Lögberg-Heimskringla - 07.05.1970, Blaðsíða 2
2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 7. MAÍ 1970
DR. VALDIMAR J. EYLANDS:
Sól og sumar
| Erindi fluli í Fyrsiu lúiersku kirkju, í Winnipeg,
sunnudaginn fyrsian í sumri, 26. apríl 1970.
Texti: „Sjá, veturinn er liðinn, rigningarnar eru um
garð gengnar, blómin eru farin að sjást á jörðinni, tíminn
til að sniðla vínviðinn er kominn, kurr turtildúfunnar heyr-
ist í landi voru. Ávextir fíkjutrjánna eru farnir að þroskast,
ilminn leggur af blómstrandi vínviðnum. Stattu upp, — æ
kom þú.“ Ljóðaljóðin 2:11-13.
Eins og kunnugt er, ber sumardaginn fyrsta uppá fyrsta
fimmtudag eftir 18. apríl, ár hvert og sunnudagurinn næsti
á eftir, er oft nefndur fyrsti sunnudagur í sumri. Ekki er get-
ið um þessa merkisdaga íslenzka almanaksins í ritningunni,
sem ekki er heldur von, enda fagna engar þjóðir á jörðu
sumri á sama hátt og vér. En þó er fagnaðarboðskapur sum-
arsins túlkaður mjög fagurlega í hinni helgu bók, eins og sjá
má af tilfærðum orðum texta míns. Það mætti ætla, af orð-
anna hljóðan, að nokkrir menn hafi haft vetrarsetu á vissum
stað, og verið næsta aðgerðalitlir. Á björtum vormorgni gá
þeir til veðurs, og þá verður einum þeirra að orði um leið og
hann ávarpar félaga sína: Sjá veturinn er liðinn, rigningarn-
ar eru um garð gegnar, o. s. frv.
Vér, sem hér dveljumst, tökum af alhug undir þessi orð.
Vér getum að vísu ekki bent á ávexti fíkjutrjánna, enn sem
komið er, vér getum ekki heldur heyrt kurr turtildúfunnar,
eða andað að oss ilmi vínviðarins, en vér eigum fyrirheitið
um allt þetta. Þetla er a3 koma. Það stendur oss nær en ella,
vegna þess sem við bar í fyrradag, þá var sumardagur
fyrsti, og þá var sumri fagnað allstaðar þar sem íslendingar
dveljast. Það er oft ánægjulegra að lifa í von, en í vissu.
Maður nokkur sagði við mig nýlega, líklega fremur í gamni
en alvöru, að það væri meira gaman að lifa í tilhugalífi, en
í hjónabandi. Það er sama hugsunin á öðru sviði: vonin get-
ur stundum verið ánægjulegri en fullvissan, eða veruleik-
inn. Fyrsti sumardagur hefir oft verið fyrst og fremst dagur
vonarinnar og fyrirheitsins. Hann hefir ávalt verið Islend-
ingum einkar kærkominn, eins og eðlilegt er um þjóð sem
býr í fremur hrjóstrugu landi þar sem vetrarríki er mikið
og þreytandi.
Það er alkunnugt sálfræðilegt fyrirbrigði að árstíðir og
veðurfar hafa mikil áhrif á upplag og skaphöfn manna. í
harðbýlum og illviðrasömum löndum verða menn alla vega
þunglamalegir og seinir til viðbragða. Það er engu líkara en
að blóðrásin sé hægari á vetrum, að bæði líkami og sál sé
haldin sljóleika sem hverfur fyrst með sól og sumri. Táp og
fjör örvast með hækkandi sól, og menn segja hvorir við aðra,
rpeð ýmsum hætti: Stattu upp, komdu nú. Fleygðu frá þér
mussu myrkranna, og öllum kuldaklæðnaði, og gakktu
hugumstór og vonglaður inní gróðraríki sumarsins.
Það væri fróðlegt.að rannsaka íslenzka ljóðagerð, með
tilliti til sumarkomunnar, og athuga hvernig íslenzku skáld-
in hafa fagnað sumri. Eitt þeirra segir um sumarsólina: „Þú
klæðir allt í gull og glans, þú glæðir allar vonir manns, og
hvar sem tárin hvika á kinn, þau kyssir geislann þinn.“
Annar segir um sumarið: „Dauða vaknað allt er af, allt
um loft og jörð og haf sannar sigur lífsins.“
Enn öðrum farast svo orð: „Nú er vortíð sæl í sál, með
sumarmildum blæ, ég finn hve vex mín von og ást, og vökv-
ast hulin fræ.“
Jónas kvað fyrir meira en hundrað árum:
Höfundur, faðir alls sem er
um allan geiminn hvar sem fer
þú sem skapar Ijós og líf,
landinu vertu sverð og hlíf.
Myrkur og villu og lyga lið
láttu nú ekki standa við,
sumarsins góða svo að vér
sannlega njótum rétt sem ber.
Vorblómin sem þú vekur öll
vonfögur nú um dali og fjöll
og hafblá alda og himinskin
hafa mig lengi átt að vin.
Leyfðu nú Drottinn, enn að una
eitt sumar mér við náttúruna.
Kallirðu þá, ég glaður get
^ gengið til þín, ið dimma fet.
En þótt vér Islendingar fögnum sumri í ríki náttúrunn-
ar, er oss það ljóst að fimbulvetur stendur enn yfir í
lífi mannanna víða um heim. Hvar sem litið er, virðist
mannfélagið vera í upplausn. í stað þess að sjá blóm
bróðurkærleikans spretta á jörðinni sjáum vér lönd og
álfur hulinn jökulbreiðum eigingirni og mannhaturs; í stað
þess að hlusta á kurr turtildufunnar heyrum vér sprengju-
þyt og vopnagný í nálægum og fjarlægum austurlöndum
og víðar; í stað þess að anda að oss ilminum af blómstrandi
vorgróðri, erum vér til *þess neydd að ganga yfir eyðilegt
hjam þar sem engin vex rós; í stað þess að heyra menn
segja: Stattu upp, og gakktu lífsglaður og vondjarfur á
móti Ijósi og lífi, segja menn: Varaðu þig, það situr ein-
hver á svikráðum við þig. Líf þitt og lán eru í veði,
mannorðsþjófar og morðingjar eru á hverju strái; almennur
eignarréttur er afnuminn, eiturlyf eru í hvers manns vasa,
heimilishelgin er horfin, allt skipulag er í upplausn, gamlar
dyggðir eru orðnar úreltar og hlægilegar. „Myrkur, villa og
lyga lið“ hafa komið, ekki aðeins til að standa við“ um
stund, en hafa haslað sér varanlega völl í viðskiftum manna
á flestum sviðum.
Er þetta árangurinn af tvö þúsund ára kristindómi?
Nei, það er ávöxturinn af því að sniðganga og vanrækja
kristindóminn. Einhverstaðar las ég dæmisögu sem fjall-
aði um sérvitring einn sem tók það fyrir að byggja glugga-
laust hús, af því að hann taldi að það yrði auðveldara að
halda því sæmilega hlýju. En er til kom reyndist ekki vist-
legt þar inni. Var svartamyrkur, og um nætur riðu púkar
og illir andar þar röftum svo að hrykkti í hverju tré. Tók
því maðurinn það ráð að reyna að bera dagsbirtuna inní
pokum. En það gekk ekki vel. Auðvitað er þetta dæmisaga,
og dæmisögur má ekki taka bókstaflega. En sagan bendir á
sínu líkingamáli á þá raunalegu staðreynd að menn reyna enn
í dag að bera dagsljósið í pokum eigin hyggjuvits inní must-
eri mannlegs lífs, og telja að það eitt nægi.
Nú dettur engum manni í hug að gera lítið úr hyggju-
viti og tækni mannsandans. Hún er vissulega á háu stigi,
og hefir skapað oss fleiri þægindi en svo að hægt sé upp að
telja í fljótu bragði. Talið er t. d. að ný tímamót séu fram
komin í mannkynssögunni við það að menn stigu í fyrsta
sinn fótum á yfirborð tunglsins. Allur heimurinn stóð á
öndinni á dögunum er þremenningarnir voru á heimleið úr
sinni slysalegu fýluför til tunglsins. í landi eins og Norður
Ameríku, þar sem hundruð manna farast daglega á þjóð-
vegum er hæpið að menn hafi verið svo hörundssárir útaf
þessum þrerrvur mannslífum sem voru í bráðri hættu.
En aðalspumingin virðist hafa verið þessi: Skyldi nú
tæknin bregðast? Það skall að vísu hurð nærri hælum, en
tæknin brást ekki í það sinn. Mun það líklegt að henni
heppnist að bjarga heiminum frá æ vaxandi vitfyrringu?
Nærtæk dæmi úr fortíð og nútíð eru neikvæð. Vonarsnauða
vizkan veldur köldu svari. Það er ekki hægt að hugsa sér
sumar án sólar. Grútarlampamir gömlu voru góðir í myrkr-
inu, en þegar dagur rann vom þeir að engu nýtir.
Mannlegt hyggjuvit er dásamlegt og gott að vissu marki,
en það nægir ekki til að lýsa vegferð mannanna. Það sem
sólin er í ríki náttúmnnar, það er Kristur í mannlífinu. I
pistillexíu dagsins í dag segir: „Sérhver góð gjöf, og sérhver
fullkomin gjöf kemur frá föður ljósanna. . . . Dásamlegasta
gjöfin frá föður ljósanna, er hann, sem þegar hann dvaldist
á jörð, nefndi sig heimsins ljós. Þegar mannlífið breiðir sig
á móti Kristi þá fyllist hjartað vorfögnuði, þá fyrst taka
blóm að springa út, og lífið tekur á sig blæ fegurðar og
yndisleika. Hverskyns eru þau blóm sem spretta í akurlendi
mannlegs hjarta fyrir áhrifin frá föður ljósanna? Það em
blóm kristilegra dyggða, urnfram allt blóm trúar, vonar, og
kærleika til Guðs og samferðamannanna hvað sem líður
hörundlit þeirra, trúarbrögðum eða tungutaki.
Þegar vér því á þessum dögum óskum hvorir öðrum
gleðilegt sumars, þá felast í þeim orðum ekki aðeins hin
hefðbundna ósk um sólbjairta sumartíð næstkomandi mán-
uði, heldur og bæn um meira Ijós og blessun Guðs fyrir
alla menn.
Sumarmálafagnaður
Það var bjart í samkomu-
sal hinnar Fyrstu lútersku
kirkju hér í borg þann 24.
apríl er ungmenni safnaðar-
ins ásamt presti kirkjunnar,
Pastor Arvidson, efndu til
sumarmálafagnaðar.
Það hafði viðað að sér
prýðilegri skemmtiskrá enda
á það sjálft úr miklu að
velja. Eldri kynslóðin fyllti
samkomusal og allir voru í
sólskinsskapi.
Þar sem samkoma þessi var
lítt auglýst út á við, finnst
mér skylt að geta þeirra atr-
iða er voru á skemmtiskrá er
hegluð voru bæði íslenzku og
ensku.
Samkomustjóri, Gerry Hall-
son, ávarpaði gesti með lipr-
um myndugleik og bauð fólk-
ið velkomið. Mrs. V. Thorlak-
son þakkaði, fyrir hönd hinn-
ar eldri kynslóðar. Að því
loknu hófust aðal skemmtiatr-
iðin.
Ungmenna söngflokkur
kirkjunnar söng nokkur sígild
lög sem hljómuðu þýtt í eyr-
um okkar eldri, er höfðum
lært þau í æsku.
Ung stúlka las kvæði, Óð*
til vorsins; Reg Fredrickson
söng þrjú lög — valdi þar alla T
gamla ástvini okkar þeirra
miðaldra og eldri. Vakti söng-
ur hans mikla hrifningu á-
heyrenda. Dr. V. J. Eylands
er staddur var á samkomunni
flutti kveðjur og ávarpaði
mannfjöldann og óskaði öll-
um gleðilegs sumars.
Brian Björklund söng þrjú
lög, hann hefur hlotið í
vöggugjöf undur þýða og
hljómfagra rödd.
Ungmenna k ó r i n n söng
„Stóð ég úti í tunglsljósi11. Var
ánægjulegt að heyra hvað
hinn íslenzki framburður
þeirra var skír.
Mrs. I. Goodridge söng tvö
lög, Ó, leyf mér þig að leiða,
og gamansönginn „Spinn,
spinn“ leysti þau af hendi
með glaðværð og lipurð.
Jóhann Beck las tvö kvæði,
annað eftir Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi, þá söng eldri
söngflokkur kirkjunnar nokk-
ur íslenzk lög, endaði með
„Vorið er komið og grundim-
ar gróa“. Var ekki frítt við
að sumir gestanna rauluðu
undir.
Þær Björg ísfeld og Sylvia
Storry aðstoðuðu söngfólkið
við slaghörpuna. Prestur safn-
aðarins, P a s t o r Arvidson,
þakkaði gestum fyrir komuna,
lét ánægju sína í ljós yfir
góðri aðsókn, bauð öllum að
ganga í neðri sal kirkjunnar
og þiggja kaffi og kræsingar.
Þar beið gesta alíslenzkar
veitingar; gengu ungmenni
um beina með myndarbrag.
Þær Guðrún Blöndal og
Kristín Johnson skenktu kaff-
ið, klæddar íslenzkum bún-
ingi.
Þessi skemmtun var öllum
til sóma er að henni stóðu og
sýndi hvað býr í okkar ungu
kynslóð ef góður leiðtogi
finnst.
Þökk sé ungmennum Fyrstu
lútersku kirkju og þökk sé
presti safnaðarins fyrir þessa
hugulisemi við gamlar íslenzk-
ar erfðir og skilníng á til-
finningum okkar eldri íslend-
inga, og því meir þar sem
prestur safnaðarins er ekki
kvistur af íslenzkri rót.
Valdheiður Thorlakson.