Lögberg-Heimskringla - 30.04.1970, Blaðsíða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 30. APRÍL 1970
5
oSéra Magnús settist uppó Skjóna"
Fyrir áttatíu og níutíu árum sungum við strákamir, eins
°§ svo margir aðrir í þá daga, þéssa vísu hástöfum undir
gomlu grallaralagi, sem vísast er í sumra minni enn. Um
^artga tíð hafði vísan verið liðin mér úr minni. En núna
þessa dagana datt ég ofaná hana í Sunnudagsblaði Tímans.
bar er hún prentuð ásamt danskri þýðingu. Set ég þær hér
°rðréttar:
„Vanfundinn mun sá íslendingur, sem ekki kannast við
Pennan kviðling, þótt fáfenglegur sé:
Séra Magnús settist upp á Skjóna,
sá var ekki líkur neinum dóna:
Hann var glaður.
hátt aktaður
höfðinlgsmaður.
Honum ber að þjóna.
Magnús Stephensen sneri vísunni á dönsku, og var hún
Pa á þessa leið:
Præsten Magnus satte sig op at ride,
han var ingen Dompap, maa I vide:
Han var mægtig,
stor og prægtig,
tyk og vægtig.
Derpaa kan I lide.“
Ekki er tilgangur minn að rengja þessa frásögn Tímans.
y^sta línan í þýðingunni bendir meira að segja mjög til
Vlnnuaðferðar Magnúsar. Hann var aldrei mjög smámuna-
s6mur um rímið. Eitt atkvæði — of eða van — truflaði ekki
sðlarrósemi hans. Sálmabókin hans er óræktur vottur um
Pað. Þjóðskáldið séra Jón .Þorláksson kallaði hana Leirgerði
7~ af tveimur ástæðum — fyrst af því að hún var prentuð
* Leirárgörðum og í öðru lagi af því honum gramdist leir-
urðurinn og líklega ekki sízt af því að Magnús breytti
^um sálmum séra Jóns í leyfisleysi. Um þá sálmabók
^Vað séra Jón meðal annars þetta:
„Farvel Leirgerður drambsöm drylla,
drottnunargjörn og öfundsjúk.
Þú skalt ei fleiru frá mér spilla." osfrv.
Magnús var frjálstrúaður fraimfara maður síns tíma, en
ekki var hann skáld að sama skapi. Hann ýtti samt djöflinum
Ul úr sálmabókinni, og hefir hann víst aldrei komist þangað
11111 síðan. En séra Jóni þótti þar of langt gengið. Um það
°rL hann: ' a
„Esthersbók nefnir aldrei Guð,
enn þótt í ritning standi;
en þú af sálmum uppstoppuð
ei greinir neinn sé fjandi“.
M.
Letta kann nú að vera þjóðsaga, að einhverju leyti um
^agnús og vísuna, sem enginn hefir vissu um hver orti. En
er kemur þá önnur þjóðsaga, sem gerir nýtt babb í bátinn.
^ Fyrir eða um síðustu aldamót heyrði ég eða sá ein-
^Verstaðar þessa dönsku þýðingu með dálitlum orðamun.
ar hún þar kend danska skáldinu Grundtvig, sem stund-
gluggaði í íslenzk fræði. Fylgdi það sögunni, að Pál
elsted hefði kent honum íslenzku vísuna. En svona lærði
dönskuna þá.
Presten Magnus skulde ud at ride,
han var ingen Dompap, maa I vide,
men stormægtig,
stiv og prægtig,
tyg og vægtig.
Derpaa maa I lide.
»
það máttu hengja þig upp á, gæti síðasta línan hljóð
að {
lslenzkri þýðingu.
Hér kemur svo, í gamni, þriðja útgáfa vísunnar.
Reverend Magnus went out horseback riding.
His importance was not kept in hiding.
He was very
proud, but merry,
drank his sherry
wise and law-abiding.
G. J.
íslenzk skóld í Manitoba
Erindi fluit á Icelandic Canadian samkomu í vetur
My friends:
This is a greeting I like best — Becáuse we are all
friends with a common bond of interest and love of our
Icelandic background.
I have always enjoyed the idea of reading to you — but
tonight I’m a bit scared — Yes, I am — but I think what
is going to save me — is, when I read in Lögb.-Heimskr.
last night — that I was going to give a “selected reading
in English and Icelandic — both at the same time” I had a
mental picture of Icelandic “streaming out” of one side of
my mouth and English on the other. I am breaking all
rules Mr. President, I beg forgiveness! As a matter of faet,
I just couldn’t find a comic poem that appealed to me. And
secondly, those “wheels” of mine started going around —
and looking back. — After all, this is Manitoba’s lOOth
birthday. Have you ever thought of how many Icelandic
poets we have in Manitoba? This then is my theme and I
hope you will enjoy it.
I have to apologize, and ask your forbearance — those
of you who do not understand Icelandic — I’m breaking
another rule of the Icelandic Canadian Club — but it is
impossible to talk about our poets in any other language.
Before I start — I would be very remiss if I did not
thank Hrund Skulason for her very valuable assistance,
co-operation and constructive criticisrri, — If you ever want
any information about things Icelandic — ask Hrund!
Við lítum um öxl! Hundrað ár eru liðin síðan Manitoba
komst í tölu fylkja Kanada. Má ég skjóta þessu hér inn •
Eftir fimm ár — verða það 100 ár síðan íslendingar fyrst
stigu fæti á land í þessu fylki. — Megum við sannarlega
fara að undirbúa okkur fyrir það gleðimót — og þá er
margs að minnast, ekki einungis skálda vorra, heldur og
lækna, hjúkrimamema, dómara, kennara, hljómlistarmanna,
og þannig gæti skráin orðið óendanleg.
Þá er að telja ljóðskáldin frá Manitoba eftir því sem
minnið leyfir. Gaman væri að geta lesið sumar perlumar
úr verkum þeirra — en tíminn er takmarkaður. Ég nefni
Guttorm J. Guttormsson, Jóhann Magnús Bjarnason, Einar
Pál Jónsson, og tók ég að vísu úr bók hans „Öræfaljóð“,
sem gefin var út 1915.
„UNGLINGS-ÞRÁ
Heim til blárra himin-fjalla
hugur unga sveininn ber.
Þar sem ástadrauma dísin
drottin-fögur unir sér
Eins og heilög móðurminning
munarklökk og þýð og hlý.
Brosir landið ljúft í óði —
laugað sólskins-draumum í.“
Svo má nefna Kristinn Stefánsson, Magnús Markússon
Vigfús Guttormsson, Þorstein Þ. Þorsteinsson, Sigurð Júlíus
Jóhannesson. Hef ég valið kvæðið hans „Heim“ — Það er
svo margt sem mig langar til að lesa eftir Sigga Júl. — en
það er nú ekki að tala um það!
„HEIM
Mig dreymir það stundum ég horfinn sé heim,
og hugglaður uni ég á stöðvunum þeim,
sem lék ég mér áður — frá æskunniar dögum,
ég ógrynni man af svo gullfögrum sögum.
Þar elska’ ég hvern einasta stein og hvert strá,
og strengir í hjarta mér tíðara slá
er hugsa ég þangað — já, þar á ég heima,
og þar er það flest, sem mig langar að dreyma.‘‘
Svo má telja Friðrik Pétur Sigurdsson, Jónas Stefáns-
son (frá Kaldbak), Pál S. Pálsson, Kristján Pálsson, Sigur-
björn Jóhannesson, Jakobínu Johnson (Finnst mér hún eiga
hér heima, bjó hún í Argyle byggðinni, fór á kennaraskóla
hér í Winnipeg og kenndi í Manitoba. Veit ég ekki hvað
vesturstrandabúar segja um þetta.)
Næst má telja Sigfús B. Benedictson, Bjarna Thorstein
son, Dr. Svein E. Björnsson, Lúðvík Kristjánsson (gaman
væri að lesa „Brennubraginn") svo Gunnsteinn Eyjólfsson og
Jón Runólfsson — Margar sögur kann ég um Jón. Munið
þið eftir vísunni „I myrkri“. —
Framhald á bls.
Fréttir frá íslandi
Morgunblaðinu hefur borizt
aréf frá Ásu Guðmundsdóttur
Wright, sem búsett er á Trini-
dad og rekur ASA WRIGHT
NATURE CENTRE þar sem
hún lýsir áhyggjum sínum
y f i r afdrifum gæsarinnar,
verði Efri-Þjórsá virkjuð.
Það var enski fuglafræð-
ingurinn Peter Scott, sem
fyrst sagði mér frá þessu al-
varlega máli,“ segir Ása í
bréfi sínu. „Síðan hefur fjöldi
fuglafræðinga heiimsótt mig
hér í Spring Hill og lýst á-
lyggjum sínum yfir framtíð
gæsastofnSins.“
Hún segir ennfremur: „Eng-
ínn vill standa í vegi fyrir
uppbyggingu íslands og efna-
lagsþróun, en hins vegar
spyrja margir vinir mínir,
ivort við íslendingar ætlum
að láta „big business“ eyði-
’ eggj a náttúru landsins. Enn
iá er nóg af óvirkjuðum stór-
ám víðsvegar um landið (t.d.
Jökulsá á Fjöllum) og óþarft/
er að láta gróðasjónarmið
ráða.“
Frú Ása G. Wright leggur
með bréf, sem Peter Scott
hefur ritað henni vegna fyrir-
lugaðra framkvæmda við
Þjórsá og afleiðingar þeirra
fyrir framtíð gæsarinnar.
íslenzka vandamálið er
mjög alvarlegt, og þarfnast
stuðnings náttúruverndar-
manna um allan heim,“ segir
Scott í bréfi sínu til Á. G.
Wright. ,,í því skyni að út-
vega raforku fyrir nýju ál-
verksmiðjuna hyggjast þeir
virkja Þjórsá á þremur stöð-
um. Neðsta stíflan hefur þeg-
ar verið byggð, og fram-
kvæmdir eru að hefjast við
aðra stífluna. Þriðja stíflan —
upp undir Hofsjökli — mun
flæða yfir þriðjung Þjórsár-
vera, sem er heimsþekktur
staður, enda verpir þar rúm-
ur helmingur allra heiðar-
gæsa sem finnast í veröldinni.
Þessar gæsir koma svo allar
til Englands og Skotlands yfir
vetrartímann. Annar áfangi
verksins mun svo hækka yf-
ir borð vatnsins um tíu metra,
sem hefur í för með sér, að
þessi einstaki staður Mið-
tslands fer algjörlega undir
vatn og eyðileggst.
Enn sem komið er hafa
framkvæmdir við þriðju stífl-
una ekki hafizt. Afla þarf
fjármagns frá erlendum pen-
ingastofnunum, en það mun
aðeins verða lítið eitt kostn-
aðarsama að láta gera þessa
stíflu við aðra á, þar sem hún
eyðir ekki þessum einstaka
og heimsfræga stað, og mundi
geta séð fyrir allri raforku-
þörfinni.
Mér er annt um álit íslands
út á við, ferðamannastraum-
inn til landsins, framtíðar-
gæði þess, líffræðilegan skiln-
ing og orðstír þann, sem fer
af íslandi sem menningar-
þjóð. Allt þetta höfðar til
Framhald á bls. 7.