðal þeirra fáu orða,
sem fóru á milli þeirra, var
setning, sem kom • upp aftur
og aftur, — Það er að segja,
það var alténd Snjólfur gamli,
sem sagði hana við Snjólf
litla. Og orðin voru þessi:
„Maður verður bara að sjá
um að standa í skilum við alla
og skulda engum neitt og svo
reiða sig á forsjónina“.
Enda sultu þeir heldur en
að kaupa nokkuð, sem þeir
gátu ekki borgað út í hönd
Og þeir rifuðu sér saman. föt
úr gömlum strigadruslum og
karbættu þau til þess að hylja
nekt sína skuldlaust.
Allir nágrannar þeirra
skulduðu og borguðu ekki
kaupmanninum nema endrum
og eins — og aldrei að fullu.
En feðgarnir h ö f ð u aldrei
skuldað nokkrum manni eyris
ígildi, svo lengi sem Snjólfur
litli mundi til. En fyrir hans
tíð hafði Snjólfur gamli haft
reikning hjá kaupmanninum
eins og allir aðrir. En það
hafði Snjólfur litli enga hug'
mynd um.
Þeir urðu að sjá um að hafa
afgang frá sumrinu tii vetrar-
ins, þegar ekki gaf á sjóinn
fyrir stormum og hríðum vik'
unum saman. Þeir ýmist sölt-
uðu niður eða hertu fiskinn til
vetrarins, en sumt seldu þeir
kaupmanninum til þess að
vera ekki auralausir, þegar
veturinn færi í hönd. En sjald-
an áttu þeir neitt eftir að vor-
laginu, og stundum varð
þurrður í búi, þegar á vetur-
inn leið. Það fór svo flest vor,
að þeir fengu að kenna á sult-
inum — meira eða minna. Þeir
reru hvem þann dag, sem
gæftir leyfðu, en k o m u oft
tómhentir heiím — eða með
magra lúðu á kænubotninum.
En þeir börmuðu sér aldrei.
Þeir skiptu aldrei skapi. Þeir
b á r u þrautabyrði sína, þó
>ung væri, með sama jafnað-
argeðinu og hamingjuna, þá
sjaldan hún brosti ofurlítið
við þeim, báðir tveir, því þeir
skulduðu þó enigum neitt. Og
vonin um, að þótt þeir fengju
ekkert að borða í dag, þá
kynni guð að senda þeilm
málsverð á morgun — eða
hinn daginn —, var þeim
alténd næg huggun. En þeg-
ar á vorið leið, urðu þeir oft
fölir og kinnfiskasognir, og
erfiðir draumar ásóttu þá. Og
langtímum saman lágu þeir
andvaka.---------Og eitt af
þessum raunavorum, — og það
vor var meira að segja frem-
ur venju kalt og hretasamt,
svo varla gaf hægviðrisdag, —
kom ógæfan á ný yfir Snjólf
garnla. Snemma morguns lenti
snjóflóð á kofanum, og urðu
báðir feðgarnir undir því. En
Snjólfi litla tókst á einhvern
óskiljanlegan hátt að grafa sig
upp úr fönninni. Og þegar
hann sá, að hann mundi ekki
einn vera fær um að finna
S n j ó 1 f gamla í skaflinum,
hljóp hann allt hvað fætur
t o g u ð u til kauptúnsins og
vakti upp. En hjálpin kom of
seint, — Snjólfur gamli var
kafnaður, þeigar þeir loksins
fundu hann í fönninni.
Þeir lögðu líkið á stóran
stein undir kletti, sem var þar
rétt hjá. Seinna um daginn
átti að sækja það á sleða og
aka því inn í kauptúnið.
Snjólfur litli stóð lengi og
strauk hærukollinn á Snjólfi
gamla. Hann tautaði eitthvað
fyrir munni sér, — enginn
heyrði, hvað það var. En hann
grét ekki. Fólki þótti hann
vera undarlegur gemlingur, að
hann skyldi ekki einu sinni
tárfella yfir föðurmissinum,
og varð hálfkalt til hans fyrir
bragðið. „Að hugsa sér, að
drengur á hans aldri skyldi
vera svo kaldlyndur,“ sagði
það sín á milli.
Þess vegna fór svo, að eng-
inn gaf sig neitt frekar að
honum þama strax. Og hann
varð einn eftir á nesinu, þeg
ar fólk fór heim til að fá sér
morgunbita og sækja sleða til
þess að aka líkinu héim á.
Kofinn hafði færzt úr stað
og var allur brotinn og braml-
aður. Sums staðar stóðu stoð-
arendar upp úr snjónum, og
hingað og þangað sást á verk-
færi og áhöld. Snjólfur litli
ráfaði niður í fjöruna til þess
að líta eftir kænunni. Hann
sagði ekki neitt, þegar hann (
sá brotin af henni skolast
hingað og þangað í flæðarmál-
inu, en hann varð þimgbrýnni
við.
Svo gekk hann aftur upp úr
fjömnni og settist á steininn
hjá líkinu.
„Þetta voru óskemmtilegar
horfur,“ hugsiaði hann með
sér. Hefði kænan bara verið
óbrotin, þa hefði hann getað
selt hana, því einhvers staðar
varð að ná í það, sem þurfti
til útfararinnar. Snjólfur hafði
jafnan sagt, að þegar maður
dæi, þyrfti maður að eiga fyr-
ir útförinni, því það væri
skömm að því að láta grafa
sig á kostnað sveitarinnar. En
hann hafði bætt því við, að
þeir gætu báðir dáið rólega,
hvenær sem vera skyldi, því
það fengist að minnsta kosti
nægilegt í útfararkostnað fyr-
ir þá báða fyrir kofan, kæn-
una og nesið — á uppboðinu.
En nú var allt saman eyðilagt
nema nesið. Og hvernig átti
hann að fara að að gjöra sér
fé úr því? Hann var hræddur
um, að það væri einskis virði
svona alveg allslaust og eyði-
lagt. . . . Og nú loksins datt
honum líka í hug, að hann
hefði sjálfur ekkert að borða
og hlyti líklega að drepast úr
sulti, — því hafði hann gleymt
til þessa. Hann langaði eigin-
lega mest til að hlaupa niður
í fjöruna, vaða út í sjóinn og
drekkja sér. En þá var það,
að bæði hann og Snjólfur yrðu
jarðaðir á kostnað sveitarinn-
ar. Og nú f a n n s t honum
ábyrgðin hvíla á sér fyrir þá
báða. Og hann hafði ekki
kjark í sér til að verða valdur
að því, að þeir báðir hvíldu
með skömm í gröfinni.
Snjólfur litli var óvanur
svona erfiðum heilabrotum.
Hann fékk höfuðverk og var
skapi næst að gefa allt upp á
bátinn.
Þá datt honum allt í einu í
hug, að hann æ 11 i engan
samastað. Og það yrði kalt að
vera úti í nótt.
Hann hugsaði málið fram
og aftur og fór svo að draga
saman stoðir og sperrubrot.
Hann lagði stoðirnar skáhallt
upp að klettinum yfir líkið,
byrgði yfir með segldruslum
og mokaði snjó upp að öllu
saman til þess að gjöra hlýrra
þar inni. Honum var ofurlítil
huggun í því, að hann mundi
fá að hafa Snjólf þarna hjá
sér í nokkra daga. Það yrði
þó varla meira en vikutíma.
Þ e g a r hann var búinn,
skreiddist hann inn í skúrinn
og settist flötum beinum við
hliðina á líkinu. Hann var
bæði þreyttur og svangur og
sársyfjaður. En þá flaug hon-
um aftur í hug, hvernig í ó-
sköpunum hann ætti að fara
að því að borga útförina. Og
allt í einu datt honum ráð í
hug, — og hann mundi líka
geta bjargað sjálfum sér. Og
undir eins hvarf honum öll
þreyta og svefnmók. Hann
snaraðist út úr skúrnum og
hélt áleiðis til kauptúnsins.
með Loftleiðum
Spyrjist íyrir. Þér munið komast a2S því, að lægslu far-
gjöldin iil íslands eru enn með Lofíleiðum-flugfélag-
inu, sem hefir haft til boða lægstu flugfargjöldin í 25 ár.
Og þið finnið hið góða íslenzka andrúmsloft um leið og þið
farið um borð.
Fargjaldið báðar leiðir frá New York er venjulega aðeins
$232.00, og aðeins $320 00 um hásumarið. Og aðeins $200.00
(innifalið $70.00 í íslenzkum vörum og þjónustu), ef þú ert
í 15 manna hóp. Ef þú æilar lil meginlandsins bjóða Lofl-
leiðir þér betri kjör en nokkurl annað flugfélag.
*aðra leiðina á venjulegum árstíma.
LÆGSTU FLUGFARGJÖLDIN TIL:
ÍSLANDS, SVÍÞJÓÐAR, NOREGS, DANMERKUR,
ENGLANDS, SKOTLANDS OG LUXEMBOURG.
ICELANDIDÁmuNEs
& »1»
610 FIFTH AVENUE (ROCKEFELLER CENTRE)
NEW YORK, N. Y. 10020 PL 7-8585
t
New York Chicago San Francisco Miami
Fáið upplýsinga bæklinga og ráðstafið ferðinni á ferða-
skrifstofu yðar.