Lögberg-Heimskringla - 22.10.1970, Blaðsíða 2

2 -
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 22. OKTÓBER 1970
%
Hólmfríður Guðmundsson
Framhald af bls. 1.
frændsystkina sinna og var
þar í alþýðuskóla.
Um tvítugsaldurinn eða litlu
fyrr réðst hún í vist til ölafs
Björnssonar læknis í Winni-
peg, sem giftur var Sigríði,
systur Brands Brandssonar
læknis. Var það eitt af mestu
menningarheimilum meðal Is-
lendinga þar í borginni, hjón-
in bæði trölltrygg og öndveg-
ismanneskjur, enda reyndust
þau henni eins og beztu for-
eldrar og geymdi hún ávallt
þeirra minning í þakklátum
huga. Dvölin á þessu heimili
var henni á við meiriháttar
skóla, því að þar lærði hún
bæði matreiðslu og hvers
konar kvenlegar hannyrðir
svo vel, að hún varð snilling-
ur í þeim efnum og léku öll
heimilisstörf henni í hendi.
Um tíma vann hún einnig hjá
stórverzlun Eaton-félagsins í
Winnipeg.
Hinn 1. maí 1923 giftist hún
Björgvin heitnum Guðmunds-
syni tónskáldi, sem þá var að
byrja að verða kunnur af tón-
smíðum sínum. Átti hann þó
eins og flestir slíkir menn erf-
itt uppdráttar á listamanns-
brautinni, enda varð hann að
sjá sér farborða oft og einatt
með stritvinnu, þegar hugðar-
efni hans knúðu fastast á hug-
ann, svo að oft lá honum við
að örvænta og uppgefast. En
þá varð honum það ómetan-
legur styrkur að eiga konu
sér við hlið, sem elskaði hann
og trúði á hann, umbar hann
og hughreysti og lagði sig alla
fram um að búa honum sem
b e z t starfsskilyrði. Reyndi
hún jafnvel að létta honum
lifsbaráttuna með því að taka
fólk í fæði, þegar litla eða
engu atvinnu var að fá, og
sparaði þa-nnig enga krafta til
að afla heimilinu tekna.
Um þetta leyti gerði Björg-
vin helgikantötuna: Adveniat
regnum íuum, sem færð var
upp í Winnipeg og vakti tals-
verða athygli og fékk lofsam-
lega dóma tónlistarmanna.
Ýtti þetta undir það, að land-
ar vestra hófust handa um
þ a ð drengskaparbragð, að
skjóta saman fé til að styrkja
Björgvin til tónlistarnáms í
London, og dvöldu þau hjón-
in þar tvö ár. Tók nú ham-
ingjuhjólið að snúast þeim
meira í vil.
Eftir heimkomuna til
Winnipeg var brautin rudd
b æ ð i til kennslustarfa og
söngstjórnar, og gat Björgvin
nú gefið sig eingöngu að
hljómlistarstörfum eins og
hugur hans hafði löngum
staðið til. Hann æfði söng-
flokka jafnframt því sem
hann gerðist organleikari við
kirkju Sambandssafnaðar þar
í borginni. Var þá oft mann-
margt á heimili þeirra eins
og stundum síðar við raddæf-
ingar og fleira. En í öllu
þessu starfi stóð frú Hólmfríð-
ur honum við hlið eins og
hollvættur, óspör á veitingar
og lífgaði allt upp með ástúð
sinni og yndisþokka.
B j ö r g v i n var fyrst og
fremst mikill íslendingur og
þjáðist lengi af heimþrá eins
og oft átti sér stað um þá,
sem fullorðnir fluttust að
heiman. En þegar hann loks
sá hilla undir þann möguleika
árið 1931, að honum stæði
starf til boða á íslandi, vildi
hann fyrst fyrir hvern mun
taka því, en óttaðist það, að
eiginkonan, sem alin var upp
vestan hafs og átti þar mik-
inn frændgarð og vinahóp,
mundi verða ófús til slíkrar
ráðabreytni. En það sýndi
bezt ást hennar og hollustu,
að undir eins og hún varð
þess vör, að hugur Björgvins
stefndi heim til ættjarðarinn-
ar, sem hún þekkti þá ekki,
hreyfði hún samt engurh mót-
mælum að fylgja honum. Hún
hugsaði eins og Rut og allar
góðar konur fyrr og síðar:
„Hvert sem þú ferð, þang-
að fer ég. Þitt fólk er mitt
fólk og þinn guð er minn guð.
Hvar sem þú deyrð, þar dey
ég og þar vil ég vera grafin.
Hvað sem guð lætur fram við
mig koma, þá skal dauðinn
einn aðskilja mig og þig."
Það yrði of langt mál að
fara að rekja alla hina um-
svifamiklu tónlistarstarfsemi
Björgvins á Akureyri, enda
er sá hluti af starfi frú Hólm-
fríðar öllum vinum hennar
miklu kunnugri. En það munu
allir mæla, sem til þekkja, að
þar hafi hún einnig unnið sitt
hlutverk, m e ð a n Björgvins
naut við, með svo frábærri
prýði, að fæstir mundu hafa
eftir leikið. Gestrisni þeirra
hjóna var takmarkalaus og
efalaust oft um efni fram. En
þar er ávallt nóg rúm, sem
alúðin er nóg, og fáir kunnu
innilegar að fagna gestum en
þau, enda var iðulega fullt
hús hjá þeim fram á nætur,
og húsmóðirin var ætíð reiðu-
búin með veitingar, eins og
þetta væri leikurinn einn, og
hún kynni ekki að þreytast.
Vita það allir, að ekki er það
ævinlega sældarævi að vera
gift listamönnum, allra sízt
með svo stórbrotnum og ólg-
andi skapsmunum eins og
Björgvins voru. En hún sá
björtu hliðamar á hverju
máli, reyndi að milda og gera
gott úr öllu, ef einhverjir
árekstrar urðu, og þannig
tókst henni löngum að sefa
hann með blíðu sinni og Ijúf-
lyndi, að hún varð honum
hálfu kærari en fyrr og hann
henni ástúðlegri og eftirlátari.
Enda þótt þau væru reyndar
furðu ólík að háttum og lund-
arfari, var eins og þau bættu
hvort annað upp og gætu
hvorugt án annars verið. Hún
var ein af þeim fágætu kon-
um, sem virðast hafa þá köll-
un fyrst og fremst, að elska
mann sinn og lifa honum til
blessunar. En þegar því hlut-
verki er lokið, missa þær all-
an áhuga fyrir lífinu.
Þannig var þessu háttað um
frú Hólmfríði. Meðan Björg-
vin þurfti hennar við, var hún
svo stælt, að það var eins og
hún þyldi hverja raun. Hún
vakti jafnvel yfir honum
dauðsjúkum nætur sem daga.
En brátt eftir að hann and-
aðist, var eins og kraftamir
væru tæmdir fyrir henni, lífs-
löngunin horfin og áhuginn
fyrir daglegum störfum þorr-
inn. Oft talaði hún um það
við mig, að nú langaði sig til
þess eins að komast í „holuna
sína“ við hlið hans upp í
kirkjugarðinum. Þetta var
eftir að einkadóttirin, Marg-
rét, var flutt vestur um haf.
Sjálfsagt beið heilsa hennar
um þetta leyti einhvern þann
hnekki, sem gerði það að
verkum, að síðustu ár ævinn-
ar var hún ekki annað en
skuggi af sjálfri sér, gersam-
lega þrotin að orku. Jafnvel
vinir hennar voru farnir að
óska, að hún fengi að hvílast
frá þessari veröld, sem orðin
var henni framandi og fjötr-
aði hana við einmanaleik og
tilgangsleysi daganna:
Svo kom heilög hönd,
sem um þig bjó,
heilög rödd, sem sagði:
Það er nóg!
Síðustu orðin, sem Björgvin
mælti við hana daginn sem
hann andaðist voru þessi:
„Ætli við hittumst ekki bráð-
lega aftur, Fríða mín?“
Aldrei efaðist Björgvin um,
að sú stund, sem þau hittust
fyrsta sinni, hefði verið mesta
heillastund lífs síns. En jafn-
vel þó að Björgvin væri gáf-
aður maður fyrir utan tónlist-
arhæfileika sína, gerði hann
sér þó ef til vill aldrei full-
komna grein fyrir því í ys og
erli daganna, hversu sjald-
gæfa úrvalskonu guð hafði.
gefið honum fyrir förunaut.
Því að hún átti þá gáfu hjart-
ans, sem öllum öðrum gáfum
er meiri, jafnvel tónlistargáf-
um, þó að kannski sé hún
henni skyldust, að geta elskað
takmarkalaust og af glöggu
innsæi stórbrotinn mann, sem
henni var þó að mörgu leyti
furðu ólíkur. Slík kraftaverk
gerast einstöku sinnum á
vorri jörð, þó sjaldgæf sé.
Æðri kraftur en mannlegt
hyggjuvit stjórnar slíkum at-
burðum. En í slíku tilfelli er
það ekki dauði að deyja. Það
er fögnuður, því að
„anda, sem unnast
fær aldregi
eilífð aðskilið."
Benjamín Kristjánsson.
Kirkju og grafreitum Mikleyjar
ráðstafað
Framhald af bls. 1.
væri litið eftir grafreitunum og þeir ekki skertir á neinn
hátt. Ennfremur óskuðu þeir þess, að kirkjan yrði öllum
trúarflokkum frjáls eins og áður, fyrir guðsþjónustur, og
hefir Parks Branch deildin lofað þessu og fl. samkvæmt frétt
frá deildinni sem birtist í L.-H. 15. okt. bls. 8.
Það er ánægjulegt, að Central Canada Synod mim hafa
eftirlit með því í framtíðinni að þessum óskum fyrrverandi
eyjarbúa sé framfylgt.
Allir safnaðarmeðlimir Mikleyjarsafnaðar skrifuðu víst
undir yfirfærslu eignarréttarskjalsins til Central Canada
Synod síðar, en nú var kominn tími til að sækja messuna
í kirkjunni kl. 3.
Það hefir ávalt verið hlýtt og náið samband milli
Mikleyinga og Fljótsbúa (Riverton). Þarna í kirkjunni var
nú saman komin tólf manna söngflokkur, aðeins fjórir frá
Mikley, því rnargir voru þegar farnir af eynni, og átta frá
Riverton til að fylla skörðin og Florence Johnson frá
Riverton lék á orgelið. Þökk sé þessum góðu vinum.
Allir prestarnir tóku þátt í athöfninni, Mrs. Ingibjörg
(Emma) Sigurgeirson las ljómandi vel á íslenzku úr Matte-
asar guðsspjalli 25:34—40.
Söngflokkurinn söng „1 fornöld á jörðu var frækorni sáð.
Dr. Otto A. Olson predikaði af mikilli andagift.
Síðan gekk forseti safnaðarins fram og afhenti með
nokkrum vel völdum orðum forseta kirkjufélagsins, Dr. Ol-
son, eignarbréfið að kirkjueignunum og lyklana að kirkjunni.
Siðan bað Dr. Olson umsjónarmann Parks Branch deildar-
innar, Walter Danyluk, að koma fram og afhenti honum
lyklana að kirkjunni. Mr. Danyluk mælti þá nokkur orð
og kvaðst myndi leitast við að framkvæma allar óskir Mikl-
eyinga varðandi eignir kirkjunnar.
Næst fór fram skírnarathöfn. Hlaut lítil og falleg dóttir
þeirra Mr. og Mrs. Roger Benson frá Arborg nafnið Dawn;
faðir hennar er ættaður frá Mikley. Sungið var við þá
athöfn: Ó, blíði Jesú, blessa þú það barn, er þér við færum
nú. Og svo síðar við hina fjölmennu altarisgöngu, sálmurinn,
Lofið vorn drottin, hinn líknsama föður á hæðum.
Að loknum öllum þessum kirkjulegu athöfnum var svo
sunginn hinn hressilegi sálmur Onward Christian Soldiers.
Var síðan haldið suður í samkomuhúsið og höfðu þessar
fáu konur, sem eftir eru á eynni undirbúið rausnarlegar
veitingar fyrir alla gestina sem komið höfðu víðsvegar að frá
Winnipeg og nærliggjandi byggðum, auk heimafólksins.
Nú var klukkan orðin sex svo ekki mátti stanza lengi,
allir vildu vera fyrstir að ná í ferjuna. Þegar við komumst
á ferjuna biðu, að mér taldist, 20 bílar, en ferjan tekur um
8 bíla í hvert skipti. Það var því ánægjulegt að sjá, að nú
er byrjað að leggja brúna yfir sundið milli lands og eyjar
og gengur vel eins og búast má við, með hinum mikla véla^-
krafti nútímans.
HJÁLP í VIÐLÖGUM
1 Riverton stönzuðum við stutta stund hjá fólkinu frá
Steinnesi í Mikley, þeim hjónum Bergþóri og Helenu Pálsson,
Gesti Pálssyni og Jóhanni K. Johnson. Þessir góðu vinir
bjuggu nú í reisulegu og fallegu húsi, sem séra Eyjólfur
heitinn Melan og Olavía heitin kona hans höfðu reist og
búið í og er það rétt á árbakkanum.
Jóhann, sem lengi var innköllunnarmaður fyrir Heims-
kringlu og síðan fyrir Lögberg-Heimskringlu, sagðist eiga
crindi við mig. — Hann var einn þeirra, sem tók mikinn þátt
í félagslífinu 1 Mikley, var ávalt reiðubúinn að koma á svið
leikritum í fyrri daga og lék sjálfur mæta vel. Segir hann,
að það hafi verið Jens heitinn, bróðir hans sem átti hug-
myndina að stofnun félagsins Hjálp í viðlögum fyrir 50
árum. Fyrsti forseti var þó Björn Fnjóskdal en Jóhann var
síðar forseti í þrjú ár og svo síðustu 37 árin var Jóhann
féhirðir þess. Þetta félag var stofnað í þeim tilgangi að veita
fólki fjárhagslega aðstoð þegar það þurfti á læknishjálp að
halda. Þetta „medicare“ félag hjálpaði mörgum þegar þeim
lá á læknishjálp, en það hefði ekki lifað lengi ef það hefði
ekki notið dugnaðar Jóhanns.
Mér þótti vænt um að geta þakkað honum þetta mikla
starf og ekki síður fyrir starf hans og tryggð við Lögberg-
Heimskringlu. Nú er ekki þörf á Hjálp í viðlögum lengur og
hefir nú Jóhann með samþykkt félagsmanna gefið Lögberg-
Heimskringlu þann sjóð sem félagið átti í banka — $500,00.
Það mætti segja að þessi sjóður sé Lögbergi-Heimskringlu
veruleg hjálp í viðlögum. Þökk sé honum og öllum sem hlut
áttu að máli. — I. J.