Lögberg-Heimskringla - 09.07.1970, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 9. JÚLÍ 1970
Lögberg-Heimskringla
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Prinied by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Sireei, Winnipeg 2, Man.
Ediior: INGIBJÖRG JÓNSSON
President, Jakob F. Kristjansson; Vice-President S. Alex Thororinson; Secretary,
Dr. L. Sigurdson; Treasurer, K. Wilhelm Johannson.
EDITORIAL BOARD
Winnipeg; Prof. Haraldur Bessason, chairman; Dr. P. H. T. Thorlakson, Dr.
Valdimar J. Eylands, Caroline Gunnarsson, Dr. Thorvaldur Johnson, Hon. Phillip
M. Petursson. Minneopolis: Hon. Valdimar Bjornson. Victorio, B.C.; Dr. Richard
Beck. Iceland: Birgir Thorlacius, Steindor Steindorsson, Rev. Robert Jack.
Subscripiion $6.00 per year — payable in advance.
TELEPHONE 943-9931
"Second class mail registration number 1667".
Sameinuðu þjóðirnar 25 óra
Miklar vonir voru bundnar við Sameinuðu þjóðirnar,
þegar stofnað var til þeirra samtaka eftir síðari heimsstyrj-
öldina, árið 1945. Eftir það mikla blóðbað sem staðið hafði
yfir í 4 ár vonuðust margir þess, að samfélag þessara þjóða
myndi geta orkað því, að koma >í veg fyrir styrjaldir í fram,-
tíðinni. En voldugustu þjóðirnar höfðu mismunandi hug-
sj ónastefnur, ef nota má svo fagurt orð um þær. Sovétríkin
trúðu á kommúnistastefnuna en Bandaríkin á kapitalisman
og hófst þegar togstreita á milli þeirra á þessum grundvelli.
Báðar mynduðu þjóðafélög er nefndust Nato og Warsaw pact
þjóðir. Þær tóku að vopnast á ný og nemur nú vopnafram-
leiðslan 200 biljónum dollara á ári, en samtímis hafa 2/3
hlutar mannkynsins ekki nægilegt fæði, fatnað né húsnæði.
Stórþjóðirnar sérstaklega hafa sniðgengið Sameinuðu
þjóðimar í þeim málum sem eru lífsspursmál fyrir mann-
kynið. Salt sem er stytting á nafninu á þeim málfundum,
sem haldnir eru til að reyna að takmarka kappið um vopna-
framleiðslu Bandaríkjanna og Sovétríkjanna voru ekki
haldnir í sambandi við Sameinuðú þjóðirnar.
Ekki var heldur leitað til Sameinuðu þjóðanna þegar
reynt var að semja um samkomulag milli Nato og Warsaw
pact þjóðanna.
Þegar ófriður hófst milli Araba þjóðanna og ísraeí, þá
var það vegna forustu Lester B. Pearson að Sameinuðu
þjóðimar fengu að senda canadíska herdeild til að stilla til
friðar og tókst með því móti að varna ófriði í nokkur ár
eða þar til Arabar undir fomstu Nasser neituðu herliðinu
um landsvist. Síðan hefir verið ófriður þar eystra; Sovétríkin
láta Arabaþjóðunum vopn í té, en Bandaríkin Israelsmönn-
um. Þannig eru þessar stórþjóðir óbeinlínis í stríði hvor við
aðra.
í Cyprus er enn fámennt herlið frá Sameinuðu þjóð'
unum, sem stillir til friðar milli byggða Grikkja og Tyrkja
þar á eynni.
Sameinuðu þjóðirnar hafa engu megnað í Vietnam styrj-
öldinni, enda hafa stórþjóðirnar þar einnig átt hlut að máli.
Sovétríkin og Kommúnistaríki Kínverja hafa stutt Norður
Vietnam með herbúnaði og Bandaríkin farið í stríðið sjálfir
til að varna því að Suður Vietnarfi félli í hendur Kommúnista.
Ekki er ólíklegt að eitthvað dragi úr þessum skoðanaofsa
og valdastreitu á næstu ámm. Sovét valdhafarnir, sem tróðu
niður frelsisviðleitni Ungverja og Tékka fyrir nokkrum ár-
um, hafa nú viðurkennt að Juguslavar megi hafa sinn eiginn
socialisma. Þeir óttast og mjög kínverska lýðveldið, en
Kínverjar hafa nú sínar eigin kjamorkusprengjur og munu
ekki láta nokkurn á sér troða, hvorki Sovétkommúnista
né aðra.
Mikið hefir dregið úr hræðslunni og ofstækinu gegn
kommúnismanum, sem einkenndi utanríkisstefnu Banda-
ríkjanna á dögum John Foster Dulles. Og nú hafa sumar
þjóðimar losað nokkuð um Nato bönd sín t. d. Frakkland,
Pakistan og Canada. En það sem mestu skiptir er, að Banda-
ríkjaþjóðin sjálf, sérstaklega yngri kynslóðin er að snúast
algerlega gegn þátttöku þjóðarinnar í Vietnam stríðinu og
er nú forsetinn, Richard Nixon smámsaman að kveðja
herinn heim.
Þótt Sameinuðu þjóðirnar hafi ekki getað spornað gegn
ófriði milli þjóða á þessum 25 árum, þá er ekki þar. með
sagt að ekki hafi ýmislegt gott af þeim leitt. Sérstakar
deildir innan þessara samtaka vinna að því að veita van-
þróuðu löndunum fjárhagslega aðstoð; senda matvæli til
þeirra, sem hungraðir eru; koma á stofn allskonar skólum,
sem hafa orðið þessum þjóðum til blessunar.
Tveggja daga hátíðahöld í tilefni 25 ára afmælis Sam-
einuðu þjóðanna fóru fram í San Francisco, dagana 25 og 26
júní. I aðalræðu sinni minntist aðalforstjóri S. Þ., U Thant,
á ýmislegt, sem þ.yrfti að gerast til þess að blása nýju lífi í
þessa alþj óðastofnun:
• Fyrst og fremst yrðu stórþjóðirnar að finna til sameigin-
legrar ábyrgðar gagnvart mannkyninu, og hætta öllum
erjum vegna mismunandi pólítískra skoðana sinna.
• Það væri ekki skynsamlegt né réttlátt að leyfa ekki
Kommúnistaríkjum Kínverja inngöngu í S. Þ. bandalagið.
• Að greiða yrði sem fyrst úr ósamlyndinu milli ísrael og
Araba.
• Að rannsaka gaumgæfilega kenningar sem valda ófriði,
eins og hatrið milli Kommúnista og Kapitalista. Ekkert
er eins hættulegt eins og að fólk skiptist í flokka og hver
um sig þykist vita allan sannleikann. Slíkt orsakaði
langvinnar trúarbragða styrjaldir fyrr á öldum.
U Thant sem hefir verið aðalforstjóri Sameinuðu þjóð-
anna í 8% ár minntist á margt fleira, sem þarf að kippa í
lag í samfélagi þjóðanna og varaði hann þjóðirnar gegn því
að tíminn væri að styttast og fólkið væri að missa
þolinmæðina.
Aðalfulltrúi íslands á þingi Sameinuðu þjóðanna, Hann-
es Kjartansson og konsúll Islands í San Francisco, séra
Octavius Thorlakson sátu ásamt konum sínum þessi hátíða-
höld á 25 ára afmæli Sameinuðu þjóðanna. — I. J.
FRIÐJÓN STEFÁNSSON:
Leikrit í einum þætti (tveimur atriðum).
Hillingar
Framhald úr síðasta blaði.
Bókaútg.:
Ég veit ekki, hvernig fer
fyrir mér, ef ég fæ ekkert hjá
þér.
Rithöf.:
O, bara að vera bjartsýnn.
Allt fer það einhvern veginn.
Bókaútg.:
Heldurðu, að þú veitir mér
ekki einhverja úrliausn, þótt
ekki veeri nema smákver upp
á fimm arkir? Hér er um líf
eða dauða að ræða fyrir mig.
Rithöf.:
Það er bara, að þú ráðir
við það fjárhagslega. Það er
þegar búið að greiða mér fyr-
ir allt, sem möguleiki er á,
að ég skrifi á þessu ári. Nú
næsta ár. Ég veit svei mér
ekki, hvort ég skrifa nokkuð
á því herrans ári. Annars
liggja fyrir tilboð í það í tuga
tali, sem hugsazt geti, að ég
skrifaði á næsta ári.
Bókaútg.:
Já, ef þú gætir látið mig
sitja fyrir bók, kannske fyrstu
bók, sem þú skrifar á næsta
ári?
Rithöf.:
Það er þetta með fjárhags-
hliðina. Ef ég gæti þér loforð
uha að. sitja fyrir bók, sem
ég kynni að skrifa á næsta
ári, þá yrði samkvæmt regl-
um okkar í Félagi fyrsta
flokks höfunda að greiða rit-
laun nú þegar. Og lágmarks-
taxti er núna þrjátíu þúsund
á örk af Ijóðum og fimmtán
þúsund á prósa. Auk þess er
öll ábyrgð útgefanda megin,
þ. e. a. s. hann fær ekki endur
greitt, þótt höfundur skili
ekki handriti á umsömdu ári,
svo fremi að fyrir hendi séu
ástæður, sem félag ráð höf
unda tekur gildar, svo sem
veikindi höfundar, vinnuleiði
eða eitthvað annað. Sannast
að segja eru slíkar ástæður
oft fyrir hendi. Því skil ég
það vel, að útgefendur þurfa
að hafa nokkurt fjármagn til
umráða.
Bókaúlg.:
En væri ekki hugsanlegt, að
ég fengi gjaldfrest, þangað til
ég hefði móttekið handritið?
Bara í þetta eina skipti?
Rilhöf.:
(óþolinmóðlega) Útilokað.
Þetta eru reglur, sem við höf-
um sett í félaginu, og ég fer
ekki að brjóta þær og svíkja
þannig félaga mína.
Bókaúíg.:
Ég myndi borga strax, ef ég
bara sæi til þess nokkra leið.
En mér er lífsnauðsyn að fá
að gefa út eitthvað eftir þig
eða einhvem af hinum and-
rífcari höfundum. Takist mér
það ehki, sé ég ekki„ hvemig
ég fer að komast af.
Rilhöf.:
Ætli þú kljúfir það ekki
einhvern veginn hér eftir eins
og hingað til að framfæra þig
og fjölskyldu þína.
Bókaúlg.:
(dapurlega) Ég á ekki leng-
ur neina fjölskyldu. Konan
mín fór frá mér í fyrra og
tók litlu telpuna okkar með
sér.
Rithöf.:
Æ, hvað er að heyra þetta!
Er hún Kristín farin frá þér?
Þessi glæsilega kona, mér
famnst hún a. m. k. vera það
— og ég man ég var afspymu
feiminn við hana. Sennilega
af því að hún var kona eins
merkasta bókaútgefandans.
Bókaútg.:
Þú hefðir ekki þurft að vera
það.
Rlthöf.:
Nei, líklega ekki. En ég var
það nú samt. Hún gekk í afar
fínni loðkápu og hefur sjálf-
sagt notað úrvals ilmvatn, því
ég man ennþá hve góð mér
þótti lyktin af því. Ég get enn
í dag kallað þá lykt fram í
huga mér. En hvers vegna var
hún anniars að fara frá þér?
Bókaútg.:
Hún sagði, að ég gæti ekki
séð fyrir henni og telpunni,
a. m. k. tilfærði hún þá
ástæðu, þegar hún fór fram
á skilmað. Og óneitanlega héf
ég verið fjarskalega fátækur
upp á síðkastið.
Rithöf.:
A-ha, gerði hún það? Ætli
hún hafi bara ekki verið hætt
að elska þig?
Bókaútg.:
Ég veit það ekki. Konum
gengur að öðm jöfnu erfiðleg-
ar elska menn, sem ekki geta
séð fyrir þeim, heldur en ef
þeir hafa miklar tekjur.
Kannske ékki láandi, Fólk,
sem er vant allsnægtum, sætt-
ir sig illa við fátækt og skort.
Rithöf.:
Þetta var nokkuð fallega
sagt hjá þér, að konurn gangi
að öðm jöfnu erfiðlegar elska
menn, sem ekki geta séð fyrir
þeim. Ég ætla að skrifa þetta
hjá mér til mimnis. En hvað
varð svo af konunni þinni?
Bókaúig.:
Ég heyri sagt, að hún ætli
að fara að giftast Konráði
Konráðssyni ljóðaskáldi.
Rithöf.:
Heyri ég rétt? Honum Kon-
ráði?
Bókaútg.:
Já, það er víst þannig.
Rithöf.:
Sjáum Konna? Ég minnist
þess, að á niðurlægingartím-
unum, þegar hann svalt eins
og önnur góð skáld, þá var
hann vanur að segja, að eig-
inkona væri sá munaður, sem
hann myndi velja sér síðast
af öllu. Það er því ánægju-
legt að vita til þess að hann
getur eftir því að dæma veitt
sér allan hugsanlegan munað.
Hins vegar samhryggist ég
þér af heilum hug að missa
jafn eigulega konu og hana
Kristínu. Ég skil það vel að
þú munir sjá eftir henni.
Bókaútg.:
Já, ég sé eftir henni og telp-
unni minni. En um það þýðir
ekki að sakast. Kristín er
frjáls borgari í frjálsu landi
og hefur auðvitað leyfi til
þess að yfirgefa mig, ef hún
telur sig ekki geta búið leng-
ur með mér.
Rithöf.:
Alveg rétt, alveg rétt. Það
er að sjálfsögðu skynsamleg-
ast að taka þessu svona.
Bókaútg.:
Ef ég bara fengi loforð hjá
þér fyrir handriti á næsta ári,
þá myndi ég fá lán út á það
til þess að komast úr verstu
kröggunum.
Rilhöf.:
(óþolinmóðlega) Ég er bú-
inn að segja þér, að ég get
það ekki nema með þeim skil-
yrðum, sem við höfum sam-
þykkt í félaginu. Og þótt ég
vildi gjarnan gera þér greiða,
þá kemur ekki t;l mála, að ég
gerist félagsskítur.
Bókaútg.:
(eymdarlega) M é r þykir
leiðinlegt að vera að þylja
þér þessar raunatölur mínar.
En ég sé bara ekki, hvernig
ég á að fara að komast af. Ég
segi þér satt, að ég hef ekki