Lögberg-Heimskringla - 22.01.1970, Page 6
6
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 22. JANÚAR 1970
GUÐRÚN FRA LUNDI:
NÁTTMÁLASKIN
Skáldsaga
1 ..... ........................i
Það var eins og álagahamur hefði fallið af
húsmóðurinni. Hún vildi allt gera Ingunni til
geðs. Hún hafði notið aðhlynningar hennar oftar
en einu sinni. Nú var ekki litið hornauga til
eldiviðarins, sem borinn var inn til þess að hita
upp baðstofuna.
Gömlu konunni létti fljótt eftir að hún hafði
fengið inntöku og heita bakstra. Næsta dag var
hún orðin hitalaus.
„Sú kunni nú að fara með sjúklinga,“ sagði
húsmóðirin um Ingunni.
Ingunn sagði henni að hún þráði þann dag,
sem þær Jónanna og gamla konan gætu flutt til
sín aftur. ömmubömin væru að vísu vel gefin og
gaman að hafa þau, en það fylgdi þeim talsverð-
ur hávaði, sem gamalt fólk ætti bágt með að þola.
Enda vissi hún að dóttir sín hlakkaði til að flytja
í einbýlið aftur. Og líklega yrði reynt að koma
bæjarhúsunum upp svo fljótt sem unnt væri, því
að það væri erfitt að flytja heyið alla leið fram
að Svelgsá og kaupa svo hirðingu á féð. En þá
yrði líka pláss fyrir gömlu konuna.
En hvað húsmóðirin á Sæbóli skyldi þetta allt
í einu vel, þegar hún heyrði Ingunni segja frá
því.’ Hún hefði líka lag á að láta mann skilja það,
sem hún var að segja.
Það var eins og heimilið væri allt annað en
það hafði verið. Krakkamir, sem voru vön að
skella hurðum og vaða inn fönnug, voru nú
skömmuð til að stappa af sér snjónum fram í dyr-
um eða jafnvel úti á hlaði. Og svo urðu þau að
ganga svo hægt um, vegna þess að gamla konan
var veik. En fljótlega sótti í sama horfið, þegar
Ingunn var farin.
Jónanna heyrði húsbóndann rífast um, að það
yrði víst laglegt eldiviðarleysi, ef svona yrði
bruðlað í allan vetur.
Litla heimasætan, sem var dálítil skrafskjóða,
sagði einn daginn við Jónönnu:
„Þú eyðir eldiviðinum eins og þú eigir hann,
en það er mamma, sem á hann.“
„Það mæla börn, sem í bæ er títt,“ hugsaði
Jónanna og fylltist nýrri gremju.
Við þetta yrði hún að búa, í megnustu óþökk
það sem eftir var vetrarins. Og nú var ekki liðinn
nema þriðjungur hans.
Það var þrem dögum fyrir jól að hún tók sig
upp og fór út á Möl. Hana vantaði ýmislegt til
jólanna. Bergljót gamla var orðin svo hress, að
hún var á fótum mestallan daginn. Hún sagðist
ætla að byrgja sig undir sænginni, svo að hún
þyrfti ekki að biðja konuna að hugsa um að eldur
lifði í vélaranganum. Hún fann hvað að þeim
sneri, ekki síður en Jónanna.
9.
Jónanna var léttstíg út Hlíðina. Það var ágætt
gangfæri. Hún var búin að hlakka til þess í marga
daga að sjá Pál. Hann var einn í búðinni, þegar
hún kom inn. Nefið var orðið ágætt fyrir löngu
og allar skrámurnar horfnar.
„Nú er orðið langt síðan maður hefur sézt.
Finnst þér það ekki líka?“ sagði hann, þegar þau
höfðu heilsazt.
„Jú, það er orðið þó nokkuð langt. Það hafa
líka verið hálfgerðir erfiðleikar. Þá finnst manni
allt svo langt. Hann verður víst hræðilega lang-
ur, þessi vetur,“ sagði hún.
„Ég hef frétt að þér líði ekki vel þarna á Sæ-
bóli. Og svo hefur Bergljót verið veik,“ sagði
hann.
„Hún er orðin hress aftur. Ég hef verið svo
lánsöm að þurfa ekki að fara burtu þennan tíma.“
i Og svo var hún allt í einu, áður en hún vissi
af, búin að segja honum frá öllu sínum erfiðleik-
um, kuldanum í baðstofunni og hornaugunum,
sem eldiviðnum voru gefin, þegar verið var að
bera hann inn til þess að hlýjá með inni hjá
gömlu konunni.
„Þetta er það, sem ég vissi, að þú hefðir það
ekki gott á Sæbóli. Þú hefðir heldur átt að koma
til mín og þiggja ráð. Ég var búinn að hugsa þér
fyrir góðu húsnæði hér á Mölinni, en það getur
verið að þú viljir ekki þiggja það. Það er til nota-
legur bær héma. Þar býr gömul kona ein og hún
hefur ekkert á móti því að taka ykkur. Ég get
látið ykkur fá í eldinn kol og spítnadrasl, sem til
fellur, og Níels okkar ætlar að hugsa um sauðatað.
Svo að þú sérð að þú ert ekki alveg vinalaus í
veröldinni. Og sá eldiviður verður ekki talinn
eftir,“ sagði Páll.
„Það er failega gert af ykkur að hugsa um
mig,“ sagði Jónanna. „En hver er svo þessi gamla
kona. Ég hlýt að kannast við hana.“
„Hún heitir Þórveig og býr héma rétt fyrir
ofan í litlum bæ, sem heitir Holt. Hana langar til
þess að hafa einhvem hjá sér, en þykir krakk-
ar áheppilegir. Þeir komi þá með félaga sína með
sér og úr því verði ærslagangur. Ég trúi ekki öðru
en að hún hugsaði vel um Bergljótu gömlu, þegar
þú þarft að fara í burtu. Mjólk geturðu fengið hjá
Kristínu, sem ég leigi hjá. Hvernig lízt þér á þetta?
Viltu heldur dvelja þarna á Sæbóh í allan vetur
og fram á vor, því að ekki losnar húsnæði fyrr
handa ykkur á Svelgsá.“
„Það er vandi velboðnu að neita,“ sagði Jón-
anna. „Mér þykir ólíklegt að Bergljót hafi á móti
því að breyta til, ef hún hefur von um að betra
taki við.“
„Ég skal loka búðinni og koma með þér upp
að Holti, svo að þú getir talað sjálf við gömlu
konuna. Hún er ágæt kerling eins og allar gaml-
nr konur eru.“
Svo gengu þau upp að litla torfbænum, sem
Páll var búinn að tala um. Það var þrifalegur
bær, þótt lítill væri. Baðstofa og lítið herbergi
við hliðina á henni. Þar var einnig kindakofi þar
rem gamla konan hafði nokkrar ær sér til gamans.
Hún sagðist geta látið þær hafa þetta litla
herbergi, en helzt vildi hún að þær yrðu í bað-
stofunni hjá sér. Þar væru þrjú rúmstæði og þar
væri eldavél, sem hitaði vel upp.
„Þá er það afráðið,“ sagði Páll. „Þið verðið
sóttar á morgun, ef ekki verður stórhríð.“
Þá var barið að dyrum.
„Líklega einhver, sem vill komast í búð,“ sagði
Pán.
Húsmóðirin fór til dyra eins og við átti.
Jónanna kipptist við, þegar hún heyrði mál-
róm föður síns. Hann var að spyrja eftir Páli.
„Jú, hann er hér,“ heyrðist gamla konan svara.
„En ég ætlaði að fara að drekka með honum
kaffi.“
Þá snaraðist Páll út og heilsaði honum
kumpánlega.
„Hér er ég, Hrólfur minn. En ég var ekki búinn
að vera nema nokkrar mínútur í burtu frá því ég
lokaði búðinni. Alltaf þessir gömlu snúningar fyr-
ir mér utan um blessað kvenfólkið.“
„En ég er með kaffið á könnunni,“ sagði Þór-
veig. „Kannski gestur þinn gæti þegið það með
þér?“
Páll var fljótur til svars.
„Það er sama og þegið. Ég drekk það seinna.
Mér sýnist einhverjir fleiri vera þama á ferð til
búðarinnar. Það er alltaf svona, ef ég hleyp frá,
þá kemur einhver.“
Jónanna drakk kaffi í fyrsta sinn hjá þessari
viðkunnanlegu konu, sem hún var farin að hlakka
til að búa saman við, svo vel leið henni inni hjá
henni. Svo gekk hún hikandi heim til Kristínar,
kunningjakonu sinnar. Þaðan gat hún séð hverjir
komu og fóru í búðina.
Hún sá föður sinn og bróður. Líklega voru þeir
að koma utan frá Geirastöðum. Þar hafði verið
farkennsla undanfarnar vikur. Henni fannst bróð-
ir sinn hafa stækkað mikið síðan hún sá hann
síðast. Það var líka orðið nokkuð langt síðan. Hún
fylgdi þeim með augunum. Þeir voru að binda
eitthvað á sleða. Svo hvarf faðir hennar eitthvað
frá. Liklega ætlaði hann að fara að sækja hest-
inn, en drengurinn beið hjá ækinu.
Nú var tækifæri, og hún greip það.
Drengurinn varð alveg hissa, þegar systir hans
kom allt í einu til hans og kyssti hann á báðar
kinnar.
„En hvað þú ert orðinn stór, elsku drengurinn
minn,“ sagði hún og virti hann fyrir sér.
„Mér sýnist þú hafa breytzt líka,“ sagði hann
ekki laus við feimni.
Hún spurði hann, hvort Sæja væri heima.
„Jú, hún verður heima í allan vetur. En ég hef
verið í skóla á Geirastöðum, en ég hef aldrei nennt
að heimsækja þig, þú ert líka komin svo langt
þarna út eftir.“
„Ég fer bráðum að færast nær ykkur,“ sagði
hún.
Svo fór hún með hann inn í búðina og keypti
súkkulaði og kaffi og fékk honum.
„Svo bið ég að heilsa mömmu og Sæju,“ sagði
hún.
Það voru margir komnir í búðina, þar á meðal
kona, sem þurfti að tala svo mikið við Jónönnu
að hún komst ekki frá henni eins fljótt og hún
ætlaði.
Þá heyrðist rödd Hrólfs í búðardyrunum.
„Hvað ertu að gera þarna inni, drengur?“
Jónanna kyssti bróður sinn á báðar kinnar, en
fram að dyrunum leit hún ekki, heldur hélt áfram
að skrafa við kunningjakonuna.
Faðir hennar ræskti sig þrisvar fyrirmannlega.
En það bar engan árangur. Dóttir hans heyrði
það víst ekki.
Þegar feðgarnir voru komnir heim og setztir
inn, tók drengurinn upp sælgætið og rétti Sæju
það.
Þetta er frá Jónönnu," sagði hainn. „Hún kom
út til mín, þar sem ég beið hjá sleðanum.“
Sæja þakkaði fyrir sendinguna. Hún bauð
móður sinni að fá sér mola, þegar hún sjálf hafði
sér vel útilátinn skammt. Næst var Hrólfi bónda
boðið að smakka.
„Hvern fjandann heldurðu að mér þyki varið
í þetta,“ sagði hann vonzkulega. „Hún hafði þó
ekki svo mikið sem fyrir því að líta til mín,
órækjan sú, sem sendi ykkur þetta. Því var nú
ver að það voru svo margir í búðinni, að ég gat
ekki lofað henni að heyra setningu, sem ég hef
geymt handa henni, ef ég kæmist í kallfæri við
hana.“
„Það hefur sjálfsagt ekki gert mikið til, þó að
hún væri ótöluð sú setning,“ sagði Sæja. „Saltaðu
hana vel, svo að hún skemmist ekki.“
„Þú ert eins og fyrr, dálítið orðfrek, en gasprar
um það, sem þú veizt ekki,“ sagði hann.
„Ég sé það á svipnum á þér að hún hafi ekki
verið mjög eftirlætisleg þessi setning þín,“ sagði
Sæja.
„Ég hef ekki ætlað mér að láta í minni pok-
ann fyrir börnunum mínum, hversu merkileg sem
þau þó þykjast vera,“ sagði Hrólfur bóndi.
„Mér sýnast nú allar líkur á því að þau ætli
sér það ekki heldur,“ sagði kona hans.
10.
Næsta góðveðursdag ók bóndinn á Svelgsá
sleða heim í hlaðið á Sæbóli. Út á hann voru bor-
ið rúmföt og annar farangur Jónönnu og Berg-
ljótar gömlu. Húsmóðirin varð stóreyg af undrun.
„Hvert á nú að fara að flytja?“ spurði hún
Bergljótu gömlu. „Náttúrlega inn að Bakka,“
svaraði hún sjálfri sér.
„Það held ég ekki. Ég er ekki farin að skilja
það ennþá, en að Bakka er ferðinni ekki heitið.
Þetta er nú í þriðja sinn á þessu ári, sem ég er
flutt milli bæja,“ sagði gamla konan.
„Mér datt ekki annað í hug en að þið yrðuð
hér til vorsins. Það er víst ekki rýmra á Svelgsá,
en það var í haust, en þangað er ferðinni vafa-
laust heitið, fyrst Níels er fararstjórinn. En ég
veit ekki hvað þetta á að þýða. Það var svo um
samið að hún yrði hér meðan verið væri að byggja
upp þarna út frá, en það gengur víst heldur seint,
sem vonlegt er,“ rausaði húsmóðirin á Sæbóli, en
með sjálfri sér var hún ákaflega fegin að losna
við kerlingarstráið.