Lögberg-Heimskringla - 12.11.1970, Side 5
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 12. NÓVEMBER 1970
5
Presturinn heitir Helga
ið fólk, sem ekki hafði van-
izt að láta hlut sinn fyrr en
í fulla hnefana.
Kalla má að á liðnum tím-
um og allt fram á vora öld,
hafi líf og starf mests hluta
þjóðarinnar snúizt um það
eitt að fullnægja brýnustu
kröfum um mat, klæði og
húsaskjól. Það var ekki spurt
um það, þótt fæðan væri
fábreytt og oft lítil, klæðnað-
urinn fátæklegur og húsa-
kosturinn nöturlegur, ef fólk-
ið aðeins lifði. Svona hafði
það verið um aldir, og svona
lifði mestur hluti þjóðarinn-
ar, hvort heldur í afdölum,
útnesjum e ð a góðsveitum.
Lífsþægindi og munaður
þekktist ekki. —
Læknisþjónustan og skóla-
menntun oft eitthvað fjarlægt
eþa ókunnugt, en flestum var
séð fyrir prestsþjónustu og
kirkjum, sem oss raunar furð-
ar á nú, hve mikið menn
lögðu á sig til þess að fá not-
ið þeirra gæða. Frá vöggu til
grafar var e i n n óslitinn
vinnudagur, og afrakstur erf-
iðisins sá einn að hafa til
næsta máls að kalla mátti.
Þegar svo var, voru útkjálk-
ar, svo sem Hornstrandir sízt
óbyggilegri en aðrir hlutar
landsins. Sjórinn var gjöfull,
fiskur uppi undir landstein-
um og afli öruggur ef á sjó
gaf, þótt lendingar væru að
vísu örðugar. Fugl og egg í
björgum ómetanlegt bjarg-
ræði, stundum rak hvali á
land, og viðarrekinn hlunn-
indi umfram flesta aðra lands-
hluta.
Einangrun var að vísu mik-
il, langt milli bæja og oft tor-
sótt, utansveitarmenn voru
sjaldséðir, nema helzt af skip-
um, er voru að veiðum fyrir
ströndinni. En þrátt fyrir það,
gat fólkið lifað þarna og unað
hag sínum. Það þekkti ekki
annað, og hafði enn ekki lært
að meta kjör sín eftir því
sem aðrir lifðu. Ræktunarskil-
yrði eru víðast mjög léleg,
e n g j a r litlar og vetrarríki
mikið, og sumrin oft stutt og
úrkomusöm. Öll afkoma hlaut
því að hvíla á sjónum.
Með breyttum tímum hafa
ný, stórvirk veiðitæki og
veiðiaðferðir fælt fisknn frá
grunnmiðum. Um leið var
styrkustu stoðinni kippt und-
an afkomu þessara byggða.
Síðan bættist við samgöngu-
leysi, skortur á læknishjálp,
erfiðleikar á skólagöngu og
raunar allt hið nýja, sem
bættir þjóðarhagir og velmeg-
un sköpuðu öðrum þjóðfélags-
þegnum. Þá var ekki líft
þarna lengur. Það var lífs-
nauðsyn fólksins að komast
brott, og það var einnig vissu-
lega þjóðhagslega rétt.
St. Sid.
Heima er bezt, 1970.
DR. V. J. EYLANDS:
Enda þótt meiri hluti þeirra
er sækja kirkjur reglulega í
ýmsum löndum Evrópu séu
konur, og þrátt fyrir að 320
konur í Vestur Þýzkalandi
hafa hlotið prestvígslu, eru
enn margir sem kunna því
illa að sjá konu í prédikunar-
stól, og hefja mótbárur:
Konan á að sinna heimilinu.
Konan á að hafa hljótt um
sig í kirkjunni.
Konan á ekki að keppa við
menn um opinberar stöður.
En jafnvel þessar mótbárur
eru nú ekki eins háværar og
áður fyrr. Andstaðan gegn
konum í prestastétt hefir rén-
að mjög á síðari árum, eink-
um þar sem svo stendur á
að fleiri en einn prestur þjóna
sama prestakalli, en það er
nú orðið þannig í flestum
stærri sóknum. Þannig fórust
Helgu Troeski orð, nýlega, er
hún ræddi þessi mál við
blaðamenn. En hún hefir
þ j ó n a ð prestakalli nálægt
Frankfurt, undanfarin ár.
„Fólk sem er mjög á móti
kvenprestum, þarf blátt
áfram ekki að sækja kirkju
þann sunnudag sem konan
messar,“ segir hún.
Samvinna fleiri presta í
sömu sókn hefir gert konum
auðveldara að komast í kenni-
mannsstöðu og hljóta vígzlu.
Með því fyrirkomulagi þarf
prestakallið ekki að hafa að-
eins kvenprest. Hefir þetta
fyrirkomulag stórum minkað
tölu þeirra kvenna, með guð-
fræðimenntun, sem hafa áður
gefið sig að fræðslu og líkn-
armálum í kirkjunni. Til
skamms tíma stóð sá vett-
vangur einn til boða guð-
fræði-kandidötum m e ð a 1
kvenna.
Séra Helga, sem er 27 ára
að aldri, hlaut vígzlu nú í
sumar í Evangelisku kirkj-
unni í Hesse-Nassau, en sú
kirkjudeild er samsteypa af
lúterstrúarmönnum, og öðr-
um flokkum mótmælenda í
Vestur-Þ ýzkalandi. Þessi
kirkjudeild, eða synoda, hefir
tólf hundruð prestum á að
skipa, en aðeins sjö þöirra eru
konur, sem þjóna prestaköll-
um. Auk þeirra eru tuttugu
l^onur, með guðfræðiprófi, en
óvígðar, sem starfa í þjónustu
þessarar kirkjudeildar. Til-
tölulega eru flestir kvenprest-
ar í Þýzkalandi staðsettir og
starfandi í Vestur-Berlín, eða
um fjórði hluti klerkastéttar-
innar í þeirri borg.
Flestar hinna óvígðu kven-
kandidata í guðfræði eru gift-
ar konur, segir séra Helga.
Það eru aðeins tvö ár síðan
leyft var að vígja giftar kon-
ur. Auk þess voru ákvæði um,
að ef vígð kona giftist, þá
varð hún að leggja niður em-
bætti. Þessu hefir nú verið
breytt, sem betur fer, segir
Helga.
„Kirkjudeild okkar hér í
Vestur Þýzkalandi varð fyrst
til þess að semja lög um
vígzlu kvenna, og fá þau stað-
fest af ríkinu. Þessi löggjöf,
sem hlaut staðfestu árið 1958,
heimilaði ó g i f t u m konum
vígzlu og embætti. Þetta var
spor í framfaraátt. En síðan
hafa aðrar kirkjudeildir hald-
ið lengra áleiðis, og leyfa nú
giftum konum vígzlu.“
„Hvernig hefir yður verið
tekið, sem presti? er Helga
spurð. Hún svarar:
„Það hefir nú verið nokk-
uð misjafnt. Fyrst bar mest
á undrun og forvitni fólks.
Fyrst af öllu vildu menn vita
hvar ég stæði í guðfræðinni.
Var ég evengelísk eða aðeins
einskonar siðapostuli. Hvar
hafði ég stundað guðfræði-
nám, og hverjir voru kennar-
ar mínir. Hversvegna gekk
ég inná þessa braut? Hvaða
hugmyndir hefi ég um grund-
vallaratriði kristinnar trúar?“
„Fólkið hlustaði með at-
hygli á ræður mínar.. Ef
mönnum féll miður eitthvað
sem ég sagði, þá komu þeir
ekki næst þegar ég messaði.
Sumir voru, hræddir um að
ég væri ný-guðfræðingur, en
það var ennþá verra en að
vera kvenprestur.
Til voru þeir í prestakall-
inu sem voru svo andvígir
kvenpresti að þeir tóku að
bera út um mig slúðursögur
til að reyna að losna við mig.
Þetta gerði mér erfitt fyrir.
Sumir voru mótfallnir því að
kona tæki að sér karlmanns-
verk af þessu tagi; aðrir
kunnu því illa að láta setja
konu yfir sig í kirkjumálum.“
Séra Helga minnist þess, að
eitt sinn á föstudegi, var hún
beðin að framkvæma hjóna-
vígslu næsta dag í forföllum
prests sem var veikur. Ég
hringdi til brúðgumans, sagði
hún, og greindi frá ástæð-
um. Hann brást önugur við,
og taldi það óhugsandi að
hann léti konu framkvæma
giftingarathöfn sína. Ég stakk
þá uppá að við skyldum eiga
tal saman um þetta augliti til
auglitis, en þá varð hann reið-
ur og sagði: Ég vil ekkert
hafa með þig að gera. Það
var ekkert skemmtilegt fyrir
mig að framkvæma hjóna-
vígsluna undir þessum kring-
umstæðum, en ég gerði það
samt. Nokkru síðar sendu
ungu hjónin mér blóm, með
afsökunarbeiðni. Það var, í
bili, ímyndunarafli þeirra of-
vaxið að láta konu gifta sig.
En á þessu tímabili lærðist
fólki smám saman að taka
mér sem presti, prédikara og
sálusorgara. E f t i r nokkurn
tíma vandist ég því að heyra
fólk tala um „kvenprestinn.“
Þegar séra Helga kom á
fyrsta kvenfélagsfundinn í
kirkju sinni, fékk hún kaldar
kveðjur, sem mest voru þó
ísköld augnatillit. Konumar
virtust ekki átta sig á því í
bili hvernig þær ættu að taka
mér. Er ég hafði haft kennslu
og bænarstund á fyrsta fund-
inum, urðu augnatillitin mild-
ari, og svo fór að lokum að
þær tóku mér með hinni
mestu blíðu.
1 fyrstu var séra Helgu
skemmt, að athuga afstöðu
karlmannanna í prestakallinu.
Að afstaðinni fyrstu messu-
gjörðinni vildu ýmsir þeirra
segja eitthvað vinsamlegt við
hana, en kunnu ekki við að
þakka konu fyrir prédikun-
ina. Létu þeir sér því nægja
að segja: '„Hempan fer þér
vel,“ eða eitthvað því um líkt.
Ég fékk brátt þá tilfinningu
að menn hefðu einskonar
nautn af því að heyra konu
prédika, enda fór svo, er tím-
ar liðu að fleiri karlmenn
voru við kirkju hjá mér, en
konur. En slíkt kom aldrei
f y r i r hjá embættisbræðrum
mínum.
Á prestastefnum eru eldri
prestarnir oft önugir. Sumir
þeirra höfðu á móti öllu sem
hún sagði, enda þótt ekkert
væri við það að athuga frá
guðfræðilegu sjónarmiði. Það
gai ekki verið réii, af því að
það var kona sem talaði um
guðfræðileg efni. Yngri prest-
arnir voru umburðarlyndari,
enda. voru þeir vanir sam-
keppninni við konur í guð-
fræðideildum háskólanna.
Flytur þú langar prédikan-
ir, séra Helga? er hún spurð.
Nei, segir hún, ræður mín-
ar eru svipaðar pilsum nútíð-
arkvenna; aðeins nógu lang-
ar til að ná yfir það nauðsyn-
legasta.
„En af því að ég er alltaf
í kastljósinu, einkum í kirkj-
unni, verð ég stöðugt að
vanda ræður mínar sem mest
ég má. Ræðurnar verða að
vera góðar til þess að halda
uppi heiðri kvenna í presta-
stétt,“ segir séra Helga að
lokum.
Eftir „Lulheran"
21. okl. 1970.
Kristín Þorst’einsdóttir Pólsson
1879-
Kristín Pálsson er fædd á
Húsafelli í Borgarfjarðarsýslu
árið 1879. Hún kom til Kan-
ada 1901. Skömmu eftir kom-
una til Winnipeg giftist hún
Hirti Pálssyni frá Norður-
reykjum í Hálsasveit í Borg-
arfjarðarsýslu. Til Lundar-
byggðarinnar f 1 u 11 u s t þau
1903 og voru þar við búskap
til 1940 að þau fluttust inn
í bæinn.
Hjörtur, maður Kristínar,
dó 1946. Eftir lát hans bjó
hún áfram í Lundar þar til
fyrir rúmu ári að hún fór til
Betel á Gimli. Þar dó hún 28.
október síðastliðinn, 91 árs að
aldri.
Eftirlifandi börn hennar
eru: Kári, giftur Phyllis Ro-
berts, bóndi við Stony Hill,
Svava, Mrs. John Bonnell,
húsmóðir í Winnipeg, Leifur,
giftur Alice Herbert, bóndi
við Stony Hill, Ingibjörg, gift
Valdimar Rafnkelsson, við
Stony Hill, Ólafía (Olivia),
Mrs. George Florence, hús-
móðir í Sioux Lookout, Ont.,
Ástríður (Ásta), Mrs. William
Lunney, húsmóðir í Toronto,
Ont., Páll, giftur Kathrine
Finlayson, bóndi við Stony
Hill, Þorsteinn, giftur Guð-
rúnu Barnes, bóndi við Stony
Hill, Halldóra, gift Kristjáni
Vigfússyni á Lundar.
Tvær dætur dóu á undan
móður sinni, önnur á barns-
aldri en hin á fullorðins aldri,
Þóra, Mrs. John Scully, hjúkr-
unarkona í Washington-ríki.
Auk þess lifa hana 20 barna-
börn og 17 barna-bamabörn
og eina systur á hún á lífi á
íslandi, Steinunni Þorsteins-
dóttur.
- 1970
Það er mikið starf, sem
eftir Kristínu liggur í þessu
landi. Lífið var erfitt land-
nemakonunum. Nágranni
Kristínar sagði mér að fáar
konur í Lundarbyggðinni
hefðu reynt jafnmikla erfið-
leika og Kristín. Barnahópur-
inn var stór og eftir mörgu
að líta. Entist þá dagurinn
ekki alltaf til þess að sinna
því, sem gera þurfti. Var þá
lögð nótt við nýtan dag.
Marga manneskju myndi slíkt
líf hafa bugað, en svo var
ekki um Kristínu. Þrátt fyrir
erfið kjör, gaf hún sér tíma
til að starfa í kirkju og kven-
félagi og ávallt var hún reiðu-
búin að veita hjálp í veikind-
um og erfiðleikum annarra.
Hjörtur var maður bráð-
skemmtilegur, söngmaður
góður og hrókur alls fagnað-
ar, en Kristín lék á orgel.
Hafði hún lært organleik sem
ung stúlka heima á íslandi.
Fram á síðustu ár mátti heyra
óminn af íslenzku sálmunum
,á sunnudögum frá húsinu
hennar í Lundar.
Þeim fækkar nú óðum land-
nemunum og konum þeirra,
sem hér komu að ónumdu
landi. Létt lund og góð heilsa'
hjálpuðu henni á langri ævi
og mikla ánægju hafði hún
af því að heimsækja ættjörð-
ina 1930 og aftur fyrir um 15
árum.
Drottinn blessi minningu
hennar.
Hún var jarðsungin frá
Lúthersku kirkjunna í Lund-
ar laugardaginn 31. október.
S é r a Ásgeir Ingibergsson
flutti minningarorð. — A. I.