Lögberg-Heimskringla - 11.06.1970, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 11. JÚNÍ 1970
Lögberg-Heimskringla
4
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
A Prinled by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Man.
Ediior: INGIBJÖRG JÓNSSON
President, Jakob F. Kristjansson; Vice-President S. Alex Thororinson; Secretary,
Dr. L. Sigurdson; Treasurer, K. Wilheim Johannson.
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Prof. Haraldur Bessason, chairman; Dr. P. H. T. Thorlakson, Dr.
Valdimar J. Eylands, Caroline Gunnarsson, Dr. Thorvaldur Johnson, Hon. Phillip
M. Petursson. Minneapolis: Hon. Valdimar Bjornson. Victoria, B.C.: Dr. Richard
Beck. Icelond: Birgir Thorlacius, Steindor Steindorsson, Rev. Robert Jack.
Subscription $6.00 per year — payable in advance.
TELEPHONE 943-9931
"Second class mail registration number 1667".
Mikleyjarbyggð kvödd
• Á laugardagskveldið 30. maí s. 1. var Mikley, þessi
gamla byggð Islendinga formlega kvödd og leyst upp
ef svo mætti að orði komast.
íslendingar stofnuðu þessa byggð árið 1876 og hafa
þeir búið þar mann fram að manni í 94 ár. Sum árin
bjuggu þar hátt á fimmta hundrað manns. — Oft urðu
miklar útflutningar sökum áflæðis Winnipegvatns en
íólkinu fjölgaði jafnan aftur.
Á síðustu árum fækkaði fólkinu fyrir sömu ástæð-
ur og í öðrum smábyggðum. Unga fólkið sótti til borg-
anna bæði til skólanáms og eftir atvinnu og kom ekki
aftur, nema þá í stuttar heimsóknir sér til ánægju og
skemmtunar því allir þeir sem hafa einhvern tíma átt
þar heima á eyjunni þykir vænt um hana.
Eyjan er yndislega fögur og fleiri hafa komið auga
á það en Mikleyingar og hefir nú Manitobastjórn tekið
óll lönd og hús á eynni eignarnámi og kveðst muna
byggja þarna upp allsherjar skemmtistað fyrir fólk al-
mennt. Var eigendunum greitt matsverð stjórnarinnar.
Hvort það var nægilegt vitum við ekki, en hér sannast
hið fornkveðna, ekki tjáir að deila við dómarann.
Mikleyingar hafa jafnan verið stórir í sér. Þeir
munu allir flytja smásaman í burt af eynni á næstu
mánuðum og árum, og á ofannefndu kveldi efndu þeir
til stórrar kveðjuveizlu og skemmtu sér konunglega.
Fjöldi fólks, sem áður hafði átt heima í Mikley komu
langt að, til að taka þátt í veizlunni. Munu hafa verið
þarna um 4 til 5 hundruð manns.
Samkomuhús eyjarinnar var fagurlega skreitt. Við
háborðið sátu elztu Mikleyingarnir. Frú Anna Jones,
bræðurnir Gestur og Bergþór Pálsson, Jóhann K. John-
son, Hjörtur Ámundsson, Helgi Sigurgeirsson, Ernest
Bell, Stefán Helgason og fleiri.
Helgi K. Tómasson frá Winnipeg stýrði samsæt-
inu skörulega. A þessari loka samkomu hafði verið
ákveðið að heiðra Dr. Stein Thompson sérstaklega, en
hann gat ekki verið viðstaddur sökum vanheilsu. Helgi
minntist þess hve Dr. Thompson væri eyjarbúum ást-
fólginn vegna umhyggju hans fyrir eyjunni og hinna
mörgu ferða hans þangað hvernig sem viðraði, til
að vitja sjúklinga á nóttu sem degi. Hann minntist og
þess að sem þingmaður á Manitoba þingi hefði Dr.
Thompson barist fyrir því að ferja fékkst milli lands
og eyjar. Forstöðukonurnar höfðu látið gera skrautrit-
að skjal, sem þær munu færa honum síðar.
Mrs. Helgi Sigurgeirsson minntist sérstaklega fé-
lagsins Hjálp í viðlögum, sem stofnað var fyrir 50 árum
og átti því hálfrar aldar afmæli. Þetta var nokkurs-
konar ,,Medicare“ stofnað í þeim tilgangi að veita fólki
aðstoð ef það þurfti á læknishjálp að halda, og voru
Mikleyingar þannig á undan öðrum í þessum efnum.
Frumkvöðull og fyrsti forseti var Björn Fnjóskdal. —
Joe K. Johnsoji var einn af stofnendum; þrjú ár forseti
þess og síðustu 37 árin féhirðir félagsins. Hann var og
sá maður, sem mest vann að því að setja á svið leikrit
til að afla fjár fyrir félagið og var hann ágætur leikari
sjálfur. Mrs. Matthildur Torfason var skrifari félags-
ins síðustu 24 árin og þakkaði Mrs. Sigurgeirson þeim
báðum fyrir þeirra ágætu störf og færði þeim smágjaf-
ir til minja.
Helgi Jones kom færandi hendi í veizluna. Flutti
hann kveðjur frá Manitobastjórn og afhenti heiðurs-
gestunum við háborðið Red River Carts frá stjórninni.
Þau voru í líkingu tvíhjóla vagna, sem notaðir voru
fyrrum á sléttunum og þótti Helga að það hefði átt
betur við, að þeir hefðu sent þeim smábáta eða segl-
skip, því Mikleyingar hefðu lítið haft með þessa vagna
að gera á landnámsárunum. — Benti Helgi á að þarna
var viðstaddur William Uruski þingmaður, fyrir St.
George kjördæmi Manitobafylkis, en Mikley er í því
kjördæmi og var ekki seinna vænna, því kjósendur á
eynni eru allir í þann veginn að hverfa úr kjördæmi
hans.
Mrs. Emily Williams minntist Kvenfélags Mikl-
eyjar og rakti sögu þess frá því að það var stofnað árið
1886, í þeim tilgangi að hjálpa þeim sem bágt áttu, til að
styðja kirkjuna og önnur góð málefni og fór hún fall-
egum orðum um Önnu Jones sem var skrifari félagsins
í þrjátíu ár samfleytt. Þess má geta, að Kvenfélagið
stofnaði Lestrarfélagið og hlynnti að því, þar til það
varð sjálfstætt félag.
Þá rakti Emily sögu Mikleyjar safnaðar og hafði
viðað að sér miklu efni um þá sögu.
Öll erindin voru skemmtileg og einkar fróðleg.
Laurier Tómasson frá Souris talaði bráðskemmtilega
um æskuminningar sínar. Þá var og mikið um söng og
hljóðfæraslátt eins og fyrrum í Mikley: Almennur
söngur; píanó Duet, Signý Austfjord og Sigrid John-
son; trío söngur, Maxine, Loraine og faðir þeirra systra
Stefán Helgason. Sólo Miss Sigurborg Davidson frá
Winnipeg, Mrs. Christine Jefferson frá Selkirk annað-
ist undirleik.
Þegar gestir höfðu notið allra kræsinganna, sem
konurnar höfðu undirbúið, var borðum hrundið og danz-
að fram eftir nóttu. Þess skal getið með þakklæti, að
ferjumennirnir, sem venjulega hætta vinnu sinni um
tíu leytið á kveldin fluttu, af góðsemi sinni, allt það
fólk, sem þurfti að komast til meginlandsins um nótt-
ina. Þeir sem aðrir Mikleyingar voru samtaka um að
gera þessa síðustu samkomu á eyjunni sem ánægju-
ríkasta.
Morguninn eftir þetta skilnaðarhóf lagði ég leið
mína niður að vatninu; það er ekki oft að Winnipeg-
vatn er kyrrt, en þennan morgun var það svo slétt að
hvítir skýhnoðramir spegluðu sig í því og Blackeyjan
handan við það stóð eins og á höfði í vatninu. Grasvell-
irnir kringum húsin voru að grænka og skógurinn að
baki þeirra var að laufgast. Mikley er fögur. — I. J.
DR.. RICHARD BECK:
Hugþekk sveitarlífslýsing
Þorbjörg Árnadóttir: Öldurót.
Útgefandi: ísafoldarprentsmiðja. Reykjavík, 1969
Við lestur þessarar bókar
hafa mér hljómað í eyrum
eftirfarandi ljóðlínur úr
kvæðinu fagra og vinsæla
„Sveitin mín“ eftir Sigurð
Jónsson frá Arnarvatni, er ól
aldur sinn einmitt á þeim
slóðum, þar sem þessi saga
gerist:
Engið, fjöllin, áin þín —
yndislega sveitin mín! —
heilla mig og heim til sín
huga minn úr fjarlægð draga.
Átthagaþráin er aflvakinn
og örlagavaldurinn í lífi aðal-
persónunnar, söguhetjunnar,
er svo mætti vel kallast, því
hetjuleg var sú barátta, sem
hann og aðrir, er hér koma
við sögu, háðu í umbótavið-
Ieitni sinni og framsókn.
Sagan á rætur sínar beint
í raunveruleikanum, og verð-
ur það eigi í stuttu máli skil-
greint betur en í þessum orð-
um úr lýsingunni á efni sög-
unnar á kápu bókarinnar:
„Sagan telst til heimilda-
sagna, styðst við sanna at-
burði og gerist á sömu slóð-
um og Sveitin okkar, eftir
sama höfund. Sú fyrri lýsir
lífinu á stóru sveitaheimili í
velþekktri sveit á öðrum tug
þessarar aldar; sú síðari ger-
ist í ölduröti síðustu áratuga
(1920-1960) og greinir frá bar-
áttu ungs manns, sem snýr
heim til átthaganna með tvær
hendur tómár.“
Egill heitir hann hinn ungi
máður, búfræðingur að ménnt
un, er, knúinn átthagaþrá og
umbótahug, segir upp góðri
stöðu í höfuðborginni, kvæn-
ist unnustu sinni af sömu
slóðum og hann er, og gerast
þau síðan einyrkjar í heima-
sveitinni. Lýsir sagan síðan
farsælu hjúskaparlífi þeirra
og búskap, en Egill reynist
dugnaðarmaður mikill og um
allt hinn bezti þúþegn, og
liðsmaður góður í félagsmál-
um sveitarinnar.
En þótt ferill þeirra hjóna
sé meginefni sögunnar, koma
margir aðrir fram á sjónar-
sviðið, því að hér er sveitar-
lífinu lýst á breiðum grund-
velli á því umbrotatímabili,
sem sagan tekur yfir, innan
lands og utan.
Gjörbreytingar verða í
húsagerð og búnaðarháttum,
vegir eru byggðir og vatnsafl-
ið virkjað. Rafljós, sími og
bílar koma í sveitina, og flug-
vélar leggja þangað leið sína.
Ekki er erfitt að gera sér í
hugarlund, hvert öldurót all-
ar þessar breytingar yekja í
hugum fólksins og l'ífshátt-
um, að ógleymdum öðrum öfl-
um, sem að verki voru í lífi »
þeirra og þjóðarinnar allrar
á þessum örlagaríku árum.
Kreppan leggur lamandi hönd
á atvinnulífið, fjárpest geisar
víða um sveitir, og landið sog-
ast inn í hringiðu heimsstyrj-
arldarinnar síðari.
Ekkert af þessu fer fram
hjá sveitarbúum, og hefir sín
áhrif á líf þeirra og viðhorf,
beint og óbeint.
Öldurnar af þeim fagnaðar-
arríku atburðum í sögu þjóð-
arinnar, sem gerðust á þess-
um árum, náðu einnig til
sveitarbúa; af Alþingishátíð-
inni með þeim byggðarbúum,
er hana sóttu, og með óvæntri
heimsókn konungs og drottn-
ingar íslands og Danmerkur
í sveitina, er var þar að von,-
um stórviðburður, og lýst er
af m i k i 11 i nákvæmni í
skemmtilegum kafla í sög-
unni. Hrifningin, sem fór um
hjörtu sveitarbúa, eins og
a n n a r r a landsmanna, með
stofnun lýðveldisins, kemur
mjög vel fram í kaflanum
„Fjötrar leysast“. En ekki er
þeási sveitarlýsing einungis
gleðisaga. Tækninni fylgdi
ekki þar, fremur en annars
staðar, hamingjan ein í spor.
I kaflanum „Brotnir vængir“
segir frá hörmulegu flugslysi,
og þungbærri sorg hans, sem
þar átti á bak að sjá unnustu
sinni. Sú lýsing er gerð af
nærfæmi og skilningi.
Segja má, að kjama sög-
unnar sé að finna í upphafs
málsgrein lokakafla hennar
„Strengurinn slitnar11:
„Egill lá í hálfgerðri leiðslu
og undarlegu draumamóki og
fann ekki lengur stingandi
verkinn í síðunni, merkilegt
hvað honum gat liðið vel,
eftir allar þrautirnar. Hann
var farinn að halda að hann
væri alveg á förum, reyndar
var hann ánægður með það,
fannst hann vera búinn að
ljúka dagsverkinu, búinn að
lifa tvær heimsstyrjaldir,
kreppu, innreið vélanna og
tækninnar, stórstígar breyt-
ingar í þjóðlífinu, sannkallað
öldurót.“
Líður nú að ævilokum Eg-
ils, og um leið að sögulokum,
en henni lýkur með því, að
kona hans beygir sig, með
tárvotum kinnurn, yfir hann
látinn í rekkju sinni. Streng-
urinn sterki var brostinn.
Þessi sveitarlífslýsing Þor-
bjargar Ámadóttur er riaun-
sönn og hugþekk að sama
skapi. Geðþekk og sámúðarr-
rík er sú mynd, sem þar er
brugðið upp af sveitarfólkinu.
Næm tilfinning skáldkonunn-
ar fyrir fegurð hinnar ytri
náttúru lýsir sér ágætlega t.d.
í upphafskafla bókarinnar, og
fallegar náttúrulýsingarnar
falla þar, og annars staðar,
vel inn í umgerð sögunnar,