Lögberg-Heimskringla - 05.11.1970, Blaðsíða 1

I
4
THJODMIII J
fiEYKJAVIK
ICELAND.
A S A F N I D
9
84. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 5. NÓVEMBER 1970
NÚMER 40
Hugleiðingar um íslénzkunám við
Manitoba-háskóla og víðar
Bréf frá séra Robert Jack
Tjörn, Valnsnesi, V.-Hún„ Iceland, 16. oki., 1970.
Hinn merki fræðimaður, Hermann Pálsson háskóla-
kennari í Edinborg á Skotlandi, kom vesiur um haf í haust
í boði Harvardháskólans og lagði hann krók á leið sína og
kom vesiur iil Winnipeg, og flutii þá, við Maniiobaháskól-
ann fyrirlesíur um Greiiissögu og sýndi og úiskýrði síðar í
Parish Hall, liimyndir af fornum handriium íslendinga, en
þessi dýrmæii þjóðararfur íslendinga verður væntanlega
fluiíur iil heimkynna sinna á íslandi innan skamms. Að
sýningunni lokinni lásu nokkrir nemendur próf. Haraldar
Bessasonar valda kafla úr riiverkum Hermanns, en eins og
iesendum er kunnugt hefir hann áti hlut að þýðingum
margra fornriia íslendinga, og las svo einn nemandinn að
lokum kvæði efiir Hermann og vissum við ekki fyrr að hann
er líka skáld gott.
Próf. Haraldur Bessason, er
ekki auglýsingamaður en af
frammisiöðu nemenda hans
þeiia kveld og viineskju um
það, að nemendum hans hefur
fjölgað með ári hverju, báð-
um við próf. Hermann Páls-
son að skrifa grein um kynni
hans af íslenzku deildinni við
Maniioba háskólann, en hann
hafði þá sjálfur haft það í
huga, svo hrifinn var hann
af siarfi Haraldar. Og nú er
greinin komin. Þökk sé próf.
Hermanni fyrir hana. — I. J.
I.
Kæru lesendur L.-H.
Veðrið er indælt héma og
um allt landið. Það er sagt
að heitt loft frá Spáni um-
kringi landið. Vonandi að
þetta góða loft tolli í vetur.
Þá verður Iceland Niceland.
Ég ligg rúmfastur að reyna
að skrifa þessar línur. Bezt
er að segja ykkur strax, ann-
ars heldur Ingibjörg að ég sé
eitthvað skrítinn eða genginn
í barndóminn samkvæmt
skrift minni. Nei, ég tognaði
illa í fæti að bera inn 100
punda poka og lítið datt mér
í hug þá að ég mundi fá slík-
ar kvalir sem ég hefi haft
síðustu þrjá sólarhringa. En
Cadeina töflur hjálpa.
Ég hef lesið með miklum
áhuga greinar frú Ingibjargar
um ferðina til London. Þetta
var sögurík ferð. London er
skemmtileg borg, u m v a f i n
„t r a d i t i o n“ en hún hefur
Ibreyzt gífurlega síðan ég kom
jþangað fyrst 1923. Þá átti svo
m a rcú fólk h' L* ' mbðborg-
inni og hafa þessum húsum
nú verið breytt í skrifstofur
og aðrar opinberar byggingar.
Þá var algengt að sjá farþega-
vagna dregna af stórum hest-
um, því bílaöldin var rétt að
byrja og umferðin lítil. Fyrsta
ferð mín til London var far-
in með foreldrum mínum á
mótorhjóli með hliðarvagni.
Vegirnir voru mjóir en góðir,
því Bretar létu fyrst byggja
vegi og þá, eftir það, hófst
salan á vélknúnum farartækj-
um. Annarsstaðar var, og er,
„öfugt“. Ég man það að við
gistum á Russel Square hóteli
sem var þá talið þriðja bezta
gistihús í London. Savoy og
Park Lane hótelin voru betri,
samt kostaði herbergi með
morgunverði sjö shillinga eða
þá $1.50. Nú kostar það tíu
sinnum meira á sama hóteli.
Ég las með athygli greinar
þeirra Dr. Philips Pétursson-
ar og ritstjóra L.-H. og vona
ég að ég geri .ekki skömm af
mér, ef ég leyfi mér að gera
dálitlar athugasemdir í sam-
bandi við þær. í raun og veru
er ráðherrann og ritstjórinn á
sömu bylgjulengd. Báðir berj-
sst fvrir réttlæt.i. Annar á
stjórnmálasviði, hinn af með-
fæddum réttlætistilfinningum
til átthaga sinna og íbúa.
Framhald á bls. 2.
Fyrir nokkrum árum var hafizt handa um að athuga,
hve margir háskólar víðs vegar um heim hefðu námskeið
>' íslenzkri tungu og bókmenntum. Þeirri rannsókn er enn
ekki lokið, en svo hefur talizt til, að hér sé ekki um færri
en 170-80 æðri menntastofnanir að ræða. Forníslenzka mun
vera kennd við flesta háskóla á Norðurlöndum, Hollandi,
Belgíu, Sviss og Austurríki, og auk þess við allnokkra í
Þýzkalandi, Bretlandi (ca. 25), Bandaríkjunum (30-35),
Kanada, Suður-Afríku, Nýja Sjálandi og Ástralíu. Utan
þessara landa eru einstakir háskólar í Frakklandi, Japan,
Sovétríkjunum, Tékkóslóvakíu og víðar. Fyrir skemmstu
frétti ég af ungri stúlku, sem er í þann veginn að hefja
norrænu-kennslu í Júgóslavíu, og svo mætti lengi telja.
Siðastliðið vor ákvað háskólinn í Edinborg að efna til alþjóð-
legrar ráðstefnu um íslenzkar fornsögur (The First Interna-
tional Saga Conference), sem verður haldin þar í ágúst
næsta ár, og hafa þegar borizt umsóknir frá 20 þjóðlöndum,
sem sýnir meðal annars hve almennur áhugi ríkir á fornum
bókmenntum vorum.
Að sjálfsögðu er það einkum forn-íslenzka, sem kennd
er, en þó munu tíu til tuttugu háskólar á Norðurlöndum,
Bretlandseyjum, hér vestan hafs og víðar, gefa stúdentum
kost á að leggja stund á nútíma-íslenzku einnig. Forn-
íslenzka er kennd í ýmiss konar tilgangi. í fyrsta lagi er
hún nauðsynleg öllum þeim stúdentum, sem vilja leggja
sérstaka áherzlu á uppruna og forna sögu enskrar og þýzkr-
ar tungu, enda er hið forna mál vort oft og einatt kennt í
sambandi við fornensku og fornháþýzku. En auk þess sem
íslenzk tunga hefur mikið málfræðilegt gildi, þá er svo mikil
stund á hana lögð af þeim sökum, hve bókmenntir vorar
eru auðugar og fjölskrúðugar heimildir um forna menningu
og sögu Norðurálfu. Hugmyndir vorar um norræna heiðni
ciga að verulegu leyti rætur sínar að rekja til Eddukvæðu
og Snorra-Eddu. Við búum enn að þeirri einstöku alúð, sem
íslenzkir fræðimenn á tólftu og þrettándu öld lögðu við
fortíðina, Sú rækt, sem þeir lögðu við að skrifa um horfnar
• Fi'amhald á bls. 2.
ÍSLANDSFRÉTTIR
Úr Morgunblaðinu 10. okt.
ALÞINGI KEMUR SAMAN
Jóhann Hafstein, forsætis-
ráðherra, mun mynda nýtt
ráðuneyti og Alþingi íslend-
inga kemur saman til funda
á ný. Myndun hins nýja ráðu-
neytis markar að nokkru
leyti tímamót í stjórnmála-
sögu þjóðarinnar, þar sem
kona tekur nú í fyrsta sinn
sæti í ríkisstjórn íslands. Hins
nýja ráðuneytis og Alþingis,
bíða fjölmörg viðfangsefni til
úrlausnar eins og oft áður.
Það þing, sem nú kemur sam-
an verður seinasta þing þessa
kjörtímabils, en kosningar til
Alþingis munu fara fram
næsta sumar.
ÍSLENDINGAR ERU
RÚMLEGA 203 ÞÚS.
Fyrsta desember s. 1. voru
íslendingar 203.442 og hafði
þá fjölgað um 1251 frá 1. des-
ember 1968. Nemur fjölgunin
6,2 á hverja þúsund íbúa og
er það mun minni fólksfjölg-
un en árið 1968, en þá nam
hún 11,3 á hverja þúsund íbúa
og 1967 var hún 15 á hverja
þúsund íbúa. Liggur þessi
hlutfallslega minni fjölgun
aðallega í því hve margir
fluttust af landi brott á s. 1.
ári.
Á árinu 1969 fæddust 4200
lifandi börn, eða 27 færri en
árið áður. Alls létust á árinu
1450 á móti 1387 árið 1968.
Til landsins fluttust á árinu
493 en 1808 fluttust af landi
b r o 11. Sambærilegar tölur
1968 voru 756 til landsins og
1155 frá landinu.
Karlar í landinu voru 1. des.
s. 1. 102.827, en konur 100.615.
Þó voru nær 200 fleiri konur
í Reykjavík en karlar, eða
41.621 kona á móti 39.855.
Alls voru íbúar Reykjavíkur
81.476 og hafði fjölgað um 450
frá árinu áður.
Kópavogur er áfram annar
stærsti kaupstaður landsins
með 10.991 íbúa, en Akureyri
kemur næst með 10.567 og
síðan Hafnarfjörður með
9.538. Fjölmennasta sýsla
landsins er Árnessýsla með'
8.209 íbúa, en fámennasta
s ý s 1 a n er Austur-Barða-
strandasýsla með 470 íbúa.
12. október höfðu þrír Foss-
anna stöðvazt í Reykjavíkur-
höfn, svo og Herjólfur, og
Litlafell var væntanlegt í
kvöldi. Má svo búast við að
skipin stöðvist hvert af öðru,
ef ekki næst samkomulag
milli yfirmanna á kaupskip-
um og útgerðarfyrirtækjanna.
Og í næstu viku yrði þá um
þriðjungur af kaupskipaflot-
anum stöðvaður, að því er
formaður Stýrimannafélags
fslands, Öli Valur Sigurðsson,
tjáði Morgunblaðinu.
NÝ ÍSLANDSSAGA
Komin er út hjá fsafoldar-
prentsmiðju íslandssaga eftir
Egil J. Stardal. Hefst bókin á
kafla um frumbyggja Norður-
landa, víkingaöld og fund ís-
lands, og er saga landsins síð-
an rakin fram á miðja 20. öld.
í samtali við Morgunblaðið
sagði höfundurinn, Egill J.
Stardal, að til umræðu hefði
verið hérlendis um 10—15 ára
skeið að setja saman bók, sem
væri eitthvað nær nýrri sögu-
skoðun en þær bækur, sem
undanfarin ár hafa verið not-
aðar hér til kennslu. Egill
kvaðst hafa skrifað bókina
samkvæmt beiðni fyrir Verzl-
unarskólann, þar sem hann
kennir sögu, og ísafoldar-
prentsmiðjá haft spurnir af
henni og viljað gefa hana út.
„Þessi bók er unnin í eftir-
vinnu og næturvinnu og við
Framhald á bls, 2.
Peggy Turner received her
Bachelor of Arts degree at
the University of Manitoba
in May, 1970. Peggy has re-
cently been awarded a Fed-
eral Government Scholarship
and is enrolled at the Univer-
sity of Manitoba in a Master’s
of Social Work programme.
She is the daughter of Mr.
and Mrs. Herbert R. Turner
of Montreal, Quebec, and the
granddaughter of Mrs. Jakob-
ina Johnson of Winnipeg, now
residing with her daughter in
Montreal.