Lögberg-Heimskringla - 19.02.1970, Blaðsíða 6

(i
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 19. FEBRÚAR 1970
GUÐRÚN FRA LUNDI:
NÁTTMÁLASKIN
Skáldsaga
„Geturðu ekki sagt mér eitthvað af Páli? Hef-
ur hann ekki verið gestur þinn í kvöld?“ spurði
hún.
„Jú, hann hefur verið að spila við okkur, en er
nú farinn fyrir stundu síðan.“
Hún þorði ekki að segja Kristínu, að hann
hefði farið að fylgja Sæju fram á mýrar. Það
gæti orðið dálaglegt söguefni í kofunum á Möl-
inni.
„Hvert skyldi hann hafa ranglað?“ spurði hús-
'bóndinn. „Það hefur vanalega mátt ganga að hon-
um vísum í Holti, síðan þú fluttir þangað.“
„Ég er alltaf svo hrædd um að hann velti útaf
sofandi, þegar hann er að rangla þetta hálffullur,"
sagði Kristín.
„Þú þarft ekki að óttast það núna. Hann var
vel ferðafær,“ 9agði Jónanna.
„Kannski hann hafi komið inn, meðan ég fór
út í fjósið áðan. En mér þykir ólíklegt að ég
heyrði hann ekki hósta. Þvílík ósköp hvernig
maðurinn fer með heilsuma. Þama á hann ekki
nokkra skjólflík utan yfir sig, nema frakkann, og
svo er hann helkaldur allan daginn og sefur ekki
hálfan svefn á nætumar. Og þetta er maður, sem
búinn er að vera berklasjúklingur í marga mán-
uði.“
„Berklaveikur?" sagði Jónanna. Henni fannst
eins og kaldri vatnsgusu hefði verið skvett yfir
sig. „Hver hefur sagt þér það?“
„O, það var einhver maður, sem sagði það
eftir einhverjum Sunnlendingi,“ sagði Kristín.
„Þetta er líka ekki nokkurt útlit á manninum.“
Jónanma hafði ekki lyst nema á hálfum bolla
af kaffinu, svo mikið hafði henni orðið um þessa
frétt. Hún leit sem snöggvast inn til litlu systr-
anna eins og til að láta það líta svo út sem hún
hefði komið af eintómri umhyggju fyrir heilsu
þeirra. Svo kvaddi hún og fór greitt heimleiðis.
Þegar hún kom upp á holtið, sá hún til ferða
Páls sunnan melana. Hann var bara þó nokkuð
röskur í spori. Skyldi það geta átt sér stað að
eitthvað væri hæft í því, að hann hefði verið
berklasjúklingur? Mikið gat maður verið fáfróð-
ur um fortíð sumra samtíðarmannanna. Hún var
þó búin að vera þessum manni kunnug það lengi.
En hann var einn af þeim mönnum, sem aldrei
minntust á liðin ár ævi sinnar. Þó hefði Bergljót
gamla oft verið að reyna að grafast eftir ein-
hverju um fortíð hans. Það fylgir gamla fólkinu
að vera talsvert forvitið.
Hún gekk á móti honum og mætti honum rétt
fyrir neðan holtið.
„Mér þykir þú hafa verið fljótur í ferðum,
Páll minn,“ sagði hún glaðlega.
„Þú ættir að geta minnzt þess, að ég er eng-
inn silakeppur, sem dreg á eftir mér fætuma.
Ég fylgdi henni heim að túngarðinum. Hún vildi
helzt að ég kæmi heim og svæfi í nótt frammi
í stofunni í gamla og góða rúminu mínu. En ég
bjóst við að Hrólfi bónda þætti ekki mikil upp-
hefð að því, að sjá mig koma slompaðan heim
með dóttur hans. Og svo er heldur ekki útilokað
að undrazt hefði verið um mig þama sem ég sef.
Og kannski — — kannski að þér hefði heldur
ekki staðið á sama,“ sagði hann.
„Það er nú einmitt þess vegna, sem ég er á
flakki. Ég var óánægð yfir því að Sæja skyldi
hafa þig upp í það að fylgja sér,“ sagði Jónanna.
„Vildir þú heldur leiða mig fram mýrarnar,“
sagði hann glettinn.
„Nei, langt frá því. Mér fannst þú bara ekki
nógu stöðugur á fótunum. Hélt að þú dyttir
kannski og gætir ekki staðið upp aftur. Slíkt er
ekki heppilegt,“ sagði hún.
„Það er víst engin hætta á því að ég fari að
halla mér úti á víðavangi, þegar ég er ekki verr
á mig kominn en ég er núna. Ég fylgdi henni
heim að túngarðinum, eins og ég er búinn að
segja þér, og horfði á eftir henni, þangað til hún
var búin að loka bænum. Var það ekki vel gert?
Ekki gat ég gert að því, þó að hún vefði hand-
leggjunum utan um hálsinn á mér og smellkyssti
mig að skilnaði. Það vom hlýir og mjúkir kossar,
þó að þeir væru ekki eins og---------“
Hann fékk ekki endað setninguna, því að Jón-
anna greip fram í fyrir honum:
„Þú segir þetta ekki satt, Páll. Hún hefur ekki
gert þetta.“
„Það er alveg satt. En ég segi það ekki nokkr-
um, nema þér. Ég hefi auðvitað ekki átt að gera
það, en töluð orð verða ekki aftur tekin. Kannski
það verði til þess að þú viljir ekki verða sam-
ferða í löngu ferðina, sem ég er alltaf að vona
að liggi fyrir okkur.“
„Þú hefur þá líklega vissan förunaut, þar sem
Sæja er,“ sagði hún. „Farðu svo að hafa þig í
bólið. Góða nótt.“
Svo hljóp hún í einum spretti heim að Holti.
Hún dokaði úti við nokkra stund, meðan hjartað
var að hægja sláttinn. Gömlu konumar voru sofn-
aðar, þegar hún kom inn. En hún átti eftir að
vaka lengi.
14.
Veturinn sat lengur að völdum en hann var
vanur. Um krossmessu var snjór yfir alla sveit-
ina. Jónanna þráði grænu grösin og gróðurilm
úr jörðu. Bráðum færi sauðburðurinn að byrja.
Þá yrði Níels á Svelgsá einn við sauðburðinn með
vinnukonunni. Það yrði erfitt fyrir hann.
Það gekk seint að koma upp bænum á Eyrar-
landi. Enginn átti eins erfið kjör og bóndinn þar,
tengdasonur Níelsar. Hann þurfti að ná töðunni
heim til sín handa kúnum, hvernig sem viðraði.
Hann mætti víst þrá vorið, engu síður en hún.
Svo var konan hans köld og hryssingsleg við
hann. Skyldi þessi hjónasambúð alls staðar vera
svona erfið. Þá væri víst betra að vera einsetu-
kerling alla ævina.
Heima á Bakka gekk allt sinn vanagang.
Hrólfur bóndi fór sjaldan í kaupstaðinn þennan
vetur og Friðgerður húsfreyja var við svipaða
heilsu og áður. Hún annaðist sjálf bæjarverkin
síðan Bergljót fór.
Loks var það fólkið á Barði, þetta margum-
rædda fólk samsveitunganna. Ragnheiður var
eins og fyrr, stórlynd og tannhvöss við bónda
sinn. Svoleiðis hefði hún orðið, ef þau Siggi hefðu
farið að búa saman.
Þá var það næsta íhugunarefnið. Hvemig
myndi þeim Páli ganga að búa saman, ef þau yrðu
einhvern tíma hjón? Um dagfarsprýði hans þurfti
ekki að efast. En þá þurfti þessi hræðilegi löstur
að fylgja honum, drykkjuskapurinn.
Hún hafði komið fram sem gjöful og góð vin-
kona eftir að Kristín var búin að segja henni frá
hóstanum í honum og að hann hefði eitt sinn ver-
ið tæringarveikur. Hún hafði setzt niður strax
daginn eftir og tekið fram rokk og drifhvítan
lopa úr þeli og farið að spinna í nærföt handa
Páli.
Gömlu konurnar reyndu að flýta fyrir henni
eftir mætti, þegar þær heyrðu um kuldann og
hóstann í Páli. Þetta var alveg yfirgengilegt, að
henni skyldi ekki hafa dottið þetta fyrr í hug.
Hún hefði þó átt að sjá hvað hann leit illa út,
áður en henni var bent á það af grannkonunni.
Bergljót gamla bað guð fyrir sér, þegair hún
heyrði þessi tíðindi.
„Á hann enga móður, blessaður pilturinn,“
sagði hún.
En það vissi enginn.
Næst þegar Páll kom og settist við hlið gömlu
konunnar, var hún fljót að spyrja hann, hvort
hann ætti ekki lifandi móður.
„Það er nú eitt af því, sem ég get ekki svarað,“
sagði hann. „Hún fór til Vesturheims áður en ég
sá hana. Karlinn faðir minn þurfti endilega að
taka framhjá með einni vinnukonunni, og það
var ég sem út af því kom. Svo það er nú ekki
hærra en þetta, að ég er hórkrakki.“
„Aumingja pilturinn, varstu svo alinn upp a
hrakningi?"
„Nei, nei, ég var alinn upp með hinum krökk-
unum. Og ég held hún hafi bara ekkert munað
eftir því hún stjúpmóðir mín, að ég væri hálf-
bróðir barnanna hennar. Það var aldrei talað um
það. Mér var bara sagt það, þegar ég var kom-
inn á fermingaraldur. Hún var ekki lakari við
mig en sína eigin krakka, enda var ég mikið
þægari við hana en þau.“
„Og þú hefur aldrei séð þessa móður þína?“
„Nei, og mig langar ekkert til þess.“ sagði
hann.
„Hún thefur misst mikils að geta ekki búið
með eins elskulegum syni og þér,“ sagði gamla
konan.
„Þú heldur það, Bergljót mín“.
Svo gáfu þær honum nærfötin, sem Bergljót
hafði að mestu prjónað og saumað saman. Harm
kyssti gömlu konuna fyrir.
„Þetta bætir mér nú hóstann algerlega,“ sagði
Páll.
En svo var haldið áfram að spinna, því að það
þurfti að koma upp öðrum nærfötum handa hon-
um. Og þar næst var það peysa.
Jónanna var ákaflega áriægð, þegar þessu var
lokið. Hún sá að Páll fór að líta miklu betur út
en áður.
Nú var Sæja hennar eina áhyggjuefni. Hún
var sífellt að koma í heimsókn og tefja fyrir þeim
með masi og spilamennsku, en aldrei hafði hún
Pál til þess að fylgja sér heimleiðis. Það gerði
Jónanna alltaf, ef hún var heima.
Einn kaldan morgun hljóp Jónanna ofan í búð.
Hana vantaði kaffibæti. Búðin var full af sveita-
bændum, þó að árla dags væri. Þeir töluðu um
harðindi og heyleysi og erfiðleika í búskapnum-
Hrólfur á Bakka var þeirra á meðal, sem
staddir voru í búðinni í þetta sinn.
Þegar Jónanna kom í dyrnar, kom hún straX
auga á hann. Þú sneri hún við á þröskuldinum-
Heldur skyldi hún fá lánað á könnuna en troðast
gegnum þessi þrengsli.
Þegar hún kom heim aftur, sá hún að tveir
hestar voru á hlaðinu. Nú væri sennilega einhver
kominn að sækja hana. Það var líka svo. Það var
bóndi fremst framan úr sveit. En nú stóð hreint
ekki vel á hjá þeim í Holti, því að nú var orðið
eldiviðarlítið.
Þórveig bað hana að hafa ekki áhyggjur af þvn
„Ég á nógan mó uppi á mýrum. Ég skrepp til
Steina míns. Hann hefur haft góðan frið fyrú
kvabbinu úr mér í vetur. Ég skal láta Bergljótu
líða vel. Þú þarft ekki að.vera óróleg þess vegna,“
sagði hún.
Þegar Jónanna var farin, skrapp Þórveig heim
til sonar sínt. Tengdadóttirin var þá í háarifrild'
við krakkana yfir því að þau kæmust aldrei á
fætur eins og önnur börn. Samt heyrði hún til
Þórveigar, þegar hún heilsaði henni í annað sinm
„Nú, það er bara rétt svona að maður þekkit
þig, Þórveig mín. Þú ert orðin svo verukær þarna
í hlýindunum heima hjá þér,“ sagði Strúna.
„Ójá, það hefur verið notalegt heimili hjá xnér
í vetur. En nú er ég í hálfgerðum vandræðum-
Ég er að verða eldiviðarlaus og ætlaði að vita-
hvort hann Steini minn gæti ekki hjálpað mér
að ná í mó innan að. Hann hefur haft frið fyr*f
kvabbinu í mér í vetur. Það er allt að þakka þvl’
að Jónanna mín flutti til mín,“ sagði Þórveig-
„Þú hefur nú verið lánsöm, það má nú segja-
sagði Strúna. „En er nú Jónanna orðin uppgef'0
að snýkja í eldinn handa þér?“ bætti hún við.
„,Það er aldrei að það fari illa á þér reiðingu1-"
inn í dag. En ég býst ekki við að hún hafi snýkt
oftar eldivið en þú þessar vikur, sem hún er búi°
að vera í Holti, svo nokkrar snýkjuföturnar hefnr
þú komið með tímann þann. Segðu mér svo hvar
Steini er, ef hann yrði þá eitthvað skárri en þu>
sagði Þórveig.
„Hann situr líklega í einhverjum kofanum>
masandi eins og vanalega. Hann hugsar líkleg3
ekki mikið um það, hvort nokkuð sé til að bit®
og brenna héma heima. Ég var einmitt að nauða
á honum að ná í mó. Þú gætir þá farið með hoU'
um og látið í pokana með honum, annars væri viS,
ekki meira að ná í kol til Páls í dag en aðra daga>